Theo số liệu từ hải quan, trong hai tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam đạt 687 triệu USD, giảm 15,7% so với cùng kỳ năm trước. Trung Quốc, thị trường nhập khẩu lớn nhất, chứng kiến mức giảm mạnh nhất, chỉ đạt 306 triệu USD, giảm 39% - mức giảm sâu kỷ lục. Một số thị trường khác như UAE, Hà Lan, Nga và Lào cũng ghi nhận mức sụt giảm từ 5% đến 28%.
Trái ngược với xu hướng này, xuất khẩu rau quả sang Mỹ và Nhật Bản tăng trưởng ấn tượng. Cụ thể, kim ngạch sang Mỹ đạt 65 triệu USD, tăng 66%, trong khi Nhật Bản đạt 33 triệu USD, tăng 23% so với cùng kỳ năm ngoái. Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho rằng mặc dù xuất khẩu sang các thị trường lớn vẫn duy trì đà tích cực, sự sụt giảm nghiêm trọng từ Trung Quốc đã ảnh hưởng đáng kể đến toàn ngành.
Nguyên nhân chính là do sầu riêng – một trong những mặt hàng chủ lực – đang bị Trung Quốc kiểm soát nghiêm ngặt về tồn dư chất vàng O, hợp chất tiềm ẩn nguy cơ gây ung thư. Điều này khiến việc xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc bị gián đoạn, nhiều doanh nghiệp phải tạm dừng xuất hàng để hoàn thiện các thủ tục cần thiết.
Kiểm soát chặt chất vàng O, xuất khẩu rau quả qua Trung Quốc sụt mạnh.
Hiện nay, Trung Quốc đã triển khai kiểm tra 100% lô hàng sầu riêng nhập khẩu từ Việt Nam, kéo dài thời gian thông quan và làm tăng nguy cơ hư hỏng nông sản, khiến các doanh nghiệp e ngại hơn trong hoạt động xuất khẩu. Theo chia sẻ từ ông Nguyễn Đình Tùng, CEO Vina T&T, dù công ty dự kiến xuất khẩu trở lại vào cuối tháng 2, quá trình kiểm tra gắt gao vẫn chưa cho phép xác định thời điểm chính thức.
Để khắc phục tình hình, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang tăng cường kiểm soát chất lượng, bảo đảm nông sản đáp ứng các tiêu chuẩn kiểm dịch thực vật của thị trường nhập khẩu. Đồng thời, cơ quan chức năng cũng tích cực giám sát, cảnh báo và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm nhằm nâng cao uy tín của nông sản Việt.
Bên cạnh đó, các cuộc đàm phán kỹ thuật với phía Trung Quốc và các đối tác khác đang được xúc tiến nhằm tháo gỡ rào cản, mở rộng thị trường và bảo đảm sự phát triển bền vững cho ngành xuất khẩu rau quả.
Xuất khẩu rau quả của Việt Nam đang đối mặt với những thách thức lớn khi thị trường chủ lực như Trung Quốc siết chặt quy định nhập khẩu. Tuy nhiên, sự tăng trưởng khả quan từ các thị trường khác như Mỹ và Nhật Bản cho thấy tiềm năng mở rộng và đa dạng hóa thị trường vẫn còn rất lớn.
Trong bối cảnh này, việc nâng cao chất lượng, tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế, đồng thời đẩy mạnh đàm phán để tháo gỡ các rào cản kỹ thuật sẽ là chìa khóa giúp ngành rau quả Việt Nam ổn định và phát triển bền vững. Với sự hỗ trợ từ cơ quan quản lý và nỗ lực của doanh nghiệp, kỳ vọng xuất khẩu rau quả sẽ sớm lấy lại đà tăng trưởng, khẳng định vị thế nông sản Việt trên thị trường toàn cầu.
Thanh Thanh