Theo Luật Phòng chống tác hại thuốc lá, các điểm cấm hút thuốc lá - cấm hoàn toàn trong nhà và trong phạm vi khuôn viên cơ sở y tế, cơ sở giáo dục, cơ sở chăm sóc, nuôi dưỡng, vui chơi, giải trí dành riêng cho trẻ em, cơ sở hoặc khu vực có nguy cơ cháy, nổ cao, nhà hàng, quán ăn...
Không khó để bắt gặp hình ảnh hút thuốc lá trong các cơ sở y tế.
Tuy nhiên, hiện nay, người không hút thuốc nhưng vẫn phải thường xuyên sống, làm việc trong môi trường có khói thuốc lá và mắc các bệnh như người hút thuốc, thậm chí là nghiêm trọng hơn.
Những bệnh có nguy cơ cao do hít phải khói thuốc lá như: tim mạch, ung thư phổi hoặc các vấn đề về hô hấp, đặc biệt ở phụ nữ mang thai, trẻ em và người cao tuổi. Mặc dù luật đã quy định rõ quyền được sống trong môi trường không khói thuốc nhưng nhiều người vẫn bị ép hít khói thuốc lá mỗi ngày.
Chị T.T.M. (xã Lộc Hà) trải lòng: “Mỗi ngày, tôi ở nơi làm việc hơn 8 tiếng, chứng kiến cảnh bị ép hít khói thuốc lá mà thấy ám ảnh. Nhiều hôm về nhà thay quần áo mà vẫn nồng nặc mùi hôi của khói thuốc lá. Chúng tôi đã lên tiếng nhưng được ít hôm thì đâu lại vào đấy”.
Hút thuốc lá ngay trong trung tâm phục vụ hành chính công cấp xã.
Cũng nằm trong hoàn cảnh tương tự, chị N.T.H. (phường Thành Sen) cho hay: “Tôi có con nhỏ, vào các buổi tối mùa hè thường đưa con đi đến những nơi vui chơi, giải trí dành riêng cho trẻ nhưng rất bức xúc vì có một số người lớn thản nhiên hút thuốc ở những chỗ này. Chúng tôi đề nghị các cấp có thẩm quyền xử phạt nghiêm minh, để trả lại môi trường trong lành cho các trẻ”.
Thực tế cho thấy, nhiều người đang phải hít khói thuốc thụ động ngay tại nơi họ sống, làm việc và các địa điểm công cộng. Đó cũng chính là những môi trường có nguy cơ cao dẫn đến các bệnh nghiêm trọng như: ung thư phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, bệnh tim mạch, đột quỵ, hen suyễn, ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của phụ nữ, trẻ sinh non, thiếu cân, bệnh tiểu đường, bệnh về gan, dạ dày, tuyến tụy, răng miệng…
Hút thuốc lá ngay trong lúc ăn sáng.
Theo cảnh báo từ các tổ chức y tế, khói thuốc thụ động chứa khoảng 7.000 hóa chất độc hại, trong đó có đến 69 chất được xác định gây ung thư. Điều đáng lo ngại là mức độ nguy hiểm mà người hút thuốc thụ động phải chịu gần tương đương với người hút thuốc chủ động, đặc biệt nếu tiếp xúc kéo dài mỗi ngày trong không gian kín như nhà ở, văn phòng, công xưởng, xí nghiệp hoặc tại các quán ăn, nhà hàng, khách sạn…
Mỗi năm, trên thế giới có khoảng 600.000 ca tử vong do hút thuốc thụ động. Tại Việt Nam, theo Bộ Y tế, có hơn 85.500 ca tử vong mỗi năm có liên quan đến hút thuốc lá và hơn 18.800 ca tử vong do hít phải khói thuốc lá(hút thuốc lá thụ động). Đáng lo ngại, sử dụng thuốc lá đã tạo gánh nặng bệnh tật, làm suy giảm chất lượng nguồn lao động. Phần lớn những người chết vì bệnh liên quan đến thuốc lá là những người trong độ tuổi lao động.
Hút thuốc lá để lại hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe người hút và người hít phải khói thuốc thụ động.
Nhằm bảo vệ sức khỏe cho cộng đồng, Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá đã đưa ra những quy định rất rõ ràng. Cụ thể, Điều 7 của luật quy định người dân có quyền được sống và làm việc trong môi trường không có khói thuốc lá. Người dân cũng có quyền yêu cầu người hút thuốc không hút tại nơi cấm, vận động người khác không sử dụng thuốc lá, yêu cầu cơ quan chức năng xử lý hành vi hút thuốc không đúng quy định và có quyền phản ánh hoặc tố cáo nếu người có thẩm quyền không xử lý các vi phạm này.
Điều 13 của luật cũng xác định nghĩa vụ cụ thể của người hút thuốc. Theo đó, người hút thuốc không được hút tại những nơi có quy định cấm hút thuốc, không được hút thuốc trong nhà khi có trẻ em, phụ nữ mang thai, người bệnh hoặc người cao tuổi; đồng thời, phải giữ vệ sinh chung, bỏ tàn và mẩu thuốc đúng nơi quy định.
Khói thuốc gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm như ung thư phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, bệnh tim mạch, đột quỵ, hen suyễn...
Tuy nhiên, trên thực tế vẫn còn nhiều thách thức trong "cuộc chiến" này. Không ít người vẫn e ngại khi nhắc nhở người khác hút thuốc nơi cấm, trong khi việc xử phạt hành chính ở nhiều nơi còn chưa được triển khai mạnh mẽ. Những khoảng trống đó khiến không ít người dù không hút thuốc vẫn hít phải khói độc mỗi ngày, âm thầm đối mặt với các nguy cơ bệnh tật lâu dài.
Bác sỹ Nguyễn Đức Quảng - Giám đốc Bệnh viện Phổi Hà Tĩnh nhấn mạnh, khói thuốc lá thụ động không phải là lựa chọn của người bị ảnh hưởng nhưng lại là hậu quả mà họ phải gánh chịu. Trong bối cảnh thuốc lá vẫn là nguyên nhân gây tử vong cho hàng trăm ngàn người mỗi năm tại Việt Nam thì việc thực thi triệt để các quy định pháp luật hiện hành không chỉ là yêu cầu của hệ thống pháp luật mà còn là hành động thiết thực để bảo vệ sức khỏe của cộng đồng ngay từ trong gia đình, lớp học, cơ quan, xí nghiệp… Ngoài ra, để luật phòng chống tác hại thuốc lá đi vào đời sống thì cần có các giải pháp mạnh tay xử lý nghiêm minh, triệt để các trường hợp vi phạm.
Ánh Nguyên - Thanh Loan