Không có sản phẩm thuốc lá 'an toàn hơn'

4 giờ trướcBài gốc

Dễ tiếp cận và giá rẻ là một trong nguyên nhân làm tỷ lệ người trưởng thành ở Việt Nam sử dụng thuốc lá còn cao.

Thuốc lá là một trong những tác nhân gây bệnh và tử vong hàng đầu liên quan tới các bệnh lý như ung thư phổi, bệnh tim mạch, đột quỵ, cũng như nhiều bệnh lý nghiêm trọng khác. Với hơn 15 triệu người hút thuốc, Việt Nam nằm trong số các quốc gia có số lượng người hút thuốc cao trên thế giới khi mỗi năm, hơn 103.300 người tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá, bao gồm 84.500 người chết do hút thuốc chủ động và 18.800 người chết vì phơi nhiễm khói thuốc thụ động. Đáng lo ngại hơn, phần lớn những người tử vong này đang ở độ tuổi lao động, làm suy giảm chất lượng và quy mô nguồn nhân lực quốc gia.

Việc sử dụng thuốc lá tiêu tốn của Việt Nam hơn 108 nghìn tỷ đồng mỗi năm, tương đương 1,14% GDP. Con số này bao gồm: 16,4 nghìn tỷ đồng chi phí y tế trực tiếp; 5.900 tỷ đồng chi phí gián tiếp do bệnh tật; 85,8 nghìn tỷ đồng thiệt hại từ tử vong sớm… Ngoài ra còn 49 nghìn tỷ đồng mà người dân chi để mua thuốc lá hàng năm. Khoản thiệt hại khổng lồ này lớn hơn gấp 5 lần so với nguồn thu từ thuế thuốc lá hiện nay.

Bên cạnh đó, sử dụng thuốc lá làm gia tăng nghèo đói, các hộ gia đình có người hút thuốc phải chi tiêu vào thuốc lá thay thế cho thực phẩm, giáo dục và nhu cầu thiết yếu khác; tăng gánh nặng chi phí khám chữa bệnh liên quan đến thuốc lá…

Các chuyên gia trong lĩnh vực phòng chống tác hại của thuốc lá khẳng định, khi thuốc lá vẫn dễ dàng tiếp cận với mức giá rẻ, thế hệ trẻ của Việt Nam tiếp tục bị đặt vào nguy cơ phơi nhiễm với khói thuốc nghiêm trọng, dẫn đến những gánh nặng y tế rất lớn trong tương lai.

Hành vi hút thuốc lá hiện tại sẽ tiếp tục để lại hậu quả nặng nề trong vòng10-20 năm tới, khi những người hút thuốc bắt đầu chịu các tác động lâu dài lên sức khỏe. Nếu không có biện pháp mạnh mẽ, hệ thống y tế và kinh tế của Việt Nam sẽ ngày càng chịu thêm áp lực.

Tỷ lệ người hút thuốc lá tại Việt Nam đã giảm trong khoảng mười năm trở lại đây, nhưng riêng nhóm sử dụng thuốc lá mới lại có xu hướng tăng. Thạc sĩ Nguyễn Thị Thu Hương, Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) chia sẻ, các công ty đa quốc gia trong ngành sản xuất, kinh doanh thuốc lá đang hướng quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tới giới trẻ bằng cách xây dựng các chiến dịch quảng cáo tinh vi, đánh thẳng vào mục tiêu là người dùng từ khi họ còn rất trẻ.

Các chiến dịch quảng cáo được ngụy trang dưới rất nhiều hình thức mà giới trẻ mê đắm, như dưới dạng tài trợ cho các sự kiện âm nhạc hoặc gắn hashtag với các từ khóa thu hút giới trẻ… Thậm chí, sản phẩm này được quảng cáo sai sự thật, là sản phẩm “an toàn hơn”, “giảm hại”.

Tác phẩm dự thi Cuộc thi “Tìm hiểu về tác hại của thuốc lá và thuốc lá điện tử” dành cho thiếu nhi toàn quốc năm 2025.

Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã “vạch trần” những quảng cáo sai sự thật đó nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng, nhất là thanh thiếu niên. Thực tế hiện nay, không có bằng chứng nào chứng minh rằng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ít gây hại hơn các sản phẩm thuốc lá điếu thông thường.

Thuốc lá điện tử được pha trộn các hương vị như dưa hấu, mâm xôi hay bánh tart chanh nhằm che đi độ gắt của của nicotin, và bao bì màu sắc sặc sỡ nhằm thu hút giới trẻ. Đặc biệt, thuốc lá điện tử có thể bị pha trộn thêm các chất ma túy như cần sa tổng hợp, ketamin, heroin... làm tăng nguy cơ sử dụng ma túy và các chất gây nghiện khác, đặc biệt là ở giới trẻ.

Tổ chức Y tế thế giới kêu gọi các quốc gia thúc đẩy thực thi Điều 5.3 của Công ước khung về Kiểm soát thuốc lá để bảo vệ các chính sách phòng, chống tác hại của thuốc lá khỏi sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá. Đặc biệt, cần theo dõi, giám sát chặt chẽ các hoạt động quảng cáo của ngành công nghiệp thuốc lá; kiểm soát chặt chẽ và ngăn chặn sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá trong việc xây dựng các chính sách phòng, chống tác hại của thuốc lá; thực thi cấm toàn diện quảng cáo thuốc lá và nicotine trên các nền tảng số, mạng xã hội và trên các phương tiện giải trí…

Đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam cho rằng, Việt Nam chưa đi đúng hướng để đạt được mục tiêu Chiến lược Quốc gia về kiểm soát thuốc lá. Đặc biệt, đã có những dấu hiệu cho thấy tiêu thụ thuốc lá tăng trở lại. Vì vậy, Tổ chức này khuyến nghị cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp hành động mạnh mẽ với các sản phẩm thuốc lá.

Bên cạnh điều chỉnh áp mức thuế mới để khuyến khích những người hút thuốc bỏ thuốc lá và ngăn ngừa những người trẻ tuổi bắt đầu cũng cần xây dựng môi trường không thuốc lá. Các đơn vị, ngành liên quan cần tổ chức nhiều chiến dịch truyền thông biến những cảnh báo khô khan về tác hại của thuốc lá thành những thông điệp lay động trái tim, chạm tới nhận thức và cảm xúc; tổ chức những buổi sinh hoạt chuyên đề, tọa đàm… để chuyển hóa nhận thức thành hành động.

Hoàng Minh

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/khong-co-san-pham-thuoc-la-an-toan-hon-post914849.html