Khủng hoảng nước ở Bulgaria: Lời cảnh báo cho châu Âu

3 giờ trướcBài gốc

Mỗi tuần một lần, Georgi Petrov lái xe đến cánh đồng lúa mì bên ngoài ngôi làng Hadzhidimitrovo, miền Bắc Bulgaria. Đến nơi, anh vất vả bê 4 tảng đá nặng ra khỏi nắp thép tạm bợ của một giếng khoan để quan sát bên trong. Người thợ xây 40 tuổi này làm nhiệm vụ giám sát việc xây dựng và kiểm tra thường xuyên để đảm bảo nước lấy ra từ giếng không bị ô nhiễm.

Một cánh đồng hướng dương chết khô vì hạn hán ở Bulgaria. Ảnh: EPA.

“Nếu có thứ gì đó lọt vào giếng, chúng tôi có thể gặp tai họa”, anh Petrov nói.

Mặc dù dự án thay thế đường ống cấp nước của làng Hadzhidimitrovo trị giá 1,1 triệu lev (655.000 USD) đã hoàn thành vào năm ngoái, nhưng các giếng nước mặt gần như cạn kiệt. Công ty cấp nước địa phương đã đào giếng khoan để giải quyết tạm thời nhu cầu của 500 cư dân Hadzhidimitrovo. Tuy nhiên, việc phân phối nước theo định mức khiến vòi nước cạn kiệt cách ngày và việc cung cấp nước đóng can một lần từ chính phủ - 38 lít cho mỗi người - hầu như không đủ để uống, đặc biệt là trong thời tiết mùa hè, nhiệt độ thường xuyên vượt quá 35°C.

Trên khắp châu Âu, tình trạng khan hiếm nước đang ngày càng trở nên đáng lo ngại khi tình trạng hạn hán thường xuyên xảy ra hơn do biến đổi khí hậu, làm trầm trọng thêm các vấn đề do cơ sở hạ tầng xuống cấp.

Tại Bulgaria, mạng lưới cung cấp nước - phần lớn được xây dựng cách đây bốn thập kỷ - được bảo trì kém trong khi quá trình hiện đại hóa diễn ra chậm chạp và thiếu kinh phí.

Theo các tổ chức môi trường, khi cuộc khủng hoảng quốc gia leo thang, trong khoảng thời gian từ tháng 6 đến tháng 9, có khoảng nửa triệu người Bulgaria (tương đương 8% dân số) thiếu nước cho các sinh hoạt thường ngày như tắm rửa, xả nước nhà vệ sinh, giặt giũ quần áo và rửa bát đĩa… Tính đến ngày 17/8, chính quyền đã phải phân phối nguồn cung cấp nước cho hơn 260.000 người tại 283 ngôi làng và một số thị trấn. Năng suất hướng dương và ngô - những mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực của Bulgaria - có thể giảm xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ do việc hạn chế tưới tiêu. Việc chăm sóc gia súc cũng đang ngày càng trở nên khó khăn hơn.

Nếu không có “sự thay đổi căn bản”, toàn bộ hệ thống nước của Bulgaria sẽ sụp đổ, làm gia tăng bất bình đẳng tại quốc gia thành viên nghèo nhất Liên minh Châu Âu (EU), với giá nước và lương thực tăng cao cũng như những rủi ro đối với sức khỏe cộng đồng, theo Emil Gachev, Trưởng phòng Nước tại Viện Nghiên cứu Khí hậu, Khí quyển và Nước thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Bulgaria.

Những khó khăn như hiện nay đang khiến nhiều cộng đồng cư dân trên khắp đất nước phải rời bỏ nhà cửa. Nhiều người trong độ tuổi lao động tìm kiếm một cuộc sống tốt đẹp hơn đã chuyển đến thủ đô Sofia - một trung tâm sôi động chiếm khoảng 43% tổng sản phẩm quốc nội - hoặc các khu vực ven biển Biển Đen đang phát triển mạnh mẽ thành những điểm đến du lịch. Những người khác chuyển ra nước ngoài, bỏ lại phía sau một dân số đang già hóa và thu hẹp, gia tăng áp lực lên hệ thống phúc lợi và làm suy yếu tiềm năng tăng trưởng.

Câu chuyện không phải chỉ của riêng Bulgaria

Không chỉ ở Bulgaria, hạn hán cũng như tình trạng thiếu nước ngầm và nước mặt đang bao trùm phần còn lại của châu Âu, làm dấy lên lời kêu gọi về một chiến lược chung. "Đã đến lúc chúng ta cần xem xét lại thái độ và hành vi của mình đối với nước, đặt nước là ưu tiên quốc gia cho tất cả các chính phủ", ông Gachev nói. “Thiên nhiên sẽ không dung thứ cho sự quản lý yếu kém của chúng ta”.

Thiếu nước sạch ảnh hưởng đến cuộc sống của nhiều người dân Bulgaria. Ảnh: Bloomberg.

Sông Danube chảy qua Bulgaria trước khi đổ ra Biển Đen, nhưng nguồn cung cấp nước ngọt của quốc gia này chủ yếu đến từ nước mặt và nước ngầm cùng với hàng ngàn hồ chứa. Những hồ chứa này không còn được bổ sung nước mưa do hạn hán cùng với nhiệt độ và độ ẩm kỷ lục gây ra hiện tượng bốc hơi nhanh hơn. Theo dữ liệu của Bộ Môi trường, lượng nước tại các hồ chứa chính chỉ còn khoảng một nửa vào giữa tháng 8; ở các khu vực Tây Bắc, một số chỉ đạt 20%–25% công suất.

Năm 2018, cơ quan quản lý đã lên danh sách gần 900 đập nước cần sửa chữa, trong số đó có một nửa cần phải sửa chữa khẩn cấp. Thế nhưng sau đó một năm, chỉ có khoảng 130 đập trong số đó được sửa chữa.

Theo đánh giá, nước chảy qua mạng lưới cung cấp của Bulgaria có khoảng 60% bị thất thoát do rò rỉ, đây là mức thất thoát lớn nhất trong EU. Hầu như toàn bộ hệ thống - từ việc cung cấp nước đến các nhà máy xử lý nước thải và vệ sinh - đều có từ thời Chiến tranh Lạnh. Việc quản lý nước được cho là tồn tại nhiều vấn đề khi đây là sự chia sẻ phức tạp giữa chính quyền địa phương, các công ty nhà nước và thành phố cùng với ít nhất 5 bộ. Ví dụ, Bộ Môi trường chịu trách nhiệm về các đập nhưng không có quyền giám sát mạng lưới, vốn thuộc Bộ Phát triển Khu vực và Công trình Công cộng.

Chị Marinela Drumeva vội vã đóng cửa một cửa hàng thức ăn chăn nuôi nhỏ ở Hadzhidimitrovo vào giờ ăn trưa và chạy về nhà để đổ đầy bể chứa nước, chuẩn bị bữa tối và giặt giũ trước khi vòi nước ngừng chảy. Đó là công việc thường ngày của người phụ nữ 35 tuổi này trong suốt nhiều năm qua, nhưng mỗi năm, nó lại bắt đầu sớm hơn một chút và kéo dài hơn một chút khi cuộc khủng hoảng nước leo thang.

Vladimir Stoychev, một nông dân 54 tuổi đến từ làng Morava gần đó cho biết, ông đã thúc giục nhà cung cấp địa phương tìm ra giải pháp cho tình trạng thiếu nước, và được cho biết rằng người dân có thể tạo ra một mạng lưới đáng tin cậy hơn bằng cách kết nối các giếng nước tư nhân. Nhưng Stoychev không khỏi lo lắng giếng nước của mình sẽ bị cạn, khiến ông không thể chăm sóc 10 con bò của mình.

Pascal Steiner, một người Đức 26 tuổi chuyển đến khu vực này để có cuộc sống với chi phí thấp hơn, cho biết anh thậm chí còn không thể thuyết phục công ty nước địa phương lắp đặt đồng hồ nước trên đất của mình. "Về cơ bản, chẳng ai quan tâm cả", anh nói.

Nhà lập pháp Shishkov cho rằng các thị trưởng đang chi tiêu quá nhiều cho các dự án làm đẹp bộ mặt đô thị và "họ cần phải được thúc đẩy" hướng tới cơ sở hạ tầng nước. Gencho Genchev, thị trưởng của một đô thị bao gồm Hadzhidimitrovo cũng như 13 ngôi làng khác, không đồng tình với quan điểm này. Ông nói rằng ông đã đầu tư hàng triệu lev vào cơ sở hạ tầng nước trong 11 năm tại nhiệm, nhưng chính phủ thì lại thờ ơ.

Những người như Drumeva, Petrov năm ngoái đã tổ chức và tham gia các cuộc biểu tình phản đối sự yếu kém của chính quyền trong xử lý tình trạng thiếu nước. Nhưng giờ đây họ cảm thấy không cần phải biểu tình nữa. Thay vào đó, hầu hết các buổi tối, họ gặp gỡ hàng xóm trong làng để thảo luận về cách giúp đỡ lẫn nhau. Trẻ em mang nước cho người già và những người có đủ khả năng mua nước đóng can thì để lại phần nước chính phủ phân bổ cho những người không có điều kiện.

Petrov cho biết anh đang tìm kiếm tài trợ và sẵn sàng tự mình nâng cấp mạng lưới nước, mặc dù cho biết thị trưởng đã cảnh báo rằng anh có thể bị bắt vì vi phạm luật sở hữu nhà nước. "Chúng tôi sẽ mua đường ống, tìm máy đào và tự thay thế đường ống", Petrov nói.

Rất ít người di cư quay trở lại và Petrov là một trong số đó. Năm ngoái, sau một thời gian dài sống ở Anh, anh trở về Hadzhidimitrovo, nơi anh sinh ra, để cùng vợ thành lập một công ty xây dựng. Họ mơ ước nuôi dạy con cái giữa rừng cây và những ngọn đồi thoai thoải, cải tạo những ngôi nhà cũ để góp phần khôi phục lại dân số cho ngôi làng.

Petrov chưa bao giờ tưởng tượng được rằng gia đình mình sẽ phải dựa vào nước đóng can để nấu nướng, giặt giũ và chăm sóc thú cưng, hay tắm rửa bằng một xô nước và một chiếc cốc.

“Thật không thể tưởng tượng nổi”, anh nói. “Chúng tôi đang sống như thế kỷ 19, chứ không phải thế kỷ 21”.

Hùng Cường/VOV.VN (biên dịch) Nguồn: Bloomberg

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/khung-hoang-nuoc-o-bulgaria-loi-canh-bao-cho-chau-au-post1225416.vov