Kiến trúc sư trẻ trong dòng chảy công nghệ và hội nhập
Phát biểu khai mạc, TS.KTS Nguyễn Văn Hải, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Hà Nội cho biết, việc tổ chức tọa đàm dành riêng cho kiến trúc sư trẻ nằm trong kế hoạch hoạt động năm 2025 của Hội, đồng thời kỳ vọng trở thành hoạt động thường niên trong thời gian tới.
Tọa đàm nhằm nhận diện những xu hướng công nghệ, kiến trúc mới đang tác động mạnh mẽ đến hoạt động hành nghề, qua đó đề xuất giải pháp nâng cao vai trò và năng lực của kiến trúc sư trẻ Hà Nội trong tiến trình hội nhập quốc tế.
Theo TS.KTS Nguyễn Văn Hải, đây không phải diễn đàn học thuật nặng tính báo cáo, mà là không gian đối thoại cởi mở, nơi kiến trúc sư trẻ có thể chia sẻ thẳng thắn những mong muốn, trăn trở, thậm chí ý tưởng còn manh nha.
Hội nhập quốc tế, theo TS.KTS Nguyễn Văn Hải, không chỉ là "đi ra thế giới", mà là vận dụng sáng tạo các tiêu chuẩn toàn cầu, trên nền tảng bản sắc văn hóa địa phương, đồng thời nhìn thẳng vào khoảng trống về năng lực, quy chuẩn và chi phí đầu tư công nghệ.
Hành trang số cho kiến trúc sư trẻ
Tại Chuyên đề 1 "Kiến trúc sư trẻ - người dẫn dắt đổi mới sáng tạo trong hoạt động kiến trúc", KTS Nguyễn Tuệ Minh (Chi hội Công ty Kiến trúc Lập Phương - Cubic Architects) tập trung phân tích hành trang của kiến trúc sư trẻ trong kỷ nguyên chuyển đổi số.
Theo KTS Nguyễn Tuệ Minh, công nghệ đã trở thành nền tảng hành nghề bắt buộc, đặc biệt trong bối cảnh các dự án nhà ở cao tầng và công trình lớn ngày càng đòi hỏi cao về tốc độ, độ chính xác và tính khoa học.
Hiện nay tồn tại song song hai xu hướng thiết kế: Xu hướng truyền thống, thiên về sáng tạo cá nhân và xu hướng công nghệ đòi hỏi năng lực về BIM, dữ liệu, mô phỏng, tự động hóa để tối ưu chi phí và vận hành.
Từ thực tiễn triển khai tại GLAB (Cubic), tham luận nhấn mạnh vai trò của quản lý dữ liệu, tự động hóa phân tích vi khí hậu, ánh sáng, quy hoạch nhằm rút ngắn thao tác thủ công, tạo điều kiện để kiến trúc sư tập trung cho sáng tạo.
Theo đó, hành trang cốt lõi của kiến trúc sư trẻ gồm học tập suốt đời, kế thừa chuẩn mực của thế hệ đi trước, lấy con người làm trung tâm để tạo chiều sâu cho thiết kế.
Khoảng cách tiêu chuẩn và bài toán hội nhập
Tiếp nối nội dung trên, tại Chuyên đề 2 "Hội nhập quốc tế và tiêu chuẩn toàn cầu", KTS Nguyễn Thái Sơn chỉ ra sự khác biệt lớn giữa môi trường hành nghề tại Việt Nam và Nhật Bản.
Trong khi Việt Nam áp dụng QCVN, TCVN mang tính khung, Nhật Bản sử dụng hệ tiêu chuẩn rất chi tiết và chặt chẽ, đặc biệt nghiêm ngặt về động đất, phòng cháy và hiệu quả vòng đời công trình.
Theo KTS Nguyễn Thái Sơn, tư duy làm việc của người Nhật đề cao an toàn, chất lượng và độ tin cậy; mọi thay đổi thiết kế đều phải có văn bản và phê duyệt chính thức. Đây vừa là thách thức, vừa là yêu cầu bắt buộc nếu kiến trúc sư trẻ Việt Nam muốn tham gia sâu vào các dự án và môi trường hành nghề quốc tế.
Đổi mới từ thực tiễn hành nghề
Ở Chuyên đề 3, KTS Hữu Huân (Chi hội Kiến trúc sư Hà Tây) chia sẻ thực tiễn đổi mới sáng tạo của đội ngũ kiến trúc sư trẻ Hà Nội trong những năm gần đây.
Theo ông, trước làn sóng chuyển đổi số và AI, kiến trúc sư trẻ đã chủ động thay đổi quy trình làm việc, ứng dụng BIM, thiết kế thuật toán, AI và VR/AR để nâng cao hiệu suất và chất lượng thiết kế.
Không chỉ đổi mới công nghệ, kiến trúc sư trẻ còn chuyển dịch phương pháp tiếp cận, từ chú trọng hình thức sang lấy con người và bối cảnh làm trung tâm; coi dữ liệu, phân tích khoa học là nền tảng cho sáng tạo.
Các giải pháp kiến trúc xanh, thích ứng khí hậu, tối ưu không gian hẹp phù hợp đặc thù Hà Nội ngày càng được quan tâm, cùng với xu hướng đổi mới mô hình kinh doanh và xây dựng thương hiệu cá nhân trên nền tảng số.
Tuy nhiên, tham luận cũng thẳng thắn chỉ ra những khó khăn như thiếu cơ hội thử nghiệm, áp lực tiến độ - chi phí, hệ sinh thái hỗ trợ chưa đồng bộ. Từ đó đề xuất tăng cường sân chơi nghề nghiệp, cơ chế thử nghiệm thiết kế và vai trò kết nối của tổ chức nghề nghiệp.
Bổ sung góc nhìn về công nghệ, KTS Nguyễn Đức Hiệp cho rằng, AI là "vũ khí" hỗ trợ đắc lực cho kiến trúc sư trẻ trong việc hình dung không gian và đề xuất phương án nhanh. Tuy nhiên, nếu phụ thuộc quá mức, AI có thể làm giảm cá tính và chiều sâu sáng tạo.
KTS Nguyễn Đức Hiệp nhấn mạnh, kiến trúc sư trẻ cần làm chủ công nghệ, thay vì để công nghệ chi phối tư duy thiết kế.
Khép lại tọa đàm, các kiến trúc sư trẻ nêu kiến nghị về cơ chế "thử nghiệm thiết kế", hỗ trợ tài chính cho các dự án cộng đồng, cũng như đổi mới chương trình đào tạo theo hướng tăng cường tư duy thiết kế và công nghệ mới.
Qua tọa đàm, Hội Kiến trúc sư Hà Nội khẳng định vai trò của kiến trúc sư trẻ là lực lượng giàu năng lượng, sẵn sàng đổi mới. Việc tạo cơ chế lắng nghe, hỗ trợ và đồng hành cùng kiến trúc sư trẻ được xem là yếu tố quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng kiến trúc và phát triển đô thị bền vững trong thời gian tới.
Tuyết Hạnh