Không thể xóa bỏ thành phố, thị xã trong chính quyền địa phương hai cấp

6 giờ trướcBài gốc

Kết luận 126, 127 của Bộ Chính trị về giai đoạn hai cuộc cách mạng sắp xếp, tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị dùng nhiều cụm từ “cấp xã”, “cấp tỉnh” và thậm chí đóng mở ngoặc đơn (bỏ huyện).

Tuy nhiên, theo các ý kiến tại buổi tọa đàm do trường Đại học Luật (Đại học Quốc gia Hà Nội) tổ chức chiều nay, 19-3, cần phải bám sát vào quan điểm lớn, xuyên suốt của Đảng cũng như trong hai kết luận của Bộ Chính trị. Đó là chuyển từ mô hình chính quyền địa phương ba cấp sang hai cấp. Và cuộc chuyển đổi này là toàn diện, với cả tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể.

GS Hoàng Thế Liên, nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp chia sẻ cảm nhận về cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy đang diễn ra.

Hiểu đúng về chủ trương của Bộ Chính trị

Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trần Anh Tuấn (hiện là Chủ tịch Hiệp hội Khoa học Hành chính), cho rằng để hiểu tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị thì cần bám sát động thái gần đây của các cơ quan làm chính sách.

Chẳng hạn, thực hiện Kết luận 127, Bộ Nội vụ đã hoàn thiện đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Trong đề án cũng như kết luận của Thủ tướng Phạm Minh Chính đều mô tả chính quyền địa phương hai cấp gồm chính quyền cấp tỉnh và chính quyền cấp cơ sở.

“Tôi đề nghị dùng khái niệm cấp tỉnh và cấp dưới tỉnh. Như thế sẽ bao quát được tính đa dạng của đơn vị hành chính và chính quyền địa phương cấp dưới tỉnh, có thể là thành phố, thị xã thuộc tỉnh”, ông Tuấn nói.

Cựu đại biểu quốc hội Nguyễn Văn Phúc cũng đồng tình với đề xuất này. Theo ông, việc tổ chức chính quyền địa phương hai cấp đang đặt ra yêu cầu về sửa Hiến pháp.

Hiến pháp 2013, phần về chính quyền địa phương theo cách liệt kê: Nước chia thành tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Tỉnh chia thành huyện, thị xã và thành phố thuộc tỉnh; thành phố trực thuộc trung ương chia thành quận, huyện, thị xã và đơn vị hành chính tương đương; Huyện chia thành xã, thị trấn; thị xã và thành phố thuộc tỉnh chia thành phường và xã; quận chia thành phường.

Từng tham gia vào quá trình làm Hiến pháp 2013 trong vai trò Phó Trưởng ban Biên tập, ông Phúc cho rằng lần sửa đổi này, điều khoản về chính quyền địa phương nên diễn đạt lại theo cách khái quát nhất. Chẳng hạn: Chính quyền địa phương được tổ chức theo mô hình hai cấp, gồm cấp tỉnh và cấp dưới tỉnh.

“Thành phố, thị xã, thị trấn hay xã, đặc khu là hình thái tổ chức dân cư theo đặc thù đô thị, nông thôn, hải đảo. Những vấn đề này để luật quy định, không cần đưa vào Hiến pháp”, ông Phúc bày tỏ.

Quốc hội chỉ nên quyết định ngân sách trung ương

Về cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy đang diễn ra, ông Phúc nhận xét ở giai đoạn một, khi mới sắp xếp, thu gọn đầu mối bộ, cơ quan của Quốc hội, tổ chức đảng, đoàn thể thì chưa đặt ra nhiều về mặt hiến pháp. Nhưng bước sang giai đoạn hai, quyết định tổ chức lại chính quyền địa phương hai cấp thì không sửa Hiến pháp, không thể triển khai được.

Về phạm vi sửa đổi, Kết luận 127 của Bộ Chính trị nêu là tập trung vào các vấn đề về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Như vậy có thể hiểu là cần nghiên cứu tương đối tổng thể. Chẳng hạn, ngoài các điều khoản về đơn vị hành chính lãnh thổ, chính quyền địa phương, thì cũng cần tính tới mối quan hệ của các cấp chính quyền cũng như các cơ quan trong hệ thống bộ máy nhà nước.

“Các văn bản của Trung ương, Bộ Chính trị, các bài viết, phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Phạm Minh Chính đều yêu cầu phải đẩy mạnh phân cấp, phân quyền. Tinh thần là địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm. Vậy cần rà soát các quy định trong Hiến pháp để sửa đổi theo tinh thần cải cách này”, ông Phúc nói.

Chẳng hạn, về thẩm quyền của Quốc hội, Hiến pháp 2013 vẫn kế thừa Hiến pháp 1992 quy định cứng Quốc hội “quyết định dự toán ngân sách nhà nước và phân bổ ngân sách trung ương, phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước”. Trong đó ngân sách nhà nước được hiến định gồm ngân sách trung ương và ngân sách địa phương.

“Vấn đề này gây bàn cãi rất nhiều. Nay đẩy mạnh phân cấp, phân quyền thì nên sửa Hiến pháp theo hướng Quốc hội chỉ quyết định ngân sách trung ương thôi. Còn ngân sách địa phương để chính quyền địa phương quyết...”, ông Phúc nêu ý kiến.

Cũng như vậy, có những vấn đề cần điều chỉnh cho phù hợp. Chẳng hạn, Hiến pháp quy định cứng Quốc hội họp mỗi năm 2 kỳ và có thể họp “bất thường”. Nhưng vừa rồi, Luật Tổ chức Quốc hội đã được sửa đổi thành Quốc hội họp thường lệ mỗi năm 2 kỳ, và có thể mở những kỳ họp “không thường lệ”. Vậy thì sửa đổi Hiến pháp lần này cũng nên điều chỉnh cho phù hợp.

Một đề xuất về mô hình chính quyền của TP.HCM thời điểm làm Hiến pháp 2013.

Cần chủ động nhận diện, quản lý rủi ro

Đánh giá về cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy đang diễn ra, GS Hoàng Thế Liên, nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp khẳng định các yếu tố trong, ngoài đều đang rất thuận lợi. Đó là nhận thức về những mặt hạn chế, yếu kém của tổ chức bộ máy và hệ thống chính trị đã rất rõ. Và sau 40 năm đổi mới, đất nước đã hội đủ các tiền đề, điều kiện để tiếp tục đổi mới mang tính cách mạng, mạnh mẽ hơn.

“Nếu đổi mới trước đây là dò đá qua sông, tiệm tiến từng bước, thận trọng đến mức là ngay cả những vấn đề thực tiễn bức xúc, đã chín muồi, nhưng phải đồng thuận cao mới được làm, thì nay Đảng ta đã quyết định triển khai mạnh mẽ, đồng bộ, với mức độ quyết liệt chưa từng có”, ông nhận xét.

Dù thuận lợi như vậy, nhưng vị giáo sư ngành luật có nhiều kinh nghiệm hoạt động thực tiễn, cho rằng cần chủ động nhận diện rủi ro, cũng như có cơ chế quản lý rủi ro.

“Những tuần này, các bộ đang làm việc ngày đêm. Các Bộ trưởng cũng trực tiếp ngồi cùng anh em rà soát hàng trăm văn bản. Cuộc cách mạng về bộ máy đụng chạm đến hệ thống pháp luật đồ sộ, nên thách thức rất lớn.

Chúng ta có thể nhanh chóng nhập tỉnh, nhập xã, bỏ huyện, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Nhưng sắp xếp xong, vận hành thế nào là câu hỏi lớn. Thể chế gồm thiết chế là phần cứng, còn cơ chế vận hành là phần mềm thì thực sự chưa hình dung được”, GS Hoàng Thế Liên nói.

Nghĩa Nhân

Nguồn PLO : https://plo.vn/video/khong-the-xoa-bo-thanh-pho-thi-xa-trong-chinh-quyen-dia-phuong-hai-cap-post839777.html