Các trường học nên chú trọng hơn việc lấy ý kiến giáo viên, xem xét nguyện vọng và khả năng của từng người để xếp thời khóa biểu. Minh họa: ispschools
Là một người đã gắn bó với bục giảng nhiều năm, tôi đã chứng kiến và cảm nhận sâu sắc những bất cập mà thời khóa biểu mang lại. Trong suốt nhiều năm qua, chủ đề này luôn là một vấn đề nóng trong giới giáo viên, cho thấy đây không chỉ là một vấn đề kỹ thuật mà còn là câu chuyện về quản lý và sức khỏe tinh thần trong môi trường giáo dục.
Những góc khuất sau thời khóa biểu
Trong bối cảnh Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đang triển khai, thời khóa biểu trở thành một bài toán khó hơn bao giờ hết.
Với việc tăng các môn học tự chọn, hoạt động trải nghiệm, việc sắp xếp lịch học trở nên vô cùng phức tạp, gây khó khăn cho các trường, đặc biệt là những trường có cơ sở vật chất hạn chế. Học sinh phải học các môn học không liên quan đến định hướng tương lai, trong khi giáo viên phải xoay sở để dạy các nội dung không phải thế mạnh của mình.
Thực tế, nhiều trường vẫn xếp thời khóa biểu vượt quá 7 tiết/ngày, đặc biệt ở cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông. Tình trạng này không chỉ khiến học sinh quá tải mà còn đẩy giáo viên vào vòng xoáy của việc "dạy dồn", "dạy bù" để hoàn thành chương trình.
Đáng nói hơn, việc lồng ghép các môn học "tự chọn" hay "tăng cường" vào thời khóa biểu chính khóa, thậm chí cả sáng thứ Bảy, đã biến ngày nghỉ cuối tuần thành "ngày học thêm" bắt buộc, khiến mục tiêu "học để hạnh phúc" trở nên xa vời.
Thời khóa biểu "hành xác" giáo viên và học sinh
Thời khóa biểu dày đặc, không có tiết trống giữa các buổi dạy, khiến giáo viên không có thời gian nghỉ ngơi, chuẩn bị bài giảng hoặc thậm chí là đi vệ sinh. Tình trạng này được ví như "hành xác" khi giáo viên phải "chạy sô" liên tục giữa các phòng học, từ tầng này sang tầng khác trong cùng một buổi.
Áp lực không chỉ đến từ việc di chuyển mà còn từ sự tùy tiện trong sắp xếp. Nhiều trường hợp thời khóa biểu được xếp một cách thiếu khoa học, khiến học sinh phải "ngồi chơi xơi nước" vì chờ đến giờ học. Giáo viên thì phải dạy liên tục, không có thời gian nghỉ ngơi, ăn uống, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tinh thần.
Tác động của thời khóa biểu không hợp lý không chỉ dừng lại ở giáo viên mà còn lan sang học sinh. Các em mệt và chán khi phải học các tiết trái buổi, học dồn, học quá nhiều tiết trong một ngày.
Việc học liên tục, không có thời gian nghỉ ngơi giữa các tiết hay các buổi học đã làm giảm sự tập trung và hứng thú của học sinh. "Có hôm học môn này xong, chán rồi mà vẫn phải học tiếp", một học sinh than thở. Tình trạng này khiến việc học trở thành một gánh nặng, thay vì là niềm vui khám phá.
Hướng tới sự nhân văn và hiệu quả
Để giải quyết bài toán thời khóa biểu phức tạp, việc áp dụng công nghệ được coi là một giải pháp căn cơ. Việc ứng dụng các phần mềm xếp thời khóa biểu tự động có thể xử lý hàng nghìn dữ liệu về giáo viên, lớp học và các ràng buộc để tạo ra thời khóa biểu tối ưu.
Điều này không chỉ giúp giảm thiểu sai sót do con người mà còn đảm bảo tính công bằng và khoa học. Nó có thể phân bổ tiết học một cách hợp lý, giảm bớt tình trạng giáo viên phải di chuyển liên tục, tiết kiệm thời gian và công sức.
Bên cạnh công nghệ, việc xây dựng thời khóa biểu cần hướng tới sự nhân văn và lắng nghe từ cơ sở. Một số trường đã bắt đầu chú trọng hơn đến việc lấy ý kiến giáo viên, xem xét nguyện vọng và khả năng của từng người trước khi xếp lịch.
Để giải quyết những vấn đề thời khóa biểu, các trường cần tuân thủ nghiêm quy định về số tiết học/ngày. Đồng thời, cần rà soát lại các môn học liên kết, chỉ giữ lại những môn thực sự cần thiết và để phụ huynh, học sinh tự nguyện lựa chọn. Mọi chi phí phải được công khai, minh bạch, tránh gây bức xúc và hiểu lầm.
Thời khóa biểu không chỉ là một bảng phân công giờ học mà còn phản ánh triết lý giáo dục của một ngôi trường. Bằng cách kết hợp công nghệ, sự linh hoạt, tinh thần nhân văn và sự minh bạch, chúng ta có thể giải quyết được những bất cập đã tồn tại.
Phan Anh