Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Aleksandr Lukashenko ký Tuyên bố chung về việc thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam-Belarus. (Ảnh: Thống Nhất/TTXVN)
Từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao (năm 1992) đến nay, Việt Nam và Belarus luôn duy trì, phát triển mối quan hệ hữu nghị truyền thống, hợp tác nhiều mặt với độ tin cậy chính trị ngày càng cao. Hai bên thường xuyên trao đổi đoàn, nhất là đoàn cấp cao, tạo nền tảng vun đắp và phát triển mối quan hệ gắn bó đã được thử thách qua thời gian. Ngày 30/1/2025, Hiệp định về miễn thị thực cho công dân mang hộ chiếu phổ thông của hai nước được ký kết tạo điều kiện thuận lợi cho hợp tác nhiều lĩnh vực. Hiệp định này có ý nghĩa đặc biệt khi đây là lần đầu một quốc gia châu Âu áp dụng chế độ miễn thị thực đối với công dân Việt Nam.
Thời gian qua, mối quan hệ truyền thống giữa hai nước biểu hiện rõ nét qua việc thúc đẩy hợp tác giữa các ngành, địa phương của hai bên và giao lưu nhân dân. Hai nước đã tổ chức Ngày văn hóa và Ngày giáo dục của Belarus tại Việt Nam. Trường đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội và Khoa Ngôn ngữ phương Đông, Đại học Ngôn ngữ quốc gia Minsk ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác. Đại sứ quán Belarus tại Việt Nam trao tặng tỉnh Điện Biên hũ đựng nắm đất thiêng của Pháo đài Brest nơi các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc nhân dịp Việt Nam kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ, biểu tượng của lòng dũng cảm, kiên cường, tinh thần quả cảm trong các cuộc đấu tranh chính nghĩa giành độc lập và thể hiện sự yêu chuộng hòa bình của nhân dân hai nước.
Thành phố Hà Nội và thành phố Minsk ký kết Chương trình hợp tác giai đoạn 2024-2026 nhằm thúc đẩy xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch và giao lưu văn hóa giữa hai Thủ đô. Các hội hữu nghị của hai bên có nhiều hoạt động phổ biến, chia sẻ thông tin về đất nước, con người, văn hóa, lịch sử, văn học của mỗi nước để lan tỏa tới thế hệ trẻ, góp phần củng cố quan hệ hữu nghị…
Là quốc gia ở Đông Âu, Belarus nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp và các di sản văn hóa phong phú, từ những đồi hoa trải dài, rừng thông mênh mông, những lâu đài cổ đến các lễ hội truyền thống đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Nghệ thuật dân gian của Belarus có nhiều nét giống Việt Nam như thêu thùa, gốm sứ, điêu khắc gỗ, nhạc cụ sáo... Đây thật sự là những nét tương đồng tạo sự gần gũi, thân thiết và hấp dẫn giữa hai dân tộc.
Ngay trong khuôn khổ chuyến thăm, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam và Bộ Văn hóa Belarus đã ký kết Chương trình hợp tác văn hóa giai đoạn 2026-2028. Theo đó, hai bên sẽ ưu tiên tổ chức Những ngày Văn hóa Belarus tại Việt Nam, Những ngày Văn hóa Việt Nam tại Belarus và các hoạt động giao lưu văn hóa; tăng cường trao đổi thông tin, phát huy giá trị các di sản văn hóa, di sản thiên nhiên của hai nước; thiết lập quan hệ trực tiếp giữa các thư viện, bảo tàng, các cơ sở đào tạo, viện nghiên cứu về văn hóa và nghệ thuật của hai nước.
Thời gian tới, hợp tác kinh tế được xác định là một trong những trụ cột quan trọng của quan hệ song phương. Trong chuyến thăm lần này, Tổng Bí thư Tô Lâm và các lãnh đạo cấp cao Belarus đã nhất trí tăng cường vai trò, hiệu quả của Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam-Belarus về hợp tác kinh tế-thương mại và khoa học-kỹ thuật; rà soát, đánh giá việc thực hiện các thỏa thuận hiện có và đề xuất các biện pháp khai thác cơ hội hợp tác kinh tế-thương mại, tạo bước đột phá trong hợp tác thương mại, đầu tư và công nghiệp, nâng cao kim ngạch thương mại song phương tương xứng với quan hệ Đối tác chiến lược.
Mỗi nước sẵn sàng tạo điều kiện thuận lợi cho cộng đồng doanh nghiệp và nhà đầu tư tham gia các hoạt động tìm hiểu thị trường, giới thiệu sản phẩm, xúc tiến đầu tư, thương mại và hợp tác sản xuất, kinh doanh. Qua đó, thúc đẩy hợp tác kinh tế thực chất, hiệu quả, toàn diện trong các lĩnh vực cùng quan tâm như công nghiệp, nông nghiệp, y tế, dược phẩm, năng lượng, khoa học-công nghệ, thông tin truyền thông.
Thực tế đã cho thấy tiềm năng hợp tác giữa hai nước còn rất lớn và cần được khai thác cả về chiều rộng lẫn chiều sâu, phù hợp với nhu cầu và thách thức của thời đại. Về kinh tế-thương mại, ngoài các lĩnh vực hợp tác truyền thống, hai bên có thể mở rộng sang các lĩnh vực tiềm năng như logistics, vận tải, kinh tế số, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng, công nghệ cao trong nông nghiệp. Lĩnh vực hợp tác khác có thể thúc đẩy là phối hợp giải quyết các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống như dịch bệnh, biến đổi khí hậu, khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia, tội phạm mạng, an ninh lương thực, an ninh năng lượng và nguồn nước.
Đại sứ Belarus tại Việt Nam Uladzimir Baravikou khẳng định, chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm có ý nghĩa đặc biệt đối với Belarus và Việt Nam, là kết quả của ý chí chính trị và tầm nhìn của lãnh đạo hai nước - những người kế thừa kinh nghiệm trong quá khứ, thấu hiểu thực tiễn hiện nay và hướng tới tương lai. Những thỏa thuận đạt được trong khuôn khổ chuyến thăm này khẳng định định hướng hợp tác cùng có lợi trên nhiều lĩnh vực. Việt Nam là Đối tác chiến lược của Belarus, đồng thời là “cửa sổ” mở rộng xuất khẩu của Belarus sang khu vực Đông Nam Á. Belarus sẵn sàng đóng góp tích cực vào việc bảo đảm an ninh lương thực tại Việt Nam và hy vọng có thể cung cấp các sản phẩm thịt bò cho thị trường Việt Nam trong tương lai gần.
Theo Đại sứ Việt Nam tại Belarus Nguyễn Văn Ngự, một hướng đi triển vọng trong quan hệ của hai nước là khai thác tiềm năng du lịch sau khi Hiệp định miễn thị thực đối với người mang hộ chiếu phổ thông đã có hiệu lực và các doanh nghiệp hàng không đang thảo luận về khả năng mở đường bay trực tiếp giữa hai nước. Từ đó, hai bên có thể tăng cường các chương trình quảng bá văn hóa và lịch sử, trao đổi các đoàn văn hóa, thể thao, nghệ thuật.
Trước sự quan tâm của Việt Nam tới các bí quyết công nghệ trong các lĩnh vực công nghệ cao, chuyển đổi số, công nghiệp, dược phẩm, nông nghiệp, chế biến thực phẩm..., Belarus sẵn sàng hợp tác chặt chẽ trong việc chuyển giao các công nghệ tiên tiến nhằm góp phần tăng cường an ninh công nghệ cho Việt Nam. Về phía Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu gạo, hạt, cà-phê, trái cây và thủy sản sang Belarus đang tăng trưởng mạnh. Đáng chú ý, các sản phẩm vi mạch và thiết bị điện tử mang thương hiệu “Made in Vietnam” gần đây đã trở nên phổ biến tại thị trường Belarus.
Hợp tác công nghiệp cũng đang nổi lên như một lĩnh vực đầy tiềm năng giữa hai nước. Các dòng xe tải ben BelAZ, xe tải MAZ và xe đầu kéo Belarus có hiệu suất cao đang được ưa chuộng tại thị trường Việt Nam. Trong khuôn khổ chuyến thăm, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đến thăm Nhà máy Máy kéo Minsk (MTZ). Tại đây, sau khi nghe giới thiệu về nhà máy, Tổng Bí thư đánh giá nhiều loại máy của Nhà máy MTZ phù hợp với điều kiện của Việt Nam, thích hợp trong các cơ sở công nghiệp vừa và nhỏ, trong lĩnh vực nông nghiệp, xây dựng và nhiều lĩnh vực khác. Việt Nam có thể hợp tác sản xuất các bộ phận như động cơ máy, lốp… Nhà máy MTZ với các đối tác Việt Nam đang tích cực mở rộng hợp tác sẽ đóng góp cho sự phát triển kinh tế của mỗi nước. Nếu hợp tác sản xuất trong lĩnh vực này thành công có thể trở thành biểu tượng của quan hệ Việt Nam-Belarus, góp phần thắt chặt hơn nữa quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam và Belarus.
Chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã tạo động lực mới cho việc tăng cường và mở rộng quan hệ song phương với việc đưa ra những định hướng để các bộ, ban, ngành, địa phương và doanh nghiệp hai nước hiểu rõ hơn tiềm năng của nhau, tăng cường hợp tác, đem lại những kết quả thực chất, góp phần vào thúc đẩy tiến trình phát triển kinh tế-xã hội của mỗi nước.
HẠNH NGUYÊN