Không vội vàng biến 7.000 chợ truyền thống thành siêu thị, trung tâm thương mại

2 giờ trướcBài gốc

Mới đây, ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và phát triển thị trường trong nước thuộc Bộ Công thương, thông tin: Bộ Công thương sắp trình lên Thủ tướng Chính phủ những chính sách quan trọng liên quan bán lẻ, trong đó có việc chuyển đổi gần 7.000 chợ truyền thống thành các cửa hàng tiện ích, trung tâm thương mại hiện đại...

Dù chưa tiếp cận chi tiết kế hoạch, nhiều tiểu thương tại TP.HCM vẫn bày tỏ mong muốn gắn bó với chợ. Đồng thời, họ kiến nghị xóa chợ tự phát để chợ chính quy có điều kiện phát triển.

Chợ dân sinh đang đối mặt cạnh tranh gay gắt

Kế nghiệp sạp hàng của mẹ chồng, bà Thoa (tiểu thương chợ Tân Định) đã gắn bó với nghề hơn 40 năm. Bà cho biết buôn bán lúc vắng lúc đông, cạnh tranh gay gắt nên mỗi món chỉ lời vài ngàn đồng.

Tuy nhiên, bà vẫn tìm thấy động lực từ việc trò chuyện cùng khách. Có người muốn nếm thử trước khi mua, bà vẫn vui vẻ dù biết hao hụt. Khách khen ngon chính là niềm vui níu chân bà gắn bó với chợ.

Bà Thoa thừa nhận mô hình bán lẻ hiện đại đang phát triển mạnh. Cửa hàng tiện lợi xuất hiện từ trong ngõ, trung tâm thương mại (TTTM) dưới chung cư. Nơi nào đông dân đều có siêu thị. Thế nhưng, bà vẫn băn khoăn vì sao chợ truyền thống buộc phải chạy theo mô hình này.

Mặt khác, du khách nước ngoài đã quen sự tiện nghi của siêu thị. Khi đến TP.HCM, họ lại thích trải nghiệm văn hóa mua sắm tại chợ dân sinh.

"Chợ Tân Định đã được nâng cấp mặt tiền để giữ hình ảnh truyền thống nhằm hút khách. Ngoài khách quen, dịp Tết đến, Việt kiều và du khách đều quay lại sạp tôi", bà Thoa nói.

Tương tự, bà Khoa, tiểu thương hàng tạp hóa (chợ Hoàng Hoa Thám) cho biết sức mua không còn sôi động. Nguyên nhân chính là sự cạnh tranh từ siêu thị và khách hàng lớn tuổi ngày càng ít đi sau dịch COVID-19.

Song song đó, kênh bán hàng online quá tiện lợi. Nhiều gia đình trẻ chuộng đặt hàng qua ứng dụng hoặc đến TTTM vui chơi, mua sắm nên ít khi ghé chợ.

"Sạp là của mình, nếu nghỉ bán vẫn phải đóng thuế. Hằng ngày tôi vẫn dọn hàng, kiếm được bao nhiêu hay bấy nhiêu để trang trải chi phí", bà Khoa chia sẻ.

Tại chợ Trần Hữu Trang, bà Hà (tiểu thương ngành trứng gia cầm) kinh doanh từ năm 1997 cho biết, tình hình giảm sút rõ rệt vài năm trở lại đây. Điều đáng lo nhất không phải siêu thị mà là các điểm bán tự phát bao vây chợ.

Nhiều điểm bên ngoài bán đủ mặt hàng. Khách ngồi trên xe máy mua được rau, cá mà không tốn 5.000 đồng gửi xe. Sự tiện lợi "ngắn hạn" này khiến tiểu thương trong lồng chợ rất thiệt thòi.

TP.HCM hiện có 405 chợ, gồm 3 chợ đầu mối và 402 chợ dân sinh. Về quy mô, TP có 22 chợ hạng 1, 80 chợ hạng 2, 303 chợ hạng 3 và chợ tạm.

Du khách đang mua sắm tại chợ Tân Định, TP.HCM. Ảnh: TÚ UYÊN

Nỗi lo chuyển đổi mô hình

"Đa số người gắn bó với chợ là đời thứ hai. Chúng tôi thiết tha yêu nghề, muốn giữ chợ và chỉ dừng chiến đấu khi không còn sức khỏe", bà Thoa bộc bạch.

Theo bà Thoa, nếu biến chợ dân sinh thành TTTM cho sang trọng, nhiệt huyết của tiểu thương sẽ chùn lại. Bà Hà cũng đồng tình, cho rằng vấn đề cốt lõi là phải xóa bỏ điểm kinh doanh tự phát để tạo công bằng.

Ở góc độ đầu tư, ông Nguyễn Văn Hùng, đại diện đơn vị chủ đầu tư có chợ dân sinh tại TP.HCM nhận định: Chợ truyền thống dù mang giá trị văn hóa nhưng đang đối mặt vấn đề vệ sinh, PCCC và quy hoạch lộn xộn.

Việc chuyển đổi sẽ tối ưu hóa không gian đô thị, giảm ùn tắc và tạo điểm nhấn kiến trúc. Kế hoạch chuyển đổi 7.000 chợ thành cửa hàng tiện lợi, TTTM là bước tiến chiến lược, phù hợp bối cảnh hiện tại.

"Người tiêu dùng trẻ tìm kiếm trải nghiệm đa dịch vụ. TTTM tích hợp ăn uống, giải trí giúp tiểu thương tiếp cận quản lý tiên tiến, minh bạch thuế", ông Hùng phân tích.

Ông Hùng nhấn mạnh đây không phải là sự "xóa sổ" mà là "nâng cấp" hệ thống chợ đã lỗi thời. Việc này đòi hỏi sự thích nghi của chính các tiểu thương.

Dưới góc nhìn chuyên gia, TS Huỳnh Thanh Điền cho biết việc chuyển đổi mô hình các chợ truyền thống cần thực hiện theo lộ trình rõ ràng, tránh làm ồ ạt gây xáo trộn đời sống tiểu thương.

Bước đầu tiên là phân loại chức năng và giá trị của từng chợ. Những chợ có giá trị đặc biệt về văn hóa – lịch sử, có khả năng tích hợp du lịch thì cần bảo tồn, nâng cấp thành điểm nhấn văn hóa.

Đối với các chợ còn lại, cần khảo sát kỹ tình hình kinh doanh, lưu lượng khách và mức độ sẵn sàng chuyển đổi của tiểu thương. Những chợ hoạt động kém hiệu quả, tiểu thương sẵn sàng chuyển đổi thì nên ưu tiên triển khai trước.

Ngược lại, các chợ vẫn hoạt động tốt, có vai trò quan trọng đối với sinh kế người dân thì không nên vội vàng; cần giữ ổn định để tránh tác động tiêu cực đến an sinh.

Cũng theo TS Điền, khi lựa chọn mô hình, cần xem xét hai yếu tố cốt lõi: quy mô diện tích và đặc điểm dân cư. Nếu diện tích rộng, mật độ dân cư cao, có thể phát triển TTTM hoặc bán lẻ quy mô lớn.

Nếu diện tích nhỏ hoặc dân cư thưa, nên ưu tiên công năng khác như điểm tập kết - trung chuyển hàng hóa hoặc không gian tiện ích cộng đồng. Đặc biệt, không nên chuyển đổi các chợ thành chuỗi cửa hàng tiện lợi vì mô hình này cần nằm xen cài trong khu dân cư mới hiệu quả.

"Chuyển đổi chợ truyền thống không phải là “xóa - thay” đơn giản mà là quá trình tái cấu trúc có chọn lọc, bảo tồn cái có giá trị và chuyển đổi cái không còn phù hợp", TS Điền nhấn mạnh.

Rà soát hiệu quả hoạt động các chợ

Tháng 9-2025, Sở Công Thương TP.HCM đã có văn bản gửi UBND cấp phường, xã, đặc khu đề nghị rà soát hồ sơ pháp lý liên quan đến chợ trên địa bàn.

Theo đó, Sở Công Thương đề nghị các đơn vị đánh giá tổng thể tình hình, điều chỉnh và sắp xếp hoạt động kinh doanh tại các chợ dân sinh để nâng cao hiệu quả. Việc phân khu cần rõ ràng, gắn với yếu tố văn hóa, ẩm thực để thu hút du khách.

Đồng thời, cơ quan chức năng cần sắp xếp thương nhân theo quy định; bố trí các trường hợp mua bán tự phát vào kinh doanh tại các quầy sạp còn trống trong chợ dân sinh.

Sở cũng yêu cầu tập trung nâng cấp, sửa chữa cơ sở vật chất xuống cấp. Các chợ phải đáp ứng yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm, môi trường, PCCC và văn minh thương mại.

Đáng chú ý, cơ quan chức năng cần rà soát hiệu quả hoạt động của các chợ. Đối với các chợ hoạt động không hiệu quả, chợ có diện tích 800-1.000 m2 không đảm bảo PCCC, an toàn công trình... cần xem xét xây dựng lộ trình giải tỏa, chuyển đổi công năng.

Song song đó, các địa phương phải tập trung giải tỏa, không để phát sinh điểm kinh doanh tự phát mới; xác định rõ lộ trình xóa bỏ dứt điểm hoặc di dời các điểm này.

TÚ UYÊN

Nguồn PLO : https://plo.vn/khong-voi-vang-bien-7000-cho-truyen-thong-thanh-sieu-thi-trung-tam-thuong-mai-post884923.html