Các hoạt động livestream, sáng tạo nội dung để bán hàng ngày càng phổ biến tại thị trường Việt Nam. Ảnh: Minh Anh
Theo khảo sát của AsiaKOL, 77% người tiêu dùng trực tuyến tại Việt Nam từng mua hàng theo khuyến nghị của KOL/KOC, trong khi Research And Markets dự báo thị trường social commerce - nơi mà mạng xã hội không chỉ là một kênh kết nối mà còn là một kênh bán hàng hiệu quả, có thể đạt 5 tỉ đô la Mỹ vào năm 2025, tăng 25,4% so với năm 2024.
Đáng chú ý, Luật Quảng cáo (sửa đổi), dự kiến có hiệu lực từ ngày 1-1-2026 sẽ bổ sung quy định về minh bạch nội dung quảng cáo, gắn nhãn bắt buộc, công khai hợp tác thương mại và trách nhiệm liên đới giữa người quảng cáo và nhãn hàng. Đặc biệt là siết chặt kiểm soát đối với các nội dung có tác động đến sức khỏe, tài chính và quyền lợi người tiêu dùng.
Trước yêu cầu siết chặt quản lý, Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam (VAA) đã thành lập Câu lạc bộ KOL và KOC Việt Nam. Ông Nguyễn Trường Sơn, Chủ tịch VAA, cho rằng sự phát triển nhanh của xã hội số khiến vai trò của KOL và KOC ngày càng rõ nét, song cũng kéo theo các thách thức như nội dung thiếu kiểm chứng, quảng cáo sai sự thật và vi phạm chuẩn mực truyền thông – những vấn đề mà khung pháp lý hiện tại chưa theo kịp. Do đó, câu lạc bộ sẽ xây dựng Bộ Quy tắc Đạo đức nghề KOL và KOC, tổ chức đào tạo pháp lý miễn phí, hỗ trợ công cụ đo lường hiệu quả chiến dịch và thúc đẩy hợp đồng minh bạch, chống gian lận tương tác.
Theo bà Ninh Thị Thu Hương, Cục trưởng Cục văn hóa cơ sở, gia đình và thư viện (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), việc thành lập câu lạc bộ sẽ hỗ trợ người có tầm ảnh hưởng tiếp cận quy định pháp luật, tránh các vi phạm do thiếu hiểu biết xảy ra trong thời gian qua.
"Trong Luật Quảng cáo (sửa đổi) chắc chắn có nhiều quy định mà KOL khi tham gia trên mạng xã hội phải cập nhật. Muốn vậy, câu lạc bộ là sân chơi mới cần thiết cho các KOL", bà Hương nhấn mạnh đồng thời cho biết thời gian tới, Cục sẽ phối hợp Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam và Câu lạc bộ KOL, KOC để lấy ý kiến thêm về Bộ quy tắc ứng xử. Trong đó, bộ quy tắc sẽ đưa ra các chuẩn mực cụ thể cho KOL, KOC. Ngoài ra, các đơn vị sẽ phối hợp tổ chức tập huấn đào tạo và Cục sẽ cấp giấy chứng nhận cho người tham gia.
Ở góc độ pháp lý, bà Trần Thị Đan Thanh, Tổng giám đốc MVOT Group kiêm Chủ tịch Câu lạc bộ, nhấn mạnh khi Luật Quảng cáo mới có hiệu lực, sẽ có những tiêu chuẩn bắt buộc đối với các nội dung quảng cáo như gắn nhãn quảng cáo, xác minh nguồn gốc sản phẩm, lưu trữ hồ sơ pháp lý và xác thực danh tính. Chính vì thế, các công cụ, ứng dụng dùng để xác minh danh tính KOL, KOC hợp pháp sẽ giúp người sáng tạo tuân thủ quy định mới và giảm rủi ro trong hợp tác thương mại.
Trong khi đó, để tránh các rủi ro về tính trung thực của chất lượng sản phẩm, bà Ninh Thị Thu Hương lưu ý rằng khi nhận hợp đồng, KOL cần yêu cầu doanh nghiệp cung cấp giấy xác nhận nội dung quảng cáo do cơ quan quản lý chuyên ngành cấp. Bên cạnh đó, trong hợp đồng giữa hai bên, KOL cần phải có ràng buộc trách nhiệm.
"Nội dung quảng cáo theo đúng tính năng chất lượng hàng hóa đã được cơ quan thẩm quyền cấp phép và KOL không chịu trách nhiệm nếu doanh nghiệp đưa sai sản phẩm nội dung. Đây là điều mà KOL tự bảo vệ chính mình", bà Hương nói.
Minh Anh