Kiểm định chương trình đào tạo: Trách nhiệm giải trình và nâng cao chất lượng đào tạo

18 giờ trướcBài gốc

Quyết định số 78/QĐ-TTg ngày 14/01/2022 của Chính phủ phê duyệt Chương trình Phát triển hệ thống bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục đối với giáo dục đại học và cao đẳng sư phạm giai đoạn 2022 - 2030 đã khẳng định mục tiêu: Phát triển hệ thống bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục đại học và cao đẳng sư phạm Việt Nam đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng Khung bảo đảm chất lượng ASEAN, góp phần quan trọng thúc đẩy tự chủ giáo dục đại học, nâng cao chất lượng giáo dục đại học và cao đẳng sư phạm.

Trong đó, mục tiêu cụ thể giai đoạn 2026-2030 là “80% số chương trình đào tạo đạt tiêu chuẩn chất lượng chu kỳ kiểm định lần thứ nhất hoặc lần thứ hai; trong đó có ít nhất 20% số chương trình đào tạo đạt tiêu chuẩn chất lượng kiểm định quốc tế, 100% số chương trình đào tạo giáo viên các trình độ đạt tiêu chuẩn chất lượng”.

Thực tiễn cho thấy, trước bối cảnh hội nhập và cạnh tranh, việc bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục đối với giáo dục là yêu cầu tất yếu. Thời gian qua, các cơ sở giáo dục đại học ở Việt Nam đã và đang tích cực tham gia hoạt động kiểm định chất lượng giáo dục, trong đó đặc biệt chú trọng kiểm định chất lượng chương trình đào tạo. Thông qua quá trình kiểm định chất lượng chương trình đào tạo, cơ sở giáo dục đại học có thể nhận diện được những điểm mạnh và điểm yếu, để trên cơ sở đó tiếp tục cải tiến chương trình đào tạo ngày càng thực chất, hiệu quả, đáp ứng thị trường lao động.

Theo ghi nhận chia sẻ của một số chuyên gia, khi chương trình đào tạo đạt chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục theo các bộ tiêu chuẩn, tiêu chí trong và ngoài nước sẽ góp phần nâng cao uy tín cho chính nhà trường, tạo nền tảng vững chắc để người học lựa chọn theo học, đơn vị sử dụng lao động tin tưởng.

Sinh viên ngành Dược Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Bình Dương trong một buổi thực hành. Ảnh: website nhà trường.

KĐCLGD giúp đảm bảo tuân thủ pháp luật khi mở rộng quyền tự chủ

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Hà - Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Bình Dương cho rằng, việc tham gia kiểm định chất lượng chương trình đào tạo có ý nghĩa quan trọng đối với mỗi cơ sở giáo dục đại học.

Một trong những mục tiêu của kiểm định chất lượng chương trình đào tạo là nhằm nâng cao chất lượng, xác nhận mức độ đáp ứng của chương trình đào tạo trong từng giai đoạn nhất định. Và một nguyên tắc của kiểm định chất lượng giáo dục đại học là bình đẳng, bắt buộc, có định kỳ. Trách nhiệm của mỗi cơ sở giáo dục đại học là phải xây dựng được hệ thống bảo đảm chất lượng giáo dục ở bên trong cơ sở sao cho phù hợp với sứ mạng, mục tiêu và điều kiện thực tế của chính cơ sở.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Hà - Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Bình Dương. Ảnh: website nhà trường

Việc cơ sở giáo dục đại học có chương trình đào tạo đạt chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục sẽ mở ra cơ hội thiết thực. Theo cô Hà, trước hết, khi chương trình đào tạo trình độ đại học đạt chuẩn kiểm định chất lượng thì nhà trường được tự chủ mở ngành đào tạo trình độ thạc sĩ ngành phù hợp. Thêm nữa, thông qua quá trình đánh giá ngoài và có báo cáo kết quả đánh giá này, nhà trường sẽ nhìn nhận được những điểm mạnh và những điểm còn tồn tại, hạn chế của nhà trường. Từ đó, với những điểm mạnh, nhà trường sẽ tiếp tục phát huy, cải tiến để tốt hơn nữa. Còn với những điểm tồn tại, nhà trường sẽ có kế hoạch điều chỉnh để bảo đảm và nâng cao chất lượng.

“Những nhận xét từ các bên liên quan giúp nhà trường đưa ra kế hoạch cải tiến nhằm nâng cao chất lượng chương trình đào tạo hơn nữa”, cô Hà chia sẻ.

Cô Hà cũng khẳng định, một lần cải tiến chương trình đào tạo theo chu kỳ là một lần làm cho chất lượng chương trình đào tạo được nâng cao. Đây cũng chính là mục tiêu của việc kiểm định chất lượng chương trình đào tạo, không chỉ để đạt chuẩn mà còn giúp người học được hưởng thụ chất lượng giáo dục tốt, xã hội được lợi khi sử dụng nguồn nhân lực có năng lực thực sự.

Cùng chia sẻ, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Đặng Ứng Vận - nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học Văn phòng Chính phủ, từng đảm nhận vai trò trưởng đoàn của rất nhiều đoàn đánh giá ngoài về kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục và chương trình đào tạo đại học cho biết, kết quả kiểm định chất lượng chương trình đào tạo cũng được làm căn cứ quan trọng giúp người học lựa chọn những chương trình đào tạo phù hợp.

Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Đặng Ứng Vận - nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học Văn phòng Chính phủ. Ảnh: website Học viện Ngân hàng

Cụ thể, dựa vào những đánh giá về chương trình đào tạo của cơ sở giáo dục đại học, người học có thể thêm cơ sở để cân nhắc trước khi đăng ký xét tuyển vào bậc đại học, thạc sĩ, hay tiến sĩ. Còn đối với nhà trường, việc có chương trình đào tạo đạt chuẩn kiểm định chất lượng sẽ góp phần tăng cường thêm niềm tin của xã hội, nâng cao độ tin cậy.

Trong khi đó, Tiến sĩ Nguyễn Thị Kim Phụng - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo nhìn nhận: "Việc xây dựng cơ chế bảo đảm chất lượng bên trong là yếu tố quan trọng tiên quyết, nhưng kiểm định chất lượng giáo dục sẽ giúp các chương trình đào tạo nhận được đánh giá khách quan từ bên ngoài, nhận được các kinh nghiệm tư vấn từ các chuyên gia đã tích lũy và cập nhật nhiều kiến thức, kinh nghiệm chuyên sâu để ngày càng hoàn thiện. Từ đó, nhà trường không chỉ cung cấp cho người học chương trình đào tạo trên cơ sở những gì nhà trường có mà còn cung cấp những gì thị trường lao động cần, đáp ứng xu hướng phát triển,... Và quan trọng nhất là xây dựng văn hóa chất lượng, liên tục cải tiến trong tất cả các hoạt động".

Chỉ ra một số lợi ích đối với cơ sở giáo dục đại học khi có chương trình đào tạo đạt chuẩn kiểm định chất lượng, theo cô Phụng, chương trình đào tạo là yếu tố trực tiếp liên quan đến chất lượng sinh viên tốt nghiệp. Từ kiểm định chất lượng chương trình đào tạo, các trường sẽ phát triển chương trình tốt hơn ở chu kỳ sau thông qua việc hoàn thiện chuẩn đầu ra, nội dung dạy học, phương pháp kiểm tra đánh giá và các điều kiện bảo đảm chất lượng của mỗi chương trình để không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo.

“Thực tế cho thấy, các tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục hầu như đã bao hàm các quy định tối thiểu để bảo đảm chất lượng nên việc kiểm định còn đảm bảo cho sự tuân thủ pháp luật khi mở rộng quyền tự chủ, giảm thanh tra chuyên ngành”, cô Phụng chia sẻ.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Kim Phụng cũng cho rằng, kiểm định chất lượng chương trình đào tạo là thông tin để người học tham khảo khi chọn trường; người sử dụng tham khảo khi tuyển dụng lao động là sản phẩm đào tạo của trường; các đối tác tham khảo để liên kết hợp tác, công nhận văn bằng của người học khi họ học cao hơn ở một số trường đại học nước ngoài có điều kiện này.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Kim Phụng - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo. Ảnh: Moet.gov.vn

Điều kiện để thực hiện trách nhiệm giải trình trong điều kiện tự chủ đại học

Liên quan đến việc thực hiện trách nhiệm giải trình của cơ sở giáo dục đại học, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Bình Dương chia sẻ, việc kiểm định chất lượng chương trình đào tạo, cũng như công khai kết quả kiểm định là cách để trường đại học thể hiện trách nhiệm giải trình đối với xã hội.

Kết quả kiểm định và báo cáo đánh giá ngoài được công khai rộng rãi sẽ tạo điều kiện để các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tiếp cận, theo dõi và đánh giá chất lượng chương trình đào tạo của trường đại học. Từ đó, làm cơ sở để xã hội và các tổ chức quốc tế xem xét, xếp hạng mức độ uy tín, chất lượng của nhà trường trong mặt bằng chung của giáo dục đại học.

Còn theo cô Phụng, kiểm định chất lượng giáo dục thể hiện trách nhiệm giải trình của các cơ sở giáo dục đối với chương trình đào tạo trong điều kiện tự chủ đại học.

“Trong khi các trường đại học đã và đang được tự chủ cao trong tuyển sinh, mở ngành, xây dựng và thực hiện chương trình đào tạo, kiểm tra đánh giá đạt chuẩn đầu ra và cấp bằng tốt nghiệp… thì việc kiểm định chất lượng giáo dục từ một tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục độc lập bên ngoài, có chuyên môn và kinh nghiệm sẽ là điều kiện để các trường thực hiện trách nhiệm giải trình tốt nhất; là căn cứ để xã hội và nhà nước giám sát chất lượng đào tạo

Bên cạnh đó, kết quả kiểm định cũng khẳng định uy tín, vị thế chương trình đào tạo của từng trường trong số các trường đào tạo cùng chương trình", cô Phụng chia sẻ.

Còn Giáo sư Vận cho rằng, việc tham gia kiểm định chương trình đào tạo và công khai kết quả kiểm định của chương trình đào tạo theo quy định một cách hệ thống, minh bạch là điều hết sức cần thiết. Hoạt động này thể hiện trách nhiệm giải trình của các trường đại học đối với xã hội trong xây dựng và nâng cao chất lượng chương trình đào tạo.

Hệ thống tiêu chí, tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục đối với chương trình đào tạo do nhà nước quy định cũng chính là cách để giáo dục đại học phát triển theo mục tiêu chiến lược. Các tiêu chí, tiêu chuẩn kiểm định chương trình đào tạo sẽ định hướng cho các trường tự điều chỉnh, cải tiến nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

“Kiểm định chương trình đào tạo không đơn thuần chỉ là đo đếm, mà thực chất là đưa ra giải pháp để các trường đại học điều chỉnh hệ thống phát triển theo chiến lược đã được định hướng”, Giáo sư Vận chia sẻ.

Ngoài ra, thầy Vận cũng cho rằng, việc đạt chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục (ví dụ như theo bộ tiêu chuẩn đánh giá chương trình đào tạo của AUN-QA) cũng cho thấy cam kết hội nhập của nhà trường trong cải tiến và nâng cao chất lượng chương trình đào tạo.

Đồng thời, giúp các chương trình đào tạo trong nước tiệm cận với tiêu chuẩn khu vực, quốc tế, và tạo điều kiện thuận lợi cho việc công nhận lẫn nhau.

Chưa kể, trên thực tế, mỗi bảng xếp hạng đại học thế giới đều có những tiêu chí và trọng tâm đánh giá riêng. Trong đó, có bảng xếp hạng thiên về học thuật, có bảng xếp hạng nhấn mạnh vào đổi mới sáng tạo, nghiên cứu khoa học,... Do vậy, một trường đại học được đánh giá cao ở bảng xếp hạng này không có nghĩa là sẽ giữ vị trí tương tự ở bảng xếp hạng khác. Điều đó cũng đòi hỏi nhà trường phải hiểu rõ và cần ưu tiên điều gì để cải tiến chất lượng, trong đó có việc chú trọng nâng cao chất lượng chương trình đào tạo thông qua quá trình kiểm định chất lượng giáo dục.

Khoản 1, Điều 38, Dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) có nêu:

Điều 38. Kiểm định chất lượng giáo dục đại học

1. Đối tượng phải thực hiện kiểm định định kỳ bao gồm:

a) Các cơ sở giáo dục đại học;

b) Các chương trình đào tạo thuộc nhóm ngành đào tạo giáo viên, khoa học sức khỏe, pháp luật; đối với các chương trình đào tạo thuộc các nhóm ngành, lĩnh vực khác do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định.

Ngọc Mai

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/kiem-dinh-chuong-trinh-dao-tao-trach-nhiem-giai-trinh-va-nang-cao-chat-luong-dao-tao-post253235.gd