Mới đây, gói thù lao trị giá 1.000 tỷ USD dành cho CEO Elon Musk đã thu hút nhiều sự chú ý, nhưng gói lương năm 2018 - hiện vẫn vướng tranh chấp pháp lý - mới là mối lo cấp bách hơn đối với hãng xe điện Mỹ, bởi nó có thể “ăn mòn” nhiều năm lợi nhuận của công ty.
Tòa án Tối cao bang Delaware sắp đưa ra phán quyết về việc có đảo ngược quyết định của tòa cấp dưới, vốn đã vô hiệu hóa gói thù lao kỷ lục trước đó của Elon Musk, hay không. Nếu Tesla thất bại trong kháng cáo, hãng có thể chịu “đòn giáng” lên tới 26 tỷ USD vào lợi nhuận trong vòng hai năm, dựa trên mức giá cổ phiếu hiện nay đang cao hơn nhiều so với năm 2018.
Để so sánh, 26 tỷ USD tương đương hơn một nửa tổng lợi nhuận ròng của Tesla kể từ khi công ty bắt đầu có lãi vào năm 2019.
Tesla thừa nhận trong một báo cáo rằng nếu kháng cáo thất bại, hãng có thể chịu tác động bất lợi đáng kể lên hoạt động và lợi nhuận công bố. Hội đồng quản trị cũng cho rằng việc không thay thế gói thưởng 2018 có thể khiến Elon Musk rời Tesla.
Ngay cả khi Tesla thắng kiện, lợi nhuận của hãng vẫn có thể bị bào mòn trong thập kỷ tới nếu Elon Musk đạt các mục tiêu trong gói thù lao trị giá 1.000 tỷ USD, với mỗi mục tiêu sẽ kích hoạt các khoản chi và chi phí kế toán lên tới hàng tỷ USD.
Ngay cả những công ty đại chúng lớn nhất cũng hiếm khi lo ngại về việc gói lương CEO ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận như vậy. Các gói hậu hĩnh nhất thông thường chỉ tính bằng vài trăm triệu USD, chứ không phải hàng tỷ.
Quy mô thù lao khổng lồ của Elon Musk tạo ra những thách thức chưa từng có cho Tesla đúng vào thời điểm lợi nhuận hãng đang suy giảm vì doanh số xe đi xuống, trợ cấp xe điện bị loại bỏ và chi phí tăng cao cho các dự án “đặt cược lớn” như robot hình người.
Ông Dunn, Giám đốc Viện Nghiên cứu Thù lao thuộc Trường Quan hệ Lao động và Công nghiệp của Đại học Cornell cho biết chi phí trả lương bằng cổ phiếu không làm Tesla mất tiền mặt, nên nhiều cổ đông có thể xem đây chỉ là vấn đề “ghi sổ kế toán”, không ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền thực tế của công ty. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng nếu lợi nhuận ròng của Tesla giảm mạnh chỉ vì chi phí trả lương cho CEO, điều đó cho thấy hội đồng quản trị công ty không thực hiện đúng trách nhiệm quản lý tài chính một cách hợp lý và có trách nhiệm đối với cổ đông.
Hội đồng quản trị Tesla lập luận rằng gói thù lao mới nhất của Elon Musk sẽ không đem lại điều gì cho ông trừ khi hãng đạt được các cột mốc tầm cỡ Sao Hỏa” bao gồm những mục tiêu lợi nhuận đầy tham vọng. Nếu Tesla đạt các cột mốc lợi nhuận đó, chi phí thù lao của Musk sẽ chiếm tỷ lệ thấp hơn trong lợi nhuận. Nhưng các mục tiêu dễ nhất trong gói thù lao cũng có thể kích hoạt khoản thưởng lên tới hàng chục tỷ USD mà không thực sự thay đổi hoạt động kinh doanh hay lợi nhuận, theo Reuters phân tích.
Mức thù lao tối đa Musk có thể nhận là 878 tỷ USD vì gói cổ phiếu trị giá 1.000 tỷ USD sẽ được trừ đi giá trị của lượng cổ phần tại thời điểm hội đồng quản trị Tesla phê duyệt gói thưởng vào tháng 9.
“Không nghi ngờ gì nữa, những điều này đều sẽ gây tổn hại cho cổ đông”, theo ông Schuyler Moore, luật sư chuyên về tài chính doanh nghiệp và thuế tại hãng Greenberg Glusker. Thông thường, ông nói, một cú giảm lợi nhuận lớn như vậy sẽ khiến nhà đầu tư đánh giá thấp giá trị công ty vì như thể doanh nghiệp đang làm ăn thua lỗ”. Nhưng trong trường hợp của Tesla, các yếu tố cơ bản tài chính từ lâu đã không còn đóng vai trò then chốt đối với giá cổ phiếu, vốn chủ yếu dựa trên các lời hứa của Elon Musk về những sản phẩm và dịch vụ mà Tesla chưa bán ra, như taxi tự hành hay robot hình người. “Đối với Tesla, dường như chẳng ai bận tâm, vì công ty này đang sống trong “xứ sở viễn tưởng”, ông Moore nhận xét.
Lan Anh