'Không miễn viện phí cũng buộc phải tăng mức đóng BHYT'

3 giờ trướcBài gốc

Chiều 1-12, Bộ Y tế tổ chức hội thảo xin ý kiến về định hướng xây dựng đề án từng bước thực hiện chính sách miễn viện phí.

Miễn viện phí phải dựa trên nền tảng là BHYT

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà nhấn mạnh, chính sách miễn viện phí không chỉ là một giải pháp tài chính y tế, mà còn mang ý nghĩa xã hội nhân văn, sâu sắc.

Theo đó, chính sách giúp giảm gánh nặng chi phí cho người dân, đặc biệt là người nghèo và các nhóm dễ tổn thương; tăng công bằng trong tiếp cận dịch vụ y tế, nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe, bởi khi rào cản tài chính được gỡ bỏ, người bệnh sẽ được khám chữa bệnh sớm hơn, hiệu quả hơn. Cạnh đó, thúc đẩy hoàn thiện hệ thống y tế theo hướng bền vững, giảm nguy cơ người dân trì hoãn hoặc bỏ điều trị do chi phí.

"Chính sách này vẫn phải dựa trên nền tảng trụ cột là BHYT, có sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, thực hiện có lộ trình", ông Hà nói.

Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà. Ảnh: TT

Cụ thể, ngân sách nhà nước và quỹ BHYT chi trả các chi phí y tế cơ bản, thiết yếu, giảm tối đa gánh nặng tài chính cho người dân - trước hết là đối với đối tượng chính sách xã hội, người yếu thế, có thu nhập thấp và một số đối tượng cần ưu tiên khác. Phần dịch vụ y tế theo yêu cầu, vượt mức cơ bản thì người bệnh vẫn phải chi trả một phần để nâng cao ý thức sử dụng dịch vụ hợp lý, tiết kiệm chi phí.

"Chính sách miễn viện phí vì thế phải gắn chặt với bao phủ BHYT toàn dân, mọi người đều tham gia BHYT để chia sẻ rủi ro, người có điều kiện lo cho người nghèo, người khỏe đỡ người yếu", ông Hà nhấn mạnh.

Tính đến hết năm 2024, Việt Nam có tổng cộng 13.395 cơ sở khám chữa bệnh (trong đó có 1.665 bệnh viện); tỉ lệ giường bệnh/10.000 dân là 34. Tuổi thọ trung bình là 74,7, trong đó số năm sống khỏe mạnh là 65,4 năm; tỉ lệ bao phủ BHYT là 94,29% dân số (tương ứng với 95,525 triệu người).

Tổng lượt khám chữa bệnh trên toàn quốc là 183,6 triệu lượt, tăng 9,7 triệu lượt (tăng 5,6%) so với năm 2023; có khoảng 40 triệu người khám BHYT thường xuyên, trung bình mỗi người đi khám chữa bệnh BHYT 4,5 lần/năm.

Chi khám chữa bệnh BHYT toàn quốc là hơn 139 nghìn tỉ đồng, tăng hơn 18 nghìn tỉ so với năm 2023.

Theo ThS Trần Thị Trang, Vụ trưởng Vụ BHYT (Bộ Y tế), hiện quỹ BHYT về cơ bản đã bao phủ cho công tác khám chữa bệnh. Tuy nhiên, với chính sách miễn viện phí thì không chỉ chi trả cho phần khám và điều trị, mà còn chi trả cho một số dịch vụ y tế có tính chất phòng bệnh như sàng lọc bệnh tật và một số gói dịch vụ y tế cơ bản.

Trong giai đoạn tới, cùng với quỹ BHYT, nguồn tài chính có thể được lấy một phần từ các chương trình mục tiêu, một phần từ ngân sách nhà nước. Đây sẽ là một trong những nguồn tài chính chủ đạo, trụ cột để thực hiện chính sách miễn viện phí.

Cũng theo bà Trang, phạm vi quyền lợi của chính sách được thiết kế theo hướng tập trung bao phủ dịch vụ y tế trước hết ở cấp khám chữa bệnh ban đầu, y tế cơ sở, sau đó là cấp cơ bản và được thực hiện theo lộ trình, gắn với các nhóm đối tượng ưu tiên. Lộ trình này phụ thuộc vào khả năng cân đối của quỹ BHYT, ngân sách nhà nước và các nguồn xã hội hóa khác.

Trước mắt, chính sách ưu tiên một số nhóm chính sách xã hội, bao gồm: Người nghèo, cận nghèo, người có thu nhập, mức sống trung bình, đối tượng yếu thế khác, người cao tuổi...

"Về lâu dài, người dân sẽ được mở rộng dần theo lộ trình thời gian và theo khả năng cân đối của ngân sách nói chung cũng như quỹ BHYT", bà Trang nói.

Nâng mức đóng BHYT là điều bắt buộc

Về phạm vi miễn viện phí, định hướng của Bộ Y tế là bao phủ BHYT toàn dân, giảm dần và tiến tới miễn tỉ lệ cùng chi trả; xác định gói dịch vụ y tế cơ bản thuộc phạm vi miễn phí gồm: Danh mục dịch vụ, bệnh, thuốc, thiết bị y tế; bao phủ các bệnh thông thường, ưu tiên bệnh cần thiết trước, mở rộng dần phạm vi theo yêu cầu chuyên môn phù hợp khả năng ngân sách Nhà nước, quỹ BHYT, kết hợp huy động xã hội hóa.

Về số lượng cơ sở được thực hiện miễn viện phí, Vụ trưởng Vụ BHYT cho biết nguyên tắc chung là từng bước đi từ y tế cơ sở. Đối với các trần chi trả, cần xác định rõ gói miễn viện phí ở mức nào, gắn với từng đối tượng và phạm vi (sẽ áp dụng cho toàn bộ người dân hay trước mắt chỉ với nhóm tham gia BHYT).

"Dù lựa chọn nhóm nào, mục tiêu chung vẫn là bảo vệ tài chính cho các nhóm dân số, còn khác nhau là nguồn chi sẽ đến từ đâu. Vì vậy, chúng ta phải từng bước huy động thêm các nguồn tài chính khác", bà Trang nói.

ThS Trần Thị Trang, Vụ trưởng Vụ BHYT (Bộ Y tế). Ảnh: TT

Trên cơ sở đó, theo lộ trình là từ năm 2030, Việt Nam hướng tới bao phủ BHYT toàn dân, đồng thời đặt ra câu chuyện thiết kế các gói quyền lợi để bảo đảm toàn dân được miễn viện phí ở mức cơ bản nhất định. Phần còn lại, tùy theo thu nhập, khả năng chi trả, ngưỡng chấp nhận chi trả của người dân, sẽ phân nhóm đối tượng với các phạm vi quyền lợi miễn phí khác nhau.

Bộ Y tế đề xuất lộ trình triển khai chính sách gồm 2 giai đoạn:

· Giai đoạn 2026-2027: Người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí ít nhất một lần/năm; nhóm cận nghèo và người từ 75 tuổi trở lên hưởng 100% chi phí khám chữa bệnh trong phạm vi quyền lợi BHYT; tăng tỉ lệ thanh toán BHYT đối với thuốc, vật tư, kỹ thuật và tăng mức đóng BHYT từ 2027 lên khoảng 5,1%.

· Giai đoạn 2028-2030: Bộ Y tế hướng đến giảm tỉ lệ chi tiền túi xuống dưới 30%, thanh toán một số dịch vụ phòng bệnh từ quỹ BHYT, thí điểm sàng lọc 2-3 bệnh hiệu quả chi phí, tăng mức đóng BHYT từ năm 2030 lên 5,4% và thí điểm BHYT bổ sung, đa dạng hóa gói BHYT.

"Dù có hay không chính sách miễn viện phí, chúng ta vẫn phải đánh giá việc sử dụng quỹ BHYT hiện nay", bà Trang nói, bởi mức đóng BHYT đã hơn 10 năm chưa tăng, trong khi phạm vi quyền lợi ngày càng mở rộng; mô hình bệnh tật thay đổi, bệnh mạn tính, chi phí điều trị cao tăng lên; nhu cầu sử dụng dịch vụ y tế của người dân cũng liên tục tăng; số lượt khám chữa bệnh năm sau luôn cao hơn năm trước.

"Nếu không tăng mức đóng BHYT, sẽ không đủ nguồn lực để chi trả toàn bộ nhu cầu chi phí y tế phát sinh. Vì vậy, việc nâng mức đóng BHYT là điều bắt buộc phải thực hiện để bảo đảm có thể mở rộng tối đa quyền lợi cho người dân", bà Trang giải thích.

Tuy nhiên, để bảo đảm tính khả thi và phù hợp với khả năng chi trả của người dân, doanh nghiệp và ngân sách, việc tăng mức đóng sẽ được thực hiện theo lộ trình, không đột ngột. Đồng thời, khi huy động thêm nguồn tài chính, phải thiết kế sao cho không làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân.

"Khi có nguồn lực đủ mạnh từ quỹ BHYT, khi đó mới có thể thiết kế tối đa quyền lợi của gói miễn viện phí", bà Trang nhấn mạnh, đồng thời khẳng định tất cả các quốc gia thực hiện miễn viện phí đều có một phần đồng chi trả nhất định của người dân, để bảo đảm sử dụng tiết kiệm, có trách nhiệm đối với dịch vụ y tế miễn phí.

Hiện, cơ quan chức năng đang rà soát kinh nghiệm quốc tế, lựa chọn mô hình, cách thức tiến hành miễn phí y tế trong phạm vi quyền lợi cơ bản ở những nước đã triển khai, sau đó chọn lọc các ưu điểm, điểm tiến bộ để áp dụng vào bối cảnh kinh tế - xã hội của Việt Nam, phù hợp với cơ cấu chi phí y tế của Việt Nam; đặc điểm sử dụng dịch vụ y tế của người dân; hệ thống y tế hiện có; điều kiện kinh tế, khả năng tài chính và ngân sách.

"Đây là một đề án rất khó, cần tham vấn ý kiến kỹ lưỡng và chúng ta mới đang ở bước đầu, cần phân tích, tiếp tục lấy ý kiến từ các bên liên quan và chuyên gia", bà Trang nói thêm.

Nguồn lực cho y tế ở mức thấp

Theo bà Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách y tế (Bộ Y tế), chính sách miễn viện phí sẽ thúc đẩy mục tiêu BHYT toàn dân và nâng cao vai trò trụ cột của BHYT trong bảo vệ tài chính cho người dân. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất nằm ở áp lực chi tiêu tăng mạnh.

Theo tính toán, chi phí của quỹ BHYT phải gánh bổ sung có thể tăng từ 455-2.739 tỉ đồng/năm vào năm 2027, lên đến khoảng 21.500 tỉ đồng/năm vào năm 2030, nếu “mức cơ bản” của miễn viện phí bao gồm toàn bộ quyền lợi theo BHYT hiện hành.

"Rủi ro mất cân đối quỹ nếu phạm phạm vi “mức cơ bản” không được xác định rõ ràng và có chiến lược", bà Phương nói.

Do đó, để bảo đảm tính khả thi của chính sách, bà Phương cho rằng đề án từng bước thực hiện chính sách miễn viện phí phải trả lời được các câu hỏi: Bao phủ cho ai, bao phủ dịch vụ gì, nguồn tài chính và cơ chế tài chính ra sao, triển khai dịch vụ ở cấp nào của hệ thống y tế.

"Đây là 4 vấn đề quyết định sự thành công của chính sách và là cơ sở để thiết lập phạm vi “mức cơ bản” một cách phù hợp với điều kiện kinh tế Việt Nam", Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách y tế nhấn mạnh

Còn theo ThS Vũ Thị Hải Yến, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính), hiện nay nguồn lực dành cho y tế vẫn còn hạn chế. Giai đoạn 2021-2025, ngân sách nhà nước dành cho lĩnh vực y tế là 668.692 tỉ đồng, tương đương khoảng 6,55% tổng chi ngân sách.

Tỉ trọng này, theo bà Yến, vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển hệ thống y tế, nhất là khi nhiều nhiệm vụ mới được đặt ra theo Nghị quyết 72.

Cũng theo đại diện Bộ Tài chính, các nguồn lực ngoài ngân sách cũng gặp nhiều hạn chế. Chính sách xã hội hóa y tế triển khai chậm và vướng mắc về cơ chế; việc huy động nguồn lực quốc tế giảm dần do Việt Nam ra khỏi nhóm nước thu nhập thấp; mô hình hợp tác công - tư trong y tế chưa tạo được lòng tin rộng rãi.

Bên cạnh đó, hệ thống quản lý tài chính y tế còn bộc lộ một số bất cập khiến hiệu quả sử dụng nguồn lực chưa cao. Tất cả những yếu tố này khiến chính sách miễn viện phí đối diện không ít thách thức về khả năng cân đối nguồn lực trong dài hạn.

Theo đại diện Bộ Tài chính, việc thực hiện toàn bộ các nhiệm vụ mới theo Nghị quyết 72 làm tăng chi ngân sách trung bình khoảng 55.835 tỉ đồng mỗi năm, gồm:

- Khoảng 6.000 tỉ đồng/năm để tổ chức khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí từ năm 2026 cho khoảng 20 triệu người thuộc nhóm ưu tiên.

- 11.500 tỉ đồng/năm để triển khai gói dịch vụ y tế cơ bản tại trạm y tế xã.

- 2.684 tỉ đồng/năm để hỗ trợ nhân viên y tế tại khu vực đặc biệt khó khăn.

- 1.651 tỉ đồng/năm hỗ trợ đội ngũ y tế thôn bản, cô đỡ thôn bản.

- 34.000 tỉ đồng/năm để hỗ trợ điều chỉnh mức đóng BHYT từ năm 2027.

Cùng với đó là 35.926 tỉ đồng để đầu tư nâng cấp hạ tầng và trang thiết bị cho y tế cơ sở.

Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính đề xuất một định hướng huy động nguồn lực toàn diện, trong đó cần tập trung huy động nguồn lực xã hội. Theo đó, cần khuyến khích doanh nghiệp tham gia đầu tư hạ tầng, trang thiết bị, bệnh viện, phòng khám, đồng thời góp phần vào các quỹ hỗ trợ y tế và sức khỏe cộng đồng.

Các ưu đãi về thuế, đất đai, tín dụng sẽ được nghiên cứu để tạo động lực mạnh hơn cho khu vực tư nhân.

Mô hình hợp tác công - tư sẽ tiếp tục được rà soát, tháo gỡ các vướng mắc và mở rộng triển khai, bảo đảm công khai, minh bạch và đúng quy định.

Bộ Tài chính cũng đề nghị phát triển các mô hình quỹ thiện nguyện, quỹ hỗ trợ chi phí khám chữa bệnh cho người khó khăn, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp và người dân tham gia đóng góp phù hợp với khả năng của mình.

THANH TÚ

Nguồn PLO : https://plo.vn/khong-mien-vien-phi-cung-buoc-phai-tang-muc-dong-bhyt-post884405.html