Kinh nghiệm phát triển nhà ở xã hội

một ngày trướcBài gốc

Ngày 11/10/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì phiên họp thứ hai của Ban Chỉ đạo Trung ương về chính sách nhà ở và thị trường bất động sản, tập trung thảo luận về phát triển đột phá nhà ở xã hội, với tinh thần hành động rõ ràng là phải làm cho được, làm nhanh, làm thực chất và hiệu quả chương trình phát triển một triệu căn nhà ở xã hội cho người lao động, người thu nhập thấp.

Ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, các mô hình phát triển nhà ở xã hội đã được triển khai với nhiều cách tiếp cận khác nhau, phản ánh đặc thù kinh tế, xã hội và văn hóa từng nước.

Nhật Bản

Sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, Nhật Bản đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhà ở nghiêm trọng do phần lớn đô thị bị tàn phá và làn sóng dân cư đổ về các trung tâm công nghiệp. Chính phủ Nhật đã coi việc phát triển nhà ở xã hội là một ưu tiên quốc gia, đồng thời ban hành nhiều chính sách để khôi phục và mở rộng quỹ nhà ở cho người dân. Năm 1955, Cơ quan Phát triển Nhà ở Nhật Bản được thành lập, đóng vai trò trung tâm trong việc xây dựng và quản lý các khu nhà ở quy mô lớn dành cho người thu nhập trung bình và thấp.

Một trong những mô hình nổi bật của Nhật là các khu “danchi” – những khu chung cư đồng bộ, thường nằm ở ngoại ô các thành phố lớn như Tokyo hay Osaka. Các khu này không chỉ cung cấp chỗ ở mà còn được quy hoạch kèm theo trường học, công viên, cửa hàng và các dịch vụ công cộng cơ bản, tạo nên một môi trường sống tiện nghi và gắn kết cộng đồng. Mô hình này thể hiện tư duy quy hoạch tích hợp của Nhật Bản, coi nhà ở là một phần trong hệ thống hạ tầng đô thị tổng thể, chứ không chỉ là nơi cư trú đơn thuần.

Chính phủ Nhật rất chú trọng chính sách tài chính và cơ chế hỗ trợ cho người dân mua hoặc thuê nhà ở xã hội với lãi suất thấp. Ảnh: Tokyo Times.

Chính phủ Nhật cũng rất chú trọng chính sách tài chính và cơ chế hỗ trợ cho người dân. Thông qua các chương trình cho vay ưu đãi, người lao động có thể thuê hoặc mua nhà với lãi suất thấp, trong khi các doanh nghiệp phát triển nhà ở được hưởng ưu đãi về thuế và đất đai. Bên cạnh đó, công tác bảo trì và cải tạo nhà ở xã hội được quản lý chặt chẽ, đảm bảo chất lượng và an toàn cho cư dân. Nhiều khu “danchi” cũ được tái cấu trúc, nâng cấp tiện nghi thay vì phá bỏ, giúp tiết kiệm chi phí và duy trì tính ổn định xã hội.

Trước thực tế dân số già và nhu cầu thay đổi, Nhật Bản đã điều chỉnh chính sách nhà ở xã hội theo hướng linh hoạt hơn, chú trọng thiết kế thân thiện với người cao tuổi và phát triển các loại hình nhà ở cho thuê ngắn hạn. Từ kinh nghiệm đó, có thể thấy thành công của Nhật Bản không chỉ nằm ở số lượng nhà ở được xây dựng, mà ở cách họ kết hợp giữa quy hoạch đô thị, chính sách tài chính, và sự quản lý bền vững, tạo nên một hệ thống nhà ở xã hội hiệu quả, hài hòa và mang tính nhân văn sâu sắc.

Hàn Quốc

Sau chiến tranh Triều Tiên, Hàn Quốc rơi vào khủng hoảng nhà ở nghiêm trọng khi phần lớn các đô thị bị tàn phá và dân số đô thị tăng nhanh trong quá trình công nghiệp hóa. Bắt đầu từ thập niên 1960, hàng loạt chương trình xây dựng nhà ở quy mô lớn được triển khai với sự ỗh trợ mạnh mẽ từ nhà nước về đất đai, tín dụng và cơ chế pháp lý.

Từ cuối thập niên 1970 đến đầu thập niên 1990, Hàn Quốc đẩy mạnh phát triển các khu đô thị mới, trong đó nhiều dự án nhà ở xã hội được tích hợp trong quy hoạch tổng thể của các thành phố vệ tinh quanh Seoul như Bundang, Ilsan hay Suwon. Chính phủ thành lập Tổng công ty Đất đai và Nhà ở Hàn Quốc với nhiệm vụ quy hoạch, xây dựng và quản lý quỹ nhà ở xã hội trên toàn quốc. Cơ quan này không chỉ xây dựng các căn hộ cho thuê dài hạn với giá rẻ mà còn triển khai mô hình “thuê – mua” cho phép người dân tích lũy dần để trở thành chủ sở hữu nhà ở. Cơ chế này vừa giúp người thu nhập thấp ổn định chỗ ở, vừa khuyến khích họ gắn bó lâu dài với cộng đồng.

Bước sang thế kỷ 21, Hàn Quốc tiếp tục điều chỉnh chính sách nhà ở xã hội theo hướng nhân văn và bền vững hơn. Ảnh: The Korea Herald.

Chính phủ Hàn Quốc cũng chú trọng đến yếu tố hạ tầng và chất lượng sống trong các khu nhà ở xã hội. Các khu nhà không được tách biệt mà gắn liền với hệ thống giao thông công cộng, trường học, trung tâm thương mại và không gian xanh, tạo điều kiện thuận lợi cho cư dân sinh hoạt và làm việc. Song song đó, các chính sách tín dụng ưu đãi, miễn giảm thuế và trợ cấp tiền thuê nhà được áp dụng linh hoạt để hỗ trợ người dân ở các mức thu nhập khác nhau.

Bước sang thế kỷ 21, Hàn Quốc tiếp tục điều chỉnh chính sách nhà ở xã hội theo hướng nhân văn và bền vững hơn, chú trọng xây dựng nhà ở cho người già, thanh niên mới lập nghiệp và lao động nhập cư. Chính phủ cũng thúc đẩy ứng dụng công nghệ xanh và vật liệu tiết kiệm năng lượng trong thiết kế nhà ở. Kinh nghiệm của Hàn Quốc cho thấy, sự thành công của chính sách nhà ở xã hội không chỉ đến từ đầu tư xây dựng, mà còn ở tầm nhìn quy hoạch tổng thể, cơ chế tài chính hiệu quả và sự kiên trì của Nhà nước trong việc đảm bảo quyền tiếp cận chỗ ở cho mọi công dân.

Singapore

Singapore được xem là hình mẫu tiêu biểu của thế giới trong phát triển nhà ở xã hội, với hơn 80% dân số sinh sống trong các căn hộ do Cơ quan Phát triển Nhà ở xây dựng và quản lý. Ngay từ khi giành được quyền tự trị năm 1959 và độc lập năm 1965, Singapore đã đối mặt với tình trạng thiếu nhà nghiêm trọng, một bộ phận dân cư sống trong các khu ổ chuột đông đúc, điều kiện vệ sinh kém. Chính phủ xác định việc cung cấp chỗ ở ổn định và bền vững cho người dân là nhiệm vụ trọng tâm để xây dựng nền tảng xã hội vững chắc và tạo động lực phát triển kinh tế.

Cơ quan Phát triển Nhà ở được thành lập năm 1960, chịu trách nhiệm trực tiếp quy hoạch, xây dựng, phân phối và quản lý nhà ở công cộng. Chính phủ không chỉ đầu tư vào việc xây dựng hàng loạt khu chung cư chất lượng mà còn kết hợp phát triển đồng bộ hạ tầng giao thông, trường học, trung tâm thương mại và công viên, tạo nên những khu đô thị hiện đại, tự cung tự cấp. Mỗi khu đô thị này được quy hoạch bài bản, có không gian xanh, khu vui chơi và dịch vụ công cộng, giúp cư dân có cuộc sống tiện nghi, an toàn và gắn kết cộng đồng.

Một trong những yếu tố làm nên thành công của mô hình nhà ở xã hội Singapore là chính sách tài chính và quyền sở hữu linh hoạt. Ảnh: Bloomberg.com.

Một trong những yếu tố làm nên thành công của mô hình Singapore là chính sách tài chính và quyền sở hữu linh hoạt. Thông qua Quỹ tiết kiệm trung ương, người dân có thể sử dụng tiền tiết kiệm bắt buộc để trả trước hoặc trả góp mua nhà của Cơ quan Phát triển Nhà ở với lãi suất thấp, nhờ đó phần lớn các hộ gia đình, kể cả người thu nhập trung bình và thấp, đều có cơ hội sở hữu căn hộ của riêng mình. Chính phủ cũng triển khai các chương trình trợ cấp và hỗ trợ vay mua nhà cho các nhóm yếu thế, như người mới lập gia đình hay người già sống một mình.

Ngoài ra, Singapore rất chú trọng công tác quản lý và duy tu nhà ở. Cơ quan Phát triển Nhà ở thường xuyên cải tạo, nâng cấp các khu chung cư cũ, đảm bảo chất lượng hạ tầng và cảnh quan, đồng thời triển khai các chương trình “Đổi mới” giúp khu dân cư cũ hòa nhập với đô thị hiện đại. Đặc biệt, mô hình hòa trộn cộng đồng được áp dụng để duy trì cân bằng sắc tộc và thúc đẩy gắn kết xã hội. Kinh nghiệm của Singapore cho thấy, phát triển nhà ở xã hội thành công cần sự lãnh đạo mạnh mẽ của Nhà nước, quy hoạch đô thị thông minh, cơ chế tài chính bền vững và tầm nhìn hướng đến chất lượng sống toàn diện cho người dân.

Thanh Bình

Nguồn Tri Thức & Cuộc Sống : https://kienthuc.net.vn/kinh-nghiem-phat-trien-nha-o-xa-hoi-post1577719.html