Kiểm toán các chính sách hỗ trợ: Thế giới gợi mở gì cho Việt Nam?

8 giờ trướcBài gốc

Kiểm toán các chính sách hỗ trợ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc bảo đảm sử dụng hiệu quả, minh bạch và đúng mục tiêu nguồn lực công. Ảnh: PH

Trong bối cảnh các chính phủ ngày càng triển khai nhiều chính sách quy mô lớn và sử dụng nguồn lực công đáng kể, các SAI đã tham gia sâu rộng vào hoạt động đánh giá việc triển khai thực hiện chính sách công.

Các SAI đều quan tâm tới kiểm toán các chính sách hỗ trợ

SAI Philippines từng thực hiện kiểm toán bốn chương trình mục tiêu về y tế, phủ xanh môi trường, chương trình sữa học đường và hiện đại hóa lực lượng phòng cháy chữa cháy. Trong đó, các chương trình về y tế, phủ xanh và sữa học đường có mối liên hệ trực tiếp với mục tiêu phát triển bền vững số 1 của Liên hợp quốc - Xóa đói giảm nghèo.

Tại Trung Quốc, Cơ quan Kiểm toán quốc gia này (CNAO) từng kiểm toán các chương trình xóa đói giảm nghèo tại các khu vực nông thôn và vùng sâu, vùng xa. CNAO đã tiến hành xác minh, đánh giá việc phân bổ và sử dụng các quỹ xóa đói giảm nghèo dựa trên mục tiêu chương trình và các quy định tài chính hiện hành. Qua đó, CNAO đã phát hiện tình trạng sử dụng vốn sai mục đích, hiệu quả chưa cao, từ đó đưa ra nhiều kiến nghị nhằm cải thiện hiệu quả thực hiện các chương trình giảm nghèo.

Đặc biệt, trong bối cảnh dịch đại dịch COVID-19 bùng phát, CNAO đã kiểm toán Quỹ Hỗ trợ Sức khỏe Quốc gia và các chương trình ứng phó với COVID-19 nhằm đánh giá việc quản lý và sử dụng các nguồn lực tài chính dành cho phòng, chống dịch; quy trình đấu thầu, mua sắm thiết bị y tế; cấp vốn cho nghiên cứu và phát triển vắc-xin; cũng như hiệu quả của các chương trình chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Kết quả kiểm toán đã chỉ ra nhiều vấn đề cần khắc phục nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách trong các tình huống khẩn cấp.

Tại Vương quốc Anh, trong giai đoạn đại dịch COVID-19, Cơ quan Kiểm toán quốc gia này (NAO) dành một phần lớn nguồn lực kiểm toán để đánh giá phản ứng của Chính phủ đối với COVID-19. NAO từng thực hiện các cuộc kiểm toán hoạt động trong các lĩnh vực được công chúng đặc biệt quan tâm như: các gói tín dụng cứu trợ, chương trình hỗ trợ ngành hàng không của Bộ Quốc phòng, cung cấp chỗ ở cho người tị nạn và chuyển đổi số trong Hệ thống Y tế Quốc gia.

Ngoài ra, NAO còn thực hiện các cuộc kiểm toán chuyên sâu về mua sắm công trong đại dịch; đánh giá các biện pháp bảo vệ doanh nghiệp và người dân trước tác động kinh tế của đại dịch, như Dự án cho vay vốn ưu đãi, Dự án duy trì việc làm, Chương trình hỗ trợ nhóm dễ bị tổn thương. Các báo cáo của NAO đã hỗ trợ hiệu quả cho Nghị viện trong việc giám sát phản ứng của Chính phủ đối với COVID-19.

Tại Hoa Kỳ, sau đại dịch COVID-19, Văn phòng Trách nhiệm Chính phủ (GAO) đã thực hiện đánh giá các chương trình hỗ trợ tài chính của Chính phủ Liên bang dành cho cá nhân và doanh nghiệp. Qua đó, GAO đã phân tích các rủi ro kinh tế do đại dịch gây ra, đánh giá hiệu quả của các chính sách hỗ trợ và kích cầu, đồng thời rút ra những bài học kinh nghiệm quan trọng cho việc ứng phó với các cuộc khủng hoảng tương tự trong tương lai.

Gợi mở cho Việt Nam

Cũng như các SAI trên thế giới, KTNN Việt Nam quan tâm và thực hiện nhiều cuộc kiểm toán để đánh giá các chính sách hỗ trợ. Đơn cử, năm 2022, KTNN từng kiểm toán Chuyên đề Việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19 và các chính sách hỗ trợ.

KTNN từng triển khai kiểm toán Chuyên đề Việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19 và các chính sách hỗ trợ. Ảnh:LH

Kết quả kiểm toán cho thấy các chính sách gia hạn, giảm thu thuế, miễn thuế hải quan; miễn, giảm lãi suất; hỗ trợ an sinh xã hội và phục hồi kinh tế… được triển khai đồng bộ, quyết liệt từ Trung ương đến địa phương, cơ bản phù hợp thực tiễn trong từng giai đoạn, qua đó kịp thời tháo gỡ khó khăn, góp phần phục hồi sản xuất, kinh doanh, giảm thiểu tác động gây sốc, tiêu cực của đại dịch, đảm bảo an sinh xã hội.

Bên cạnh đó, KTNN đã chỉ ra nhiều sai sót, bất cập trong công tác huy động, phân bổ nguồn lực; quản lý và sử dụng các nguồn lực phòng, chống dịch; quản lý, sử dụng máy móc, trang thiết bị y tế, thuốc, vật tư, sinh phẩm khác; việc tiếp nhận và sử dụng các nguồn viện trợ, tài trợ bằng tiền; thu dịch vụ xét nghiệm; đánh giá về những hạn chế, thiếu sót trong việc thực hiện các chính sách hỗ trợ.

Hay qua kiểm toán các chương trình an sinh xã hội và giảm nghèo bền vững, KTNN chỉ rõ, tại một số địa phương, việc xác định hộ nghèo chưa chính xác, dẫn đến hỗ trợ chưa đúng đối tượng, đồng thời có tình trạng đầu tư dàn trải, hiệu quả chưa cao. Những phát hiện này đã giúp các cơ quan quản lý điều chỉnh tiêu chí và phương thức hỗ trợ theo hướng sát thực tế hơn.

Việc công khai kết quả kiểm toán các chính sách hỗ trợ giúp tăng cường giám sát của xã hội, củng cố niềm tin của người dân vào các chính sách của Nhà nước.

Trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, Nhà nước ban hành nhiều chính sách hỗ trợ nhằm giúp đỡ các đối tượng yếu thế, thúc đẩy sản xuất kinh doanh và bảo đảm an sinh xã hội. Các chính sách này sử dụng nguồn lực lớn từ ngân sách nhà nước và có phạm vi tác động rộng. Do đó, kiểm toán các chính sách hỗ trợ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc bảo đảm sử dụng hiệu quả, minh bạch và đúng mục tiêu nguồn lực công.

Kinh nghiệm từ các SAI: Trung Quốc, Hoa Kỳ, Vương quốc Anh cho thấy, các SAI đã tham gia sâu rộng vào hoạt động đánh giá hiệu quả và hiệu lực của các chính sách lớn. SAI Trung Quốc không chỉ kiểm toán việc sử dụng ngân sách mà còn đánh giá mức độ đạt được mục tiêu của các chương trình xóa đói giảm nghèo và bảo hiểm xã hội. SAI: Hoa Kỳ và Vương quốc Anh tập trung đánh giá tác động kinh tế - xã hội của các chính sách hỗ trợ trong đại dịch COVID-19.

Từ đó, theo các chuyên gia, bài học cho KTNN Việt Nam là cần tiếp tục đẩy mạnh kiểm toán hoạt động, đặc biệt đối với các chính sách an sinh xã hội, hỗ trợ doanh nghiệp và các chương trình mục tiêu quốc gia. Kiểm toán cần hướng tới trả lời câu hỏi “chính sách có hiệu quả không” thay vì chỉ dừng lại ở việc “chi tiêu có đúng quy định hay không”.

Kinh nghiệm của SAI Trung Quốc và Vương quốc Anh trong kiểm toán các chương trình ứng phó COVID-19 cho thấy, trong các tình huống khẩn cấp, việc ban hành và thực hiện chính sách thường diễn ra nhanh chóng, tiềm ẩn nhiều rủi ro về quản lý, mua sắm và sử dụng ngân sách. Các SAI đã kịp thời chuyển hướng kiểm toán để tập trung vào các gói hỗ trợ, mua sắm thiết bị y tế và bảo vệ nhóm đối tượng dễ bị tổn thương.

Đối với KTNN Việt Nam, bài học đặt ra là cần nâng cao năng lực kiểm toán trong các tình huống khẩn cấp, xây dựng các phương pháp và quy trình kiểm toán linh hoạt, tập trung vào quản lý rủi ro, tính minh bạch và hiệu quả sử dụng nguồn lực công trong các chương trình cấp bách.

Nhiều SAI như SAI Philippines, SAI Myanmar đã chủ động kiểm toán việc thực hiện các chương trình gắn với các mục tiêu phát triển bền vững, đặc biệt là mục tiêu số 1 về xóa đói giảm nghèo. Đây là xu hướng kiểm toán hiện đại, phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững.

Trong thời gian tới, các chuyên gia cho rằng KTNN Việt Nam cần tiếp tục lồng ghép mục tiêu phát triển bền vững vào kế hoạch kiểm toán, nhất là đối với các chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới. Qua đó, KTNN không chỉ đánh giá việc quản lý, sử dụng ngân sách mà còn góp phần hoàn thiện cơ chế chính sách, thúc đẩy phát triển bền vững./.

THÀNH ĐỨC

Nguồn Kiểm Toán : http://baokiemtoan.vn/kiem-toan-cac-chinh-sach-ho-tro-the-gioi-goi-mo-gi-cho-viet-nam-45065.html