Không chỉ là câu chuyện 'chống cô đơn' cho người cao tuổi

7 giờ trướcBài gốc

Chính sách an sinh mới từ Nghị quyết 72

Tại Hội nghị toàn quốc quán triệt Nghị quyết 72 về công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân, Phó Thủ tướng Lê Thành Long nhấn mạnh: Nghị quyết 72-NQ/TW đề cập toàn diện đến các yếu tố tổng hợp để bảo vệ, chăm sóc sức khỏe Nhân dân như: Chăm sóc sức khỏe thể chất; sức khỏe tinh thần; tuổi thọ; chất lượng sống; tiếp cận công bằng ở mức cơ bản nhất (vì quyền lợi của người nghèo, đối tượng yếu thế); phòng bệnh và y tế dự phòng; chuyển đổi số; đổi mới tư duy quản lý và huy động các nguồn lực đầu tư gắn với trách nhiệm của các cơ quan liên quan).

Nghị quyết nêu rõ mục tiêu đến năm 2030, theo đó, tăng chiều cao trung bình của trẻ em và thanh, thiếu niên niên từ 1 - 18 tuổi thêm tối thiểu 1,5cm; tuổi thọ trung bình đạt 75,5 tuổi, trong đó số năm sống khỏe mạnh đạt tối thiểu 68 năm.

Người dân được tiếp cận dịch vụ y tế có chất lượng, hướng tới chăm sóc sức khỏe toàn diện. Từ 2026, người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm 1 lần, được lập sổ sức khỏe điện tử để quản lý sức khỏe theo vòng đời, từng bước giảm gánh nặng chi phí y tế. Đến năm 2030, người dân được miễn viện phí ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế theo lộ trình.

Không phải ngẫu nhiên mà tại Hội nghị, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh yêu cầu phải thể chế hóa ngay Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị về tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân. Trong đó, mục tiêu đến năm 2045, tuổi thọ trung bình người Việt đạt 80 tuổi, số năm sống khỏe mạnh tăng lên trên 71 năm. Điểm đặc biệt của Nghị quyết 72 là coi dự phòng là then chốt, cơ sở là nền tảng, Nhân dân là trung tâm. Các giải pháp trải dài từ y tế dự phòng, tiêm chủng, dinh dưỡng, phát triển vắc xin trong nước đến củng cố y tế cơ sở, mô hình bác sĩ gia đình, hồ sơ sức khỏe điện tử, miễn phí khám sức khỏe định kỳ từ năm 2026 và miễn viện phí cơ bản từ năm 2030.

Đáng chú ý, chăm sóc người cao tuổi được coi là một trong những trụ cột quan trọng. Điều này xuất phát từ thực tế: người già không chỉ cần thuốc men, mà còn cần niềm vui sống, sự sẻ chia, tinh thần an yên. Bởi một xã hội văn minh không chỉ được đo bằng GDP hay chiều cao trung bình, mà còn bằng cách xã hội ấy chăm sóc người già.

Đặc biệt, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh sự cần thiết phải có giải pháp “chống cô đơn” cho người cao tuổi. Ông mong muốn có những mô hình cụ thể, khuyến khích cả tư nhân tham gia thành lập trung tâm chăm sóc người già, vì “buổi sáng con cháu đi học, đi làm, các cụ ở nhà rất cô đơn”. Theo người đứng đầu Đảng, các trung tâm có thể tổ chức đưa đón bằng ô tô, tạo điều kiện để người cao tuổi gặp gỡ bạn bè, đồng nghiệp cũ, tham gia sinh hoạt, thể thao, âm nhạc, văn hóa, văn nghệ. “Đây là mô hình rất hay. Vấn đề là Bộ Y tế, Bộ Nội vụ hay Hội Người cao tuổi phải phối hợp phân công để chủ động triển khai. Chăm sóc thiếu nhi quan trọng, nhưng người cao tuổi cũng cần được quan tâm, vì những giải pháp này góp phần kéo dài tuổi thọ, nâng cao chất lượng sống”, Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Lâu nay, chúng ta đã có nhiều bệnh viện nhi, nhưng cả nước chỉ có một bệnh viện Lão khoa tuyến Trung ương. Phía Nam chưa có bệnh viện chuyên về lão khoa. Rõ ràng, sự ưu tiên dành cho trẻ em, vốn là tương lai đất nước là đúng đắn, nhưng không thể để người già bị “bỏ quên”.

Để hiện thực hóa, cần đa dạng hóa mô hình: Trung tâm dưỡng lão toàn phần: dành cho những cụ không còn người thân chăm sóc. Trung tâm bán trú: sáng đón, chiều đưa, kết nối xã hội nhưng vẫn gắn bó gia đình. Câu lạc bộ cộng đồng: nơi các cụ có thể tham gia theo sở thích, rèn luyện sức khỏe, văn nghệ, dưỡng sinh. Vấn đề cốt lõi là làm sao để không chỉ người có điều kiện kinh tế mới được hưởng, mà cả người già nghèo, ở vùng sâu, vùng xa cũng được tiếp cận. Do đó, cần sự vào cuộc của Nhà nước trong cơ chế tài chính, chính sách an sinh và khuyến khích xã hội hóa. Đồng thời, công tác truyền thông cần được đẩy mạnh để thay đổi nhận thức xã hội. Người cao tuổi không phải gánh nặng, mà là “vốn quý của dân tộc”, là “cây cao bóng cả”, như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh.

An sinh tuổi già - thước đo văn minh xã hội

Trong công tác an sinh xã hội, người cao tuổi luôn là đối tượng được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm. Không chỉ là những nhân chứng lịch sử, những “cây cao bóng cả” của mỗi gia đình, mà họ còn là nền tảng tinh thần của cộng đồng, là kết tinh những giá trị truyền thống của dân tộc. Bước vào thời kỳ già hóa dân số nhanh, chính sách chăm sóc người cao tuổi không chỉ dừng lại ở hỗ trợ y tế, mà cần mở rộng sang chăm sóc tinh thần, tạo dựng môi trường sống văn minh, nhân văn, để tuổi già thực sự trở thành “tuổi vàng”.

Tiến sĩ Trương Xuân Cừ, Phó Chủ tịch Trung ương Hội Người cao tuổi Việt Nam đồng tình với quan điểm của Tổng Bí thư. Nhu cầu chăm sóc người cao tuổi ngày càng lớn, trong khi truyền thống gia đình tứ đại đồng đường hiện nay giảm đi nhiều. Vì thế, người cao tuổi ít khi sống cùng con cái. Ông Cừ dẫn số liệu năm 2024 cho biết Việt Nam mới có hơn 300 trung tâm chăm sóc người cao tuổi với khoảng 11.000 người được phục vụ. Trong khi đó, báo cáo điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ cùng năm cho thấy cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên, dự báo đến năm 2030 sẽ tăng gần 18 triệu người.

Thực tế, người Việt Nam thường sống theo quan niệm “trẻ cậy cha, già cậy con”. Vì vậy, việc duy trì mô hình gia đình tam, tứ đại đồng đường vốn được xem là một nét đẹp của văn hóa gia đình. Tuy nhiên, đất nước đang trên đà phát triển và hội nhập. Người trẻ đổ về các đô thị lớn làm việc, lập gia đình và bị cuốn theo nhịp sống công nghiệp lúc nào cũng vội vã, gấp gáp. Mô hình gia đình 3 - 4 thế hệ chung sống giảm dần, thay vào đó là mô hình gia đình trẻ với 1 - 2 con không sống cùng bố mẹ, ông bà. Người già cứ thế, dần loanh quanh một mình cả ngày trong cuộc sống gia đình.

Khi người thân, bạn bè lần lượt ra đi, nhiều người cao tuổi thường sống thu mình, ít tiếp xúc; thị lực, thính lực sa sút, vận động khó khăn, càng khiến họ khó giao tiếp với xã hội. Họ rất sợ cô độc và neo đơn. Thứ họ cần duy nhất lúc này là có người để cùng tâm sự. Tỉ lệ người cao tuổi cô đơn vì thế thường cao hơn những lứa tuổi khác. Không chỉ dẫn tới những nguy cơ về sức khỏe tinh thần, tình trạng cô đơn còn liên quan chặt chẽ đến bệnh tật, thậm chí là tử vong.

Việt Nam có hơn 4,3 triệu người cao tuổi sống một mình hoặc ở cùng người dưới 15 tuổi cần được hỗ trợ chăm sóc (số liệu điều tra biến động dân số năm 2021 do Tổng cục Thống kê thực hiện). Báo cáo này cũng chỉ ra rằng, cấu trúc gia đình tại nước ta đang thay đổi rõ rệt khi tỉ lệ người cao tuổi sống cùng con cháu đang ngày một giảm dần.

Cùng đó, báo cáo mới nhất của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy, cứ 6 người thì có một người rơi vào tình trạng cô đơn (16,7%) và ở nhóm người cao tuổi tỷ lệ này là 3:1 (cứ 3 người cao tuổi thì có một người cảm thấy cô đơn, tương đương 33,3%). WHO coi cô đơn là vấn đề y tế công cộng toàn cầu, âm thầm hủy hoại sức khỏe thể chất và tinh thần. Khảo sát quốc gia về người cao tuổi tại Việt Nam (VNAS) cũng cho thấy cô đơn làm tăng nguy cơ trầm cảm. Nhóm phụ nữ, người rất cao tuổi và những người sống một mình có tỷ lệ cô đơn cao nhất.

Việc mở các trung tâm chăm sóc ban ngày, theo ông Trương Xuân Cừ, sẽ đỡ tốn kém hơn so với trung tâm chăm sóc cả ngày (nội trú). Mô hình này thu hút được nhiều người cao tuổi tham gia, đặc biệt là những người vẫn còn sức khỏe để tự đi lại. Khi đó, thể trạng sức khỏe của họ sẽ được duy trì và thậm chí còn phát triển tốt hơn, trí tuệ không bị sa sút. Các trung tâm này giúp người cao tuổi có đời sống tinh thần tốt hơn, đáp ứng nhu cầu giao tiếp rất lớn của họ.

Sự đồng bộ giữa chính sách y tế dự phòng (Nghị quyết 72) và các mô hình chăm sóc người cao tuổi như bán trú dưỡng lão chính là minh chứng cho một chiến lược an sinh toàn diện. Đó là sự kết hợp giữa sức khỏe thể chất, tinh thần và đời sống cộng đồng, hướng tới mục tiêu “khỏe để hạnh phúc”.

Trong xã hội hiện đại, an sinh cho người cao tuổi không chỉ là trách nhiệm gia đình, mà còn là trách nhiệm của Nhà nước và toàn xã hội. Khi tuổi già được sống khỏe, sống vui, sống có ích, đó cũng là lúc thế hệ trẻ thêm yên tâm học tập, lao động, sáng tạo, đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Tôi đề nghị mỗi Bộ, ngành, địa phương, mỗi đơn vị, mỗi cán bộ, đảng viên bắt tay ngay vào việc với tinh thần “nói đi đôi với làm”, “việc hôm nay không để ngày mai”. Người đứng đầu phải chịu trách nhiệm về kết quả, không đùn đẩy, không né tránh...”.

Đây không chỉ là mệnh lệnh hành động cho hệ thống chính trị, mà còn là “kim chỉ nam” để các chính sách an sinh, trong đó có chăm sóc người cao tuổi, thực sự đi vào cuộc sống.

Lan tỏa vai trò người cao tuổi trong kỷ nguyên mới
Không chỉ thụ hưởng an sinh, người cao tuổi còn là lực lượng quan trọng trong phát triển đất nước. Hơn 1 triệu người cao tuổi đang tham gia công tác ở cơ sở, trên 9 triệu người tiếp tục lao động sản xuất, hàng chục nghìn người tham gia câu lạc bộ văn hóa, dưỡng sinh, bảo tồn bản sắc dân tộc. Lễ phát động Tháng hành động vì người cao tuổi 2025 với chủ đề “Phát huy vai trò người cao tuổi trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” khẳng định tinh thần đó. Chương trình “Mắt sáng cho người cao tuổi” giai đoạn 2025 - 2028 đặt mục tiêu 100% ca đục thủy tinh thể được điều trị, cho thấy sự quan tâm cụ thể, thiết thực. Người cao tuổi không chỉ là đối tượng được chăm sóc, mà còn là chủ thể tích cực đóng góp trí tuệ, kinh nghiệm. Đó là cách để họ không bị “quên” mà tiếp tục sống có ích, sống vui, sống khỏe.

Nguyễn Mỹ

Nguồn Pháp Luật VN : https://baophapluat.vn/khong-chi-la-cau-chuyen-chong-co-don-cho-nguoi-cao-tuoi.html