Bệnh ho gà (whooping cough) là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính có khả năng lây nhiễm cao. Ở trẻ nhỏ, bệnh có thể chuyển biến nặng với triệu chứng suy hô hấp, thậm chí gây tử vong.
Bệnh ho gà có triệu chứng gì?
Bệnh ho gà có biểu hiện lâm sàng đặc trưng bởi các triệu chứng như ho, hắt hơi, xổ mũi, sốt nhẹ, tăng nặng sau từ 1- 2 tuần. Cơn ho gà có biểu hiện rất đặc trưng. Trẻ ho rũ rượi không thể kìm hãm được (ho thành cơn) sau đó là giai đoạn thở rít như tiếng gà gáy. Khi ho kèm theo biểu hiện tím đỏ mặt. Những trường hợp nặng có thể gặp tình trạng tím tái ngưng thở. Căn bệnh này nếu không điều trị đúng cách có thể gây biến chứng suy tim, tăng áp động mạch phổi thậm chí là tử vong.
Ho gà nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên với những trường hợp biến chứng nặng có thể phải thở máy kết hợp dùng thuốc kháng sinh điều trị theo phác đồ.
Một bệnh nhi điều trị ho gà tại Bệnh viện Nhi Trung ương.
Ho gà có lây không?
Ho gà là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do trực khuẩn ho gà gây ra. Bệnh này lây nhanh trực tiếp qua đường hô hấp, giọt bắn. Các triệu chứng của bệnh thường xuất hiện trong vòng 7-10 ngày sau khi nhiễm bệnh.
Ho gà có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở đối tượng chưa tiêm phòng hoặc tiêm phòng không đầy đủ. Có những trường hợp đã tiêm phòng nhưng miễn dịch giảm cũng có thể gặp căn bệnh này.
Bác sĩ chuyên khoa khuyến cáo khi trẻ nhỏ xuất hiện các triệu chứng viêm đường hô hấp như ho sốt, có khò khè hoặc ho theo cơn thì cần đưa trẻ tới cơ sở y tế để xét nghiệm chẩn đoán, loại trừ đồng thời có phương án điều trị kịp thời nếu mắc ho gà.
Không ít các trường hợp trẻ ho, sốt cha mẹ tự ý mua thuốc cho con dùng hoặc dùng lại đơn thuốc cũ. Tới khi trẻ có các biểu hiện ho tái tím mặt mới đưa đến cơ sở y tế lúc nào thường bệnh đã trở nặng.
Điều trị ho gà bằng cách nào?
Để điều trị ho gà, có 2 phương án chính là điều trị đặc hiệu và điều trị hỗ trợ. Với điều trị đặc hiệu, các bác sĩ sẽ sử dụng nhóm kháng sinh. Trường hợp nặng kèm theo viêm phổi sẽ cần dùng các nhóm kháng sinh mạnh hơn. Biện pháp hỗ trợ theo cho bệnh nhân bao gồm các phương pháp hô hấp thở máy, thở máy cao tầng, tim phổi nhân tạo…
Phương pháp điều trị hỗ trợ cho bệnh nhân ho gà có thể dùng phương pháp thay máu. Đây là cách giúp giảm tình trạng tăng bạch cầu trong máu – một tình trạng gây ra tình trạng tắc mạch, tăng áp phổi.
Bệnh nhân ho gà nếu được phát hiện bệnh sớm, dùng kháng sinh đúng sẽ giảm các triệu chứng nặng và khỏi hoàn toàn, không để lại biến chứng. Tuy nhiên ở một số trường hợp bệnh nhân có cơ địa đặc biệt có thể gây ra tình trạng tăng bạch cầu thậm chí có thể tử vong.
Bệnh nhân ho gà nếu được phát hiện bệnh sớm và điều trị đúng phác đồ, bệnh sẽ chữa khỏi hoàn toàn, không để lại biến chứng.
Phòng ngừa bệnh ho gà bằng cách nào?
Để phòng ngừa bệnh ho gà, cha mẹ cần lưu ý có 2 phương pháp là dự phòng không đặc hiệu bao gồm vệ sinh mũi họng, đeo khẩu trang tránh tiếp xúc với người có biểu hiện mắc bệnh. Phương án thứ 2 là dự phòng đặc hiệu bằng việc tiêm phòng vaccine. Hiện Chương trình tiêm chủng mở rộng với vaccine 5 trong 1 (trong đó có ho gà) đã được triển khai rộng rãi. Cha mẹ cần đưa trẻ đi tiêm đúng lịch.
Không chỉ trẻ nhỏ mà bà mẹ mang thai cũng cần tiêm phòng ho gà. Bởi không ít các trường hợp mắc ho gà rất sớm trước tuổi tiêm phòng. Bệnh nhi thường có triệu chứng nặng và nguy hiểm đến tính mạng. Bà mẹ mang thai cần tiêm vaccine ho gà trong 3 tháng giữa hoặc cuối thai kỳ để truyền kháng thể cho con. Việc tiêm phòng cho phụ nữ có thai đóng vai trò quan trọng giúp trẻ sơ sinh phòng ngừa được căn bệnh này trước khi đến tuổi tiêm phòng.
Trong 6 tháng đầu năm, tại Khoa Nhiễm, Bệnh viện Nhi đồng Cần Thơ cũng ghi nhận số ca bệnh nhi mắc ho gà tăng hơn gấp đôi so cùng kì và đa phần đều dưới 1 tuổi. Thậm chí có trẻ mới chỉ 2-3 tháng tuổi. Tháng 4/2025, tỉnh Cao Bằng cũng ghi nhận một trường hợp bệnh nhi 2 tháng tuổi mắc ho gà bị tử vong. Trong 5 tháng đầu năm, tỉnh Cao Bằng cũng ghi nhận 9 trường hợp mắc ho gà, hầu hết các trường hợp chưa được tiêm chủng hoặc tiêm chủng không đầy đủ liều vaccine.
TS.BS Đào Hữu Nam