TP.HCM (cũ) vẫn còn hơn 39.600 căn nhà trên và ven 398 tuyến sông, kênh, rạch lớn nhỏ với 65.000 hộ gia đình.
HoREA vừa có văn bản gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội góp ý dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn trong tổ chức thi hành Luật Đất đai, tập trung vào hai nội dung then chốt: cách tính tiền sử dụng đất tái định cư phù hợp với người dân bị giải tỏa; xác định giá đất thanh toán hợp đồng BT tại thời điểm giao kết hợp đồng.
Đơn vị này đề xuất sửa quy định hiện hành, theo đó giá đất tái định cư được tính bằng 20% giá đất trong bảng giá đất nhân hệ số điều chỉnh, thay vì áp dụng nguyên mức bảng giá đất và hệ số như hiện nay.
Hiệp hội cho rằng, phần lớn người dân bị giải tỏa, nhất là các hộ sống trên và ven kênh rạch, chỉ được bồi thường chi phí xây dựng và phải nộp thêm hàng trăm triệu đồng để được cấp sổ đỏ tại nơi ở mới, số tiền vượt quá khả năng của họ.
“Chính sách tái định cư cần nhân văn và hài hòa hơn để người dân thực sự an cư, qua đó đẩy nhanh tiến độ di dời 20.000 căn nhà trên và ven kênh rạch giai đoạn 2026–2030”, HoREA nêu.
Hiện nay, TP.HCM (cũ) vẫn còn hơn 39.600 căn nhà trên và ven 398 tuyến sông, kênh, rạch lớn nhỏ với 65.000 hộ gia đình, tập trung tại các quận 4, 7, 8, Bình Thạnh, Gò Vấp, Bình Tân và thành phố Thủ Đức (cũ), đa số là nhà lụp xụp được dựng tạm bằng gỗ, tôn, fibro xi măng, diện tích phổ biến từ 20 - 30 m2, thiếu thốn các điều kiện sống, tiện ích tối thiểu và do phần lớn xây dựng lấn chiếm kênh rạch không đủ điều kiện nhận bồi thường về đất ở nên chỉ được bồi thường phần chi phí xây dựng công trình nên số tiền được bồi thường rất thấp và khi được hỗ trợ, tái định cư, thường chỉ được bố trí suất tái định cư tối thiểu là căn hộ chung cư tái định cư.
Nhưng cũng có những trường hợp được bố trí đất ở tái định cư hoặc nền nhà tái định cư với suất đất ở tái định cư tối thiểu thì việc nộp tiền sử dụng đất để được cấp sổ đỏ cần có chính sách, tính toán hợp tình hợp lý đối với người tái định cư là “người yếu thế”.
Bên cạnh đó, HoREA kiến nghị bổ sung quy định thời điểm ký hợp đồng BT cũng là thời điểm xác định giá đất thanh toán cho dự án BT.
Theo Hiệp hội, Luật PPP hiện chỉ quy định xác định giá đất tại thời điểm lập dự án hoặc hồ sơ mời thầu, gây khó khăn cho nhiều hợp đồng BT đã ký nhưng chưa được phê duyệt giá đất.
Đề xuất này tương đồng với hướng của UBND TP.HCM trong Văn bản 3257/UBND-TH (ngày 27/10/2025), đồng thời kế thừa nguyên tắc của Nghị định 91/2025/NĐ-CP về dự án BT tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm - nơi thời điểm xác định giá đất được tính tại thời điểm ký hợp đồng.
HoREA nhận định hai đề xuất nếu được chấp thuận sẽ vừa gỡ vướng pháp lý cho các dự án hạ tầng BT, vừa giảm gánh nặng tài chính cho người dân tái định cư, qua đó thúc đẩy tiến độ cải tạo đô thị và an sinh xã hội tại TP.HCM.
Lệ Chi