Phóng viên Báo Xây dựng đã có cuộc trao đổi với Luật sư Nguyễn Văn Tuấn – Giám đốc Công ty Luật TGS, Đoàn Luật sư TP Hà Nội xung quanh vấn đề này.
Luật sư Nguyễn Văn Tuấn – Giám đốc Công ty Luật TGS, Đoàn Luật sư TP Hà Nội.
Thưa ông, nhiều cá nhân, doanh nghiệp cho rằng bán hàng online là lĩnh vực mới, chưa có luật rõ ràng. Thực tế có đúng như vậy không?
Đúng là không hiếm người kinh doanh online mang tâm lý đây là "vùng trống pháp lý". Song thực tế cho thấy, chỉ cần một vi phạm nhỏ như không kê khai thuế, gắn logo sai, quảng cáo phóng đại… cũng đủ khiến doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân có thể mất trắng uy tín, thậm chí mất cả sự nghiệp kinh doanh.
Tôi lấy ví dụ, hồi cuối năm 2024, một cá nhân tại TP.HCM bị phạt 65 triệu đồng vì kinh doanh mỹ phẩm qua mạng mà không thông báo website với Bộ Công thương, đồng thời quảng cáo "trắng da sau 7 ngày" không đúng sự thật. Người này còn bị buộc nộp bổ sung thuế thu nhập cá nhân gần 120 triệu đồng.
Trước đó, tại Hà Nội, lực lượng quản lý thị trường đã phát hiện một kho hàng chứa hàng nghìn sản phẩm thực phẩm chức năng giả mạo nhãn hiệu nổi tiếng, được rao bán công khai trên sàn thương mại điện tử. Chủ kho bị khởi tố về tội buôn bán hàng giả theo Điều 193 Bộ luật Hình sự.
Kinh doanh online không còn là mảng thị trường béo bở dễ ăn như trước đây chỉ cần mở shop, chạy quảng cáo là có khách.
Tôi xin nhấn mạnh, kinh doanh trực tuyến hoàn toàn không phải "vùng trống pháp lý". Ngược lại, nó chịu sự điều chỉnh của nhiều đạo luật quan trọng. Người bán phải tuân thủ bốn nhóm nghĩa vụ cơ bản:
Một là, đăng ký, thông báo website và ứng dụng theo Nghị định 52/2013/NĐ-CP và Nghị định 85/2021/NĐ-CP.
Hai là kê khai, nộp thuế đầy đủ theo Luật Quản lý thuế 2019. Nếu trốn thuế, có thể bị xử lý hình sự theo Điều 200 Bộ luật Hình sự.
Ba là không được buôn bán hàng giả, hàng cấm, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ.
Bốn là, quảng cáo trung thực: Tuân thủ Luật Quảng cáo 2012 và Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023, tránh gây nhầm lẫn, gian dối.
Vi phạm những nghĩa vụ trên, người bán không chỉ bị xử phạt hành chính mà còn có nguy cơ bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Nhiều cá nhân, doanh nghiệp bị phạt do gắn logo thương hiệu hoặc biểu tượng "đã đăng ký" mà chưa được xác nhận. Ông có khuyến nghị gì?
Logo, nhãn hiệu là đối tượng sở hữu công nghiệp. Doanh nghiệp cần đăng ký bảo hộ tại Cục Sở hữu trí tuệ trước khi sử dụng. Nếu dùng logo trùng hoặc tương tự gây nhầm lẫn với nhãn hiệu đã bảo hộ, có thể bị coi là xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp và bị xử lý theo Điều 226 Bộ luật Hình sự.
Khi in logo trên bao bì, cũng phải đảm bảo không che khuất thông tin bắt buộc theo Nghị định 43/2017/NĐ-CP về nhãn hàng hóa. Nếu logo che mờ ngày sản xuất, hạn sử dụng hoặc nguồn gốc xuất xứ, doanh nghiệp có thể bị xử phạt, ảnh hưởng đến uy tín thương hiệu.
Hiện nay, xu hướng bán hàng qua livestream và nhà sáng tạo nội dung kiêm người bán online rất phổ biến. Với nhóm này, đâu là rủi ro pháp lý nổi bật?
Có ba rủi ro lớn. Đầu tiên, đó là thuế, mọi doanh thu từ bán hàng qua livestream đều phải kê khai, nộp thuế. Nếu trốn thuế có thể bị xử lý hình sự.
Thứ hai, hàng hóa phải có nguồn gốc rõ ràng, nhãn phụ tiếng Việt với hàng nhập khẩu. Vi phạm có thể bị xử phạt theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP hoặc bị truy cứu tội buôn bán hàng giả, hàng cấm.
Thứ ba, nội dung quảng cáo sai sự thật. Dùng trái phép hình ảnh, âm nhạc, nhãn hiệu đều vi phạm. Ngoài nguy cơ bị xử lý hình sự, cá nhân còn có thể bị nền tảng khóa kênh, xóa video.
Nguyên tắc cốt lõi để an toàn là minh bạch thuế – hàng hóa hợp pháp – quảng cáo trung thực.
Một số ý kiến cho rằng hệ thống pháp luật TMĐT còn phức tạp, gây khó cho cá nhân, hộ kinh doanh nhỏ. Quan điểm của ông?
Quy định hiện nay trải dài ở nhiều luật khác nhau: thương mại, thuế, sở hữu trí tuệ, quảng cáo, bảo vệ người tiêu dùng… khiến không ít người cảm thấy "rối". Tuy nhiên, cơ quan quản lý đã và đang số hóa thủ tục như đăng ký website, kê khai thuế trực tuyến. Điều này giúp tiết kiệm thời gian, chi phí cho doanh nghiệp.
Vấn đề quan trọng nhất là người kinh doanh phải chủ động cập nhật quy định, hoặc nhờ tư vấn pháp lý khi cần thiết. Nếu tuân thủ đúng từ đầu, doanh nghiệp không chỉ tránh rủi ro pháp lý mà còn tạo dựng uy tín, khẳng định thương hiệu bền vững.
Mộc Miên