Không gian Lê Bá Đảng và Công viên Trịnh Công Sơn: Hai tác phẩm nghệ thuật mới ở Huế

một ngày trướcBài gốc

1. Không gian Lưu niệm Lê Bá Đảng (thường gọi là Không gian Lê Bá Đảng - Lebadang Memory Space) là không gian kiến trúc cảnh quan bảo tàng được xây dựng trên một ngọn đồi 16.000m2 ở xã Thủy Bằng, cách trung tâm thành phố Huế 10km; từ ngày 3/8/2021 là không gian gặp gỡ, trao đổi của những người yêu nghệ thuật và ngưỡng mộ danh họa Lê Bá Đảng - bậc thầy hội họa, điêu khắc của hai thế giới Đông Tây; cũng là nơi tổ chức các sự kiện văn hóa và là điểm đến thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.
Không gian Lê Bá Đảng gồm 5 phân khu với gam màu trắng chủ đạo. Phân khu chính là tòa nhà ba tầng trưng bày hàng trăm tác phẩm điêu khắc, tranh sơn dầu, tranh màu nước, tranh thảm, cắt giấy và nghệ thuật sắp đặt gốm, đồng, gỗ, sợi thép của danh họa. Điểm nhấn không gian này là giếng trời đón nắng, ở trung tâm “mắt trời” ấy là bức tượng điêu khắc ba chiều của Lê Bá Đảng. Không gian trưng bày dưới lòng đất với căn hầm dài 50m giới thiệu cuộc đời và sự nghiệp sáng tạo nghệ thuật của danh họa bằng tư liệu hình ảnh là chính.
Ra khỏi không gian trưng bày dưới lòng đất, một con đường lát sỏi theo sườn đồi dẫn xuống dòng suối, bên dòng suối có một ngôi nhà khá lớn, lợp cỏ tranh - là nơi du khách nghỉ chân thưởng thức cà phê và ngoạn cảnh.
Từ cổng vào đến mọi khoảng không trong khuôn viên Không gian Lê Bá Đảng đều là sân vườn với những loài hoa màu tím và màu đỏ, những loại cây ăn trái mà lúc sinh thời họa sĩ Lê Bá Đảng ưa thích.
Lê Bá Đảng sinh ngày 27/6/1921 ở làng Bích La Đông, tỉnh Quảng Trị, mất ngày 7/3/2015 ở Paris, Pháp. Ông là họa sĩ, nhà điêu khắc, chạm khắc người Việt, cũng là công dân Pháp từ năm 1980.
Lê Bá Đảng theo học Trường Mỹ thuật Toulouse, Pháp năm 1942 đến năm 1948. Sau khi tốt nghiệp, tác phẩm của ông gồm tranh vẽ, tranh in thạch bản và các loại tranh in khác được đánh giá rất cao. Ông đã tạo ra khái niệm “Không gian Lê Bá Đảng” trong hội họa, nhận giải thưởng của Viện Quốc tế Saint-Louis, Mỹ năm 1989, được Trung tâm Tiểu sử Quốc tế thuộc Đại học Cambridge, Anh đưa vào danh mục Người nổi tiếng toàn cầu năm 1992. Năm 1994, ông được Chính phủ Pháp trao tặng Huân chương Văn học và Nghệ thuật.
Sinh thời Lê Bá Đảng từng mơ về một không gian mà nơi đó họa sĩ tự do sáng tạo và trưng bày tác phẩm với chiều kích thật. Và ước mơ đó đã thành hiện thực khi bà Lê Cẩm Tế - học trò, đồng nghiệp của ông trong hơn một thập niên luôn trăn trở với tâm nguyện của danh họa, nên năm 2016, một năm sau ngày Lê Bá Đảng mất đã tìm mảnh đất như kể trên để xây dựng Không gian Lê Bá Đảng với sự giúp đỡ của một số người yêu nghệ thuật trong nước và thế giới.
Sau khi cân nhắc nhiều phương án thiết kế, bà Lê Cẩm Tế và bà Myshu - vợ của danh họa quyết định chọn một tác phẩm cắt giấy của Lê Bá Đảng làm hình mẫu kiến trúc tòa nhà chính. KTS. Hồ Viết Vinh, HS. Tô Bích Hải, chuyên gia thiết kế nội thất Éric Mignard, chuyên gia thiết kế truyền thông Luc Ho, KS. Vũ Văn Kiên đã hiện thực hóa tác phẩm cắt giấy ấy thành một tòa nhà tráng lệ với công năng và quy mô hoàn chỉnh, xung quanh là núi đồi, rừng cây, suối, cỏ hoa.
Không gian trưng bày không chỉ gói gọn trong tòa nhà trưng bày chính và trong lòng đất mà trên màu xanh của cây cỏ hoa lá trong khu vườn, du khách bắt gặp không gian trưng bày được thiết kế tinh tế, sang trọng, hòa hợp giữa con người - thiên nhiên - nghệ thuật với những bức tượng, những tác phẩm sắp đặt bằng kỹ thuật cắt ghép có những phần rỗng, những lỗ hổng đặc trưng của phong cách nghệ thuật Lê Bá Đảng.
Công trình được xây dựng hiện đại nhưng vẫn tuân thủ những quy tắc phong thủy: Lấy dòng suối mặt trước, lấy ngọn Kim Sơn đối diện làm minh đường tụ thủy. Công trình được xây dựng cách xa thành phố nên càng yên tĩnh, mang đậm không gian trầm mặc xứ Huế.

2. Nhân dịp kỷ niệm 10 năm ngày nhạc sĩ Trịnh Công Sơn mất (2001-2011), đầu tháng 4/2011, thành phố Huế có một con đường mới mở được đặt tên Trịnh Công Sơn, cũng là con đường đầu tiên trên cả nước mang tên Trịnh Công Sơn.
Đường Trịnh Công Sơn thuộc phường Gia Hội, dài gần một kilômét, rộng hơn 10 mét, thảm nhựa, điểm đầu từ chân cầu Gia Hội dọc theo bờ bắc sông Hương đến đường Nguyễn Bỉnh Khiêm - vốn là một khu dân cư lâu đời. Bà con lao động và buôn bán nhỏ ở khu dân cư 74.000m2 đất này đã đồng tình với lãnh đạo thành phố Huế di dời sang nơi ở mới để tạo nên đường Trịnh Công Sơn, góp phần chỉnh trang đô thị, làm cho Huế có thêm những công trình xinh đẹp và dòng sông Hương thông thoáng, thơ mộng, trữ tình hơn.
Hiện nay đường Trịnh Công Sơn xây dựng chưa hoàn chỉnh, nhưng đầu con đường này, kề bên cầu Gia Hội và chợ Đông Ba đã khánh thành công viên mang tên Công viên Trịnh Công Sơn rộng khoảng 2ha, đúng vào dịp kỷ niệm 85 năm ngày sinh của nhạc sĩ (28/2/1939 - 28/2/2024).
Việc hình thành công viên và tuyến đường Trịnh Công Sơn nhằm tạo điểm đến vui chơi cho người dân và du khách, góp phần tạo cảnh quan kết nối dọc sông Hương từ khu vực cầu Trường Tiền về phố cổ Gia Hội và Cồn Hến.
Điểm nhấn trong Công viên Trịnh Công Sơn là tượng nghệ thuật nhạc sĩ Trịnh Công Sơn - tác phẩm của điêu khắc gia Trương Đình Quế, chất liệu bằng đồng, chiều cao 1,7m, chiều rộng 1,6m, chiều dài 2,3m, trọng lượng 500kg với sự tư vấn thiết kế của KTS. Hồ Viết Vinh cùng nhóm cộng sự Trường Đại học Kiến trúc TP.HCM và được ông Lê Hùng Mạnh - Chủ tịch HĐTV, Tổng giám đốc Công ty Xây dựng - Kinh doanh Nhà Gia Hòa (TP.HCM) chủ sở hữu, tặng thành phố Huế. Theo đánh giá của giới mỹ thuật, bức tượng đẹp, thể hiện đúng thần thái, chất nghệ sĩ rất Trịnh Công Sơn. Đây là bức tượng Trịnh Công Sơn thứ 6 trên cả nước.
Công viên nơi đặt tượng nhạc sĩ Trịnh Công Sơn còn có nhà bát giác khá rộng trên nền cao, là nơi để những người mến mộ tài năng cố nhạc sĩ có dịp hiểu thêm về cuộc đời và sự nghiệp của Trịnh Công Sơn, nơi ông đã sáng tác những ca khúc đầu tay.
Công viên Trịnh Công Sơn đang là điểm đến hấp dẫn đối với công chúng - những người yêu mến nhạc sĩ Trịnh, là nơi để những người yêu nhạc Trịnh gặp gỡ và giao lưu âm nhạc.
Lãnh đạo TP.Huế đang có kế hoạch xây dựng Không gian Văn hóa Trịnh Công Sơn tại khu đất khoảng 10ha ở đồi Bàu Hồ thuộc phường Thủy Biều, tiếp giáp với đồi Vọng Cảnh nằm ven sông Hương. Nếu khu lưu niệm hình thành, nơi đây sẽ trở thành Không gian Văn hóa Trịnh với âm nhạc, thơ ca, hội họa của Trịnh Công Sơn và là nơi tập trung nhiều tư liệu, hiện vật của nhạc sĩ đang được gia đình, bạn bè lưu giữ.