Người dân băng qua đường ở khu thương mại và mua sắm Shinjuku của Tokyo. Ảnh: EPA-EFE
Hầu hết người Nhật Bản đều tin rằng đất nước của họ đang đi xuống trước hàng loạt mối lo ngại về trì trệ kinh tế, nhập cư gia tăng, một cuộc khảo sát toàn cầu do Ipsos thực hiện cho biết.
Theo cuộc khảo sát mới nhất của công ty thăm dò ý kiến Ipsos, 70% người dân Nhật Bản tham gia khảo sát đều cho rằng đất nước đang trên đà "suy thoái" – tăng 30% so với cuộc thăm dò tương tự vào năm 2016 và là một trong những mức tăng mạnh nhất trong số 31 quốc gia cùng tham gia khảo sát lần này.
Ipsos mô tả những phát hiện này là một phần của xu hướng toàn cầu, cảnh báo “sự bi quan sâu sắc” đang xuất hiện.
Theo khảo sát, báo cáo ghi nhận vấn đề "rạn nứt xã hội" đang xảy ra đặc biệt nghiêm trọng ở các nền dân chủ phương Tây như Mỹ, Anh và Pháp. Hiện tại, tình trạng này đang lan sang các khu vực khác - trong đó có Nhật Bản.
Nghiên cứu cũng xác định ba động lực chính đằng sau nhận thức về sự suy thoái của quốc gia: lo lắng và trì trệ kinh tế, sự vỡ mộng ngày càng tăng với giới tinh hoa chính trị cũng như mối quan tâm ngày càng tăng về vấn đề nhập cư. Đây là những vấn đề ngày càng trở nên nổi bật ở Nhật Bản trong những năm gần đây.
"Tôi hoàn toàn đồng ý với đa số. Thế hệ người Nhật đã sống qua 'những năm bong bóng' vào cuối những năm 1980 và trải qua sự bùng nổ kinh tế vào thời điểm đó, giờ đây họ nhìn lại đất nước đã từng trải qua", Sumie Kawakami, Giảng viên Khoa học xã hội tại Đại học Yamanashi Gakuin cho biết.
Theo bà Sumie Kawakami, mọi thứ giờ đây đã khác.
“Rất nhiều khách du lịch nước ngoài lựa chọn đến Nhật Bản trong thời gian gần đây. Đồng yên yếu cũng dẫn đến sự suy thoái kinh tế tương đối của Nhật Bản”, bà Kawakami nhấn mạnh.
Tăng trưởng kinh tế đã trì trệ trong nhiều năm, sau đó trở thành ‘hai thập kỷ mất mát’. Những năm 1980 đã là quá khứ của 40 năm trước.
“Mọi người không hề cảm thấy nền kinh tế đang tăng trưởng, nhưng họ cảm thấy giá cả hàng hóa tăng và mức tăng lương không tăng cùng tốc độ. Tuy nhiên, điều đó có nghĩa là mọi người có ít thu nhập khả dụng hơn để làm những điều họ muốn”, bà nói.
Ông Ken Kato, một chủ doanh nghiệp nhỏ bảo thủ có trụ sở tại Tokyo đã thừa nhận rằng bức tranh kinh tế Nhật Bản cho thấy sự tương phản giữa hiện tại và những năm 1980. Tuy nhiên, ông vẫn khẳng định Nhật Bản có khả năng phục hồi trở lại.
"Thế hệ của tôi đã trải qua bong bóng kinh tế và có rất nhiều thay đổi. Mọi người có thể nhìn vào nền kinh tế Nhật Bản ngày nay so sánh với thời điểm đó và có thái độ lo lắng", ông nói.
Theo ông Kato, điều lặp lại có thể xảy ra một lần nữa. Những tiến bộ trong công nghệ và trí tuệ nhân tạo có thể giải quyết các vấn đề ngắn hạn tại Nhật Bản hiện nay.
Kinh tế Nhật Bản tăng trưởng âm
Số liệu sơ bộ chính phủ Nhật Bản công bố trong tháng 5.2025 đã cho thấy GDP quý I giảm 0,2% so với quý trước đó. Nếu hiệu chỉnh theo cơ sở năm, GDP nước này giảm 0,7% - lớn hơn dự báo trước đó của thị trường là 0,2%. Nhật Bản vừa thoát giai đoạn tăng trưởng âm một năm qua.
GDP đi xuống do tiêu dùng trì trệ và xuất khẩu giảm. Việc này cho thấy nền kinh tế này vốn đã mất động lực từ nhu cầu quốc tế.
Nguyên nhân chính của sự suy giảm này đến từ hai yếu tố: nhu cầu tiêu dùng trong nước đình trệ và xuất khẩu sụt giảm nghiêm trọng. Trong đó, tiêu dùng cá nhân, chiếm hơn một nửa sản lượng kinh tế của Nhật Bản, gần như không tăng trưởng trong quý I/2025, trái ngược với kỳ vọng tăng 0,1% của thị trường.
Ngoài áp lực từ bên ngoài, Nhật Bản còn phải đối mặt với những vấn đề nội tại kéo dài. Dân số già hóa nhanh chóng đang làm gia tăng chi phí phúc lợi xã hội, trong khi lực lượng lao động và nhu cầu trong nước suy giảm.
Theo các nhà quan sát, về dài hạn, Nhật Bản có thể phải giải quyết vấn đề dân số già hóa, thúc đẩy tiêu dùng trong nước và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu để giảm phụ thuộc vào Mỹ. Đồng thời, việc củng cố tài chính công và cải cách cơ cấu sẽ là chìa khóa để tránh một cuộc khủng hoảng tương tự như cách làm của Hy Lạp.
HỒNG NHUNG