Kiến tạo Thành phố trở thành siêu đô thị đáng sống với quy hoạch có tầm nhìn và thích ứng bền vững

2 giờ trướcBài gốc

Chủ động nhận diện mối nguy mới

Tọa đàm có sự tham dự của Trung tướng, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Yêm - Viện trưởng Viện ANPTT; Đại tá, PGS, TS Bùi Ngọc Giáp, Trưởng Ban Chuyên đề Công an TPHCM (CATP); PGS, TS Nguyễn Phú Quỳnh, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Thủy lợi Miền Nam cùng đại diện của Viện Quy hoạch Xây dựng TPHCM, Sở Xây dựng TPHCM; Trường Đại học Cảnh sát Nhân dân; đại diện các trường đại học trên địa bàn TPHCM và đại diện các phòng, ban nghiệp vụ trực thuộc CATP.

Trong bối cảnh TPHCM bước vào giai đoạn phát triển mới với mục tiêu trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, công nghệ và dịch vụ của khu vực, các thách thức ANPTT đang nổi lên rõ nét, tác động trực tiếp đến quản trị đô thị và các lĩnh vực thiết yếu như y tế, môi trường, giao thông. Thực tiễn cho thấy, nhiều nguy cơ từng được xem là tiềm ẩn nay đã hiện hữu, thậm chí có thể trở thành mối họa nếu không được nhận diện sớm và quản trị hiệu quả.

Tại tọa đàm, các chuyên gia đã chỉ ra hàng loạt vấn đề mà một siêu đô thị đặc biệt như TPHCM đang đối mặt: ùn tắc giao thông kéo dài, ô nhiễm môi trường và nguồn nước, biến đổi khí hậu, ngập úng - triều cường, rủi ro hạ tầng số, an ninh dữ liệu, trật tự công cộng và tệ nạn xã hội. Các nguy cơ này không tồn tại riêng lẻ mà đan xen, cộng hưởng, đòi hỏi cách tiếp cận tổng thể thay vì xử lý đơn lẻ từng vấn đề. Trên cơ sở định hướng phát triển giai đoạn 2025 - 2030, tọa đàm nhấn mạnh yêu cầu tái cấu trúc không gian đô thị theo tư duy đa cực, tích hợp và kết nối; vận hành theo mô hình quản trị đa trung tâm để giảm áp lực cho khu vực lõi. Trong lĩnh vực giao thông, các giải pháp được đề xuất gồm phát triển mạnh giao thông công cộng chất lượng cao theo mô hình TOD, ứng dụng dữ liệu số và công nghệ để dự báo ùn tắc, tối ưu luồng di chuyển.

Trung tướng, GS, TS Nguyễn Xuân Yêm, Viện trưởng Viện An ninh phi truyền thống phát biểu tại tọa đàm

Đối với môi trường và khí hậu, các chuyên gia đề xuất quản trị tài nguyên nước theo thời gian thực, kiểm soát chất lượng không khí bằng hệ thống quan trắc, lồng ghép tiêu chí ANPTT vào quy hoạch và phê duyệt dự án. Riêng mục tiêu xây dựng TPHCM không ma túy được tiếp cận theo hướng phòng ngừa sớm, can thiệp kịp thời và quản trị bền vững, coi đây là vấn đề sức khỏe, xã hội. Tọa đàm thống nhất quan điểm: khoa học dữ liệu, chuyển đổi số và cơ chế phối hợp liên ngành, liên vùng là chìa khóa trong quản trị rủi ro đô thị, góp phần xây dựng TPHCM an toàn, thông minh và có khả năng thích ứng cao trong giai đoạn phát triển mới.

Hiến kế quản trị để TPHCM trở thành đô thị đáng sống

Phát biểu mở đầu tọa đàm, Trung tướng, GS, TS Nguyễn Xuân Yêm nhấn mạnh, thách thức lớn nhất hiện nay của TPHCM là tình trạng quá tải dân số và hạ tầng tại khu vực nội đô, kéo theo ùn tắc giao thông, áp lực môi trường và suy giảm chất lượng sống. Trước thực tế đó, thành phố đang định hướng phát triển theo mô hình siêu đô thị đa cực, gắn kết không gian phát triển với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, nhằm phân bổ lại dân cư và chức năng đô thị.

Xây dựng cống kiểm soát triều ngay trên sông Sài Gòn

Theo PGS, TS Nguyễn Phú Quỳnh, tư duy "nước đến đâu, tôn nền đến đó” không chỉ tốn kém mà còn thiếu bền vững. Thay vào đó, ông đề xuất xây dựng cống kiểm soát triều ngay trên sông Sài Gòn, tại khu vực hạ lưu cầu Phú Mỹ hoặc vị trí phù hợp. Mục tiêu là khống chế mực nước toàn tuyến sông, bảo vệ không gian đô thị bên trong mà không phải liên tục nâng cao cốt nền đường sá và nhà ở như hiện nay. Để hiện thực hóa các giải pháp này, ông nhấn mạnh hai yêu cầu cấp bách: đồng bộ hóa hệ thống cao độ địa hình và cao độ thủy văn nhằm giảm sai số trong dự báo, thiết kế. Đồng thời, xây dựng mạng lưới quan trắc lún đất đủ dày, đủ tin cậy làm nền tảng dữ liệu cho công tác quy hoạch.

Tiếp nối góc nhìn này, Đại tá, PGS, TS Bùi Ngọc Giáp đã chỉ ra "nghịch lý của sự tập trung" khi người dân và cả một bộ phận cán bộ, công chức vẫn dồn về khu vực trung tâm để tiếp cận việc làm, giáo dục, y tế và dịch vụ chất lượng cao, dù không gian phát triển đã được mở rộng. Theo ông, nếu chỉ di dời đơn lẻ các cơ quan, trường học hay bệnh viện mà không tạo lập được môi trường sống đồng bộ, chủ trương giãn dân sẽ khó đạt hiệu quả thực chất.

Từ đó, Đại tá, PGS, TS Bùi Ngọc Giáp đề xuất một tư duy quy hoạch căn cơ hơn: xây dựng các trung tâm hành chính vệ tinh tại những khu vực đất cao, ổn định, đủ khả năng chia sẻ chức năng với khu vực "đầu não" nội đô. Cốt lõi của mô hình này là đưa dịch vụ hành chính đến gần người dân, đồng thời hình thành hệ sinh thái hoàn chỉnh gồm nhà ở, trường học, bệnh viện và các dịch vụ thiết yếu, giúp đội ngũ cán bộ, bác sĩ, giáo viên và chuyên gia an tâm sinh sống, làm việc lâu dài. Dưới góc nhìn ANPTT, việc dịch chuyển dân cư lên các vùng đất cao cũng là cách thích ứng tự nhiên với biến đổi khí hậu, giảm rủi ro ngập lụt và sụt lún.

Đồng quan điểm, PGS, TS Lê Kim Bình cho rằng, quản trị siêu đô thị trong giai đoạn mới không chỉ là mở rộng không gian phát triển mà là "thông minh hóa" hệ thống phòng thủ tự nhiên và xã hội. Từ kinh nghiệm quốc tế về di dời trung tâm hành chính, ông nhận định đây là xu thế tất yếu của các siêu đô thị, và TPHCM hoàn toàn có thể khai thác tiềm lực vùng để phát triển theo mô hình đa cực, tận dụng lợi thế của Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu sau sáp nhập.

Ở góc độ quy hoạch, đại diện Viện Quy hoạch Xây dựng TPHCM ví quản trị ANPTT như việc xây dựng "hệ miễn dịch cho cơ thể đô thị”. Thay vì xử lý khi sự cố xảy ra, thành phố cần "tiêm phòng" ngay từ khâu quy hoạch tích hợp. Theo đó, TPHCM đang phát triển dựa trên ba trụ cột: đô thị đa trung tâm; đô thị gắn với giao thông công cộng (TOD) và khai thác khung cấu trúc tự nhiên như hệ thống sông rạch, rừng ngập mặn Cần Giờ để quản lý nước mặt, bảo vệ sinh thái và thích ứng biến đổi khí hậu.

Các đại biểu tham dự tọa đàm

Bổ sung thêm góc nhìn chuyên ngành, PGS, TS Nguyễn Phú Quỳnh cảnh báo, những rủi ro nghiêm trọng về an ninh nguồn nước và sụt lún nền đất. Ông dẫn số liệu cho thấy mực nước triều tại trạm Phú An tăng tới 46cm trong 25 năm, cao bất thường so với mực nước biển tại Vũng Tàu. Nguyên nhân chủ yếu do mất không gian chứa triều và sụt lún nền đất.

Theo ông, an ninh nguồn nước là vấn đề mang tính chiến lược quốc gia, trong đó TPHCM phụ thuộc lớn vào hệ thống sông Sài Gòn - Đồng Nai, đòi hỏi phải sớm có nghiên cứu tổng thể cấp Nhà nước để bảo đảm cân bằng giữa điều tiết thượng nguồn và nhu cầu sử dụng nước ngày càng lớn của siêu đô thị.

Cũng trong khuôn khổ buổi tọa đàm, các đại biểu, khách mời và nhà khoa học đã đóng góp thêm nhiều ý kiến và đề xuất hướng xử lý nhằm kiến tạo TPHCM trở thành đô thị đáng sống. Tổng thể, các ý kiến tại tọa đàm thống nhất rằng: quản trị ANPTT phải được tích hợp ngay từ quy hoạch tổng thể, dựa trên dữ liệu khoa học và sự phối hợp đa ngành, liên vùng. Đây chính là chìa khóa để TPHCM giảm áp lực cho khu vực trung tâm, nâng cao chất lượng sống người dân và tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành một đô thị đáng sống, phát triển bền vững trong tương lai.

Giải quyết tận gốc bài toán ùn tắc giao thông

Để đối phó với tình trạng ùn tắc giao thông ngày càng diễn biến phức tạp tại TPHCM, Phòng Cảnh sát giao thông (CSGT), CATP đã tập trung huy động tối đa lực lượng có mặt vào các khung giờ cao điểm và linh hoạt bố trí nhân sự dựa trên đặc điểm địa lý của từng khu vực, từ trung tâm đến ngoại thành. Tuy nhiên, để bài toán ùn tắc giao thông được giải quyết tận gốc, việc quy hoạch lại hạ tầng quanh các khu vực như: trường học, bệnh viện và các nút giao trọng điểm vẫn là hết sức quan trọng. Ngoài ra, Phòng CSGT cũng đề xuất thúc đẩy hệ thống giao thông công cộng và các tuyến đường sắt đô thị (metro) như một giải pháp bền vững để giảm bớt phương tiện cá nhân, bất chấp những thách thức tạm thời trong quá trình thi công.

ĐỨC NAM - ANH TUẤN

Nguồn CA TP.HCM : http://congan.com.vn/tin-chinh/kien-tao-thanh-pho-tro-thanh-sieu-do-thi-dang-song-voi-quy-hoach-co-tam-nhin-va-thich-ung-ben-vung_187411.html