Không chỉ là 'thuộc ai quản lý' - bài toán nhân sự cho HĐND cơ sở

5 giờ trướcBài gốc

Quan trọng xếp sao cho mạnh

Bước vào nhiệm kỳ 2026 - 2031, bình quân mỗi xã được quan tâm bố trí 2 Phó Trưởng ban HĐND chuyên trách cùng chuyên viên hỗ trợ.

Tác giả Hồng Lam có lý khi khẳng định việc bổ sung Phó Chủ tịch HĐND, Phó Trưởng ban HĐND chuyên trách và công chức hỗ trợ là bước tiến cần thiết, giúp HĐND cấp xã không còn “tay không bắt giặc” như HĐND cấp xã trong mô hình chính quyền địa phương 3 cấp trước đây. Cả 2 bài viết đều chỉ ra đúng “điểm nghẽn” hiện nay: công chức hỗ trợ được bố trí trong biên chế Văn phòng HĐND và UBND (phòng chuyên môn của UBND), nhưng lại do HĐND sử dụng; trong khi đó, đại biểu chuyên trách thuộc HĐND lại chịu sự quản lý, đánh giá về mặt biên chế, hành chính của UBND - chính là cơ quan mà họ giám sát.

Thường trực HĐND tỉnh Đắk Lắk làm việc với Thường trực HĐND nhiều xã, phường về hoạt động từ ngày sáp nhập xã. Ảnh: Đam San

Nhận định ấy là xác đáng. Tuy nhiên, không chỉ dừng lại ở khuyến nghị cần “xác lập cơ chế độc lập” cho HĐND, cần lý giải thấu đáo cách thức vận hành thực tế khi nhân sự được mở rộng mạnh mẽ theo các quy định mới. Chiều 16/10 vừa qua, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua2 nghị quyết quan trọng: một về hướng dẫn cơ cấu, thành phần, phân bổ người ứng cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031; và một về số lượng Phó Chủ tịch, Phó Trưởng ban HĐND cấp tỉnh, cấp xã, cùng việc bố trí đại biểu chuyên trách. Theo đó, căn cứ quy mô diện tích tự nhiên, dân số, phân loại đơn vị hành chính, phân loại đô thị, quy mô kinh tế, tình hình thực tiễn của địa phương và định hướng của Ban Thường vụ tỉnh ủy, thành ủy, trên cơ sở quyết định của Thường trực Hội đồng nhân dân cấp tỉnh bình quân mỗi Ban của HĐND cấp xã có 2 Phó Trưởng ban - tức bộ máy nhân sự HĐND xã sẽ được tăng đáng kể so với trước ở một số địa phương.

Trong bối cảnh đó, câu chuyện không còn chỉ dừng ở “ai quản lý, ai đánh giá”, mà mở rộng sang cách tổ chức công việc, phân bổ nguồn lực, bảo đảm tính thống nhất giữa HĐND và UBND. Một khi nhân sự tăng mà cơ chế phối hợp, phân công và đánh giá chưa được quy định rõ, rất dễ dẫn đến “trùng người, chồng việc, loãng trách nhiệm”. Bộ máy có thể đông hơn nhưng hoạt động chưa chắc đã hiệu quả. Vì vậy, nếu không sớm ban hành quy định vận hành cụ thể, cơ chế đánh giá độc lập và chế độ làm việc minh bạch, thì chính đội ngũ được kỳ vọng sẽ làm mạnh HĐND lại có nguy cơ trở thành “điểm nghẽn” mới trong tổ chức và hoạt động của HĐND nhiệm kỳ 2026 - 2031 sắp tới.

Tăng nhân sự song hành với đổi mới thể chế

Tác giả Hồng Lam đã đề cập hướng tách bạch quản lý nhân sự giữa HĐND và UBND, song vẫn thiếu lời giải cho thực tế ở cấp xã - nơi nguồn lực, biên chế và kinh phí còn hạn hẹp. Việc lập Văn phòng HĐND độc lập cần bàn dài hơi, trước mắt, điều quan trọng hơn là rõ chức năng, rõ người, rõ trách nhiệm, thẩm quyền đánh giá.

Nếu HĐND cấp xã ở những địa phương đủ điều kiện được tăng cường 2 Phó Trưởng ban chuyên trách và công chức hỗ trợ mà không kèm theo cơ chế này, hệ quả nhãn tiền sẽ là: công chức “phục vụ HĐND” nhưng “chịu lệnh UBND” về hành chính và phân công công việc; đại biểu chuyên trách “giám sát UBND” nhưng lại phụ thuộc UBND để được nhận xét, nâng lương; hoạt động của HĐND dễ hành chính hóa, trong khi UBND phải gánh thêm việc điều phối, dẫn đến chồng chéo.

Mở rộng số lượng cấp phó Ban HĐND chuyên trách là cần thiết để HĐND cấp cơ sở đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong bối cảnh mới. Tuy nhiên, nếu không xác định rõ vị trí việc làm, nhiệm vụ, thẩm quyền đi kèm tương xứng với số lượng được phân bổ thì tính độc lập và hiệu lực hoạt động của HĐND sẽ không dễ được bảo đảm. Nếu không được xử lý kịp thời, nhiệm kỳ 2026 - 2031 có nguy cơ xuất hiện tình trạng HĐND cấp cơ sở “đông nhưng không mạnh”, còn UBND thì phải gánh thêm áp lực từ cơ chế lỏng lẻo, thiếu ranh giới.

Cải cách tổ chức chỉ có ý nghĩa khi đi cùng đổi mới thể chế. Việc tăng nhân sự chuyên trách cho HĐND cấp xã là đúng hướng, nhưng muốn “mạnh thực chất” thì phải thay đổi từ gốc: ai giao việc, giao việc như thế nào, ai đánh giá, ai chịu trách nhiệm. Trước mắt, nên quy định cụ thể trong hướng dẫn của Bộ Nội vụ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội: Thường trực HĐND chịu trách nhiệm đánh giá chuyên môn và mức độ hoàn thành nhiệm vụ của đại biểu chuyên trách, công chức hỗ trợ; UBND chỉ đảm nhận chức năng hành chính, chi trả lương và bảo đảm điều kiện làm việc; có cơ chế giám sát liên ngành với sự tham gia của MTTQ (giám sát đại biểu HĐND trong thực hiện chương trình hành động của đại biểu) và Ủy ban Kiểm tra (trách nhiệm người đứng đầu, nhiệm vụ đảng viên) để bảo đảm khách quan.

Bên cạnh đó, cần sớm ban hành chuẩn vị trí việc làm và mô tả công việc đối với Phó Chủ tịch HĐND, Phó trưởng Ban HĐND chuyên trách và công chức hỗ trợ. Khi người làm rõ việc, quyền hạn gắn với trách nhiệm, HĐND cấp xã mới thực sự phát huy vai trò là cơ quan dân cử, giám sát quyền lực ở cơ sở.

Hoàng Minh

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/khong-chi-la-thuoc-ai-quan-ly-bai-toan-nhan-su-cho-hdnd-co-so-10390986.html