Iran là một trong các quốc gia nằm bên eo biển Hormuz - Ảnh: Bloomberg/CNBC
Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ (EIA), Iran hiện là một trong 10 nhà sản xuất dầu khí lớn nhất toàn cầu, sở hữu trữ lượng dầu thô lớn thứ ba thế giới.
Iran chiếm khoảng 24% trữ lượng dầu thô của toàn khu vực Trung Đông và 12% trữ lượng dầu thô toàn cầu. Với sản lượng khoảng 3,3 triệu thùng dầu thô mỗi ngày, quốc gia này hiện là nhà sản xuất dầu lớn thứ 9 thế giới và thứ 4 trong Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC).
Mỗi ngày, Iran xuất đi khoảng 2 triệu thùng dầu thô và nhiên liệu tinh chế, với doanh thu ròng từ xuất khẩu dầu ước đạt 53 tỷ USD, đóng góp quan trọng vào nguồn thu ngân sách quốc gia mặc dù các lệnh trừng phạt quốc tế đã hạn chế phần nào tiềm năng sản xuất và xuất khẩu dầu.
Với vị thế quan trọng trên thị trường dầu toàn cầu, căng thẳng Israel - Iran trong những ngày qua đã đẩy giá dầu thô thế giới tiếp tục neo ở mức cao. Theo đó, giá dầu Brent đã tăng 0,5%, nối tiếp mức tăng 4,4% ở phiên 17/6, đạt 76,70 USD/thùng, mức cao nhất kể từ tháng 2.
Theo các chuyên gia, một yếu tố tâm lý khác góp phần đẩy giá dầu tăng là nỗi lo eo biển Hormuz bị gián đoạn. Sở dĩ nỗi lo này phủ bóng lên giá dầu trong những ngày gần đây là bởi eo biển Hormuz giữ vai trò cửa ngõ đặc biệt quan trọng của tuyến đường thương mại dầu mỏ thế giới, hơn 1/5 nguồn cung dầu mỏ toàn cầu được vận chuyển qua đây.
Mặc dù kịch bản này đang được các thị trường theo dõi sát sao trong bối cảnh căng thẳng gia tăng, giới chuyên gia đánh giá xác suất xảy ra vẫn ở mức thấp. Như nhận định của JP Morgan, việc đóng cửa eo biển Hormuz là "một sự kiện có rủi ro thấp" vì làm như vậy chẳng khác nào Iran tự hạ bệ vị thế của chính mình, cả về kinh tế và chính trị.
Nhìn chung, hầu hết các kịch bản được đưa ra đến nay đều nhận định việc nguồn cung dầu thô từ Iran bị gián đoạn ở quy mô 0,5–1 triệu thùng/ngày có thể đẩy giá dầu tăng thêm 5–10 USD/thùng trong ngắn đến trung hạn, kéo theo việc giá dầu Brent ổn định quanh vùng 75–80 USD/thùng.
Theo các chuyên gia từ JM Financial, khó có khả năng xảy ra kịch bản giá dầu Brent vượt lên trên mức 80 USD/thùng một cách bền vững, do ước tính cho thấy thị trường nhiều khả năng sẽ dư cung khoảng 1–2 triệu thùng/ngày trong năm 2025.
Mức dư cung có thể đến từ việc tăng trưởng sản lượng ngoài OPEC+ vượt dự báo, hay OPEC+ đảo chiều việc cắt giảm sản lượng tự nguyện 2,2 triệu thùng/ngày, và đặc biệt là khả năng đưa vào vận hành khoảng 2 triệu thùng/ngày công suất dự phòng của Saudi Arabia giúp bù đắp nhanh chóng bất kỳ cú sốc nguồn cung nào.
Đồng quan điểm này, các chuyên gia phân tích tại Rystad Energy - một đơn vị tư vấn năng lượng có uy tín toàn cầu - cũng kỳ vọng vào kịch bản xung đột hiện tại sẽ được kiểm soát nhờ sự can thiệp của Mỹ, quốc gia có lợi ích rõ ràng trong việc giữ giá dầu ở mức thấp.
Theo Rystad, nếu Nhà Trắng có thể làm trung gian để mở ra một giai đoạn tương đối yên ổn tại khu vực, thị trường dầu mỏ nhiều khả năng sẽ được “neo trần” dưới ngưỡng 80 USD/thùng.
Diên Vỹ