KTS Trần Huy Ánh, Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội:'Công nghệ sáng tạo sẽ tạo ra nguồn lực cho sự phát triển'

3 giờ trướcBài gốc

Bằng ngôn ngữ nghệ thuật, công cụ số và đặc biệt là tinh thần hướng về cộng đồng, họ đã mang tới những cách tiếp cận văn hóa - nghệ thuật mới, tạo thêm động lực phát triển cho các địa phương trên địa bàn Thủ đô.

KTS Trần Huy Ánh đã có cuộc trò chuyện với Hànôịmới Cuối tuần quanh chủ đề này.

Lan tỏa mô hình nghệ thuật cộng đồng

- Thưa KTS Trần Huy Ánh, có thể thấy rõ tiềm năng công nghiệp văn hóa của Hà Nội là rất lớn. Ở từng lĩnh vực chuyên môn, chắc hẳn các KTS, nghệ sĩ, nhà khoa học tại Hà Nội đã dành sự quan tâm từ lâu đối với lĩnh vực này?

- Trong gần 20 năm qua, các KTS, nghệ sĩ, nhà khoa học và các nhà hoạt động xã hội đã không ngừng xây dựng những giải pháp, mô hình mới mà qua đó không chỉ tạo ra tác phẩm nghệ thuật mà còn thực sự tạo ra giá trị kinh tế xã hội cho cộng đồng dân cư tại địa phương. Cụ thể, 10 năm trở lại đây (2015 - 2025) chúng tôi tập trung hoạt động tại quận Hoàn Kiếm nay là phường Cửa Nam và Hoàn Kiếm. Các hoạt động thực nghiệm của chúng tôi đã được tổng hợp làm cơ sở cho các nghiên cứu, tạo cảm hứng để hình thành chính sách của Hà Nội và cả nước trong các chuyên đề kinh tế sáng tạo, công nghiệp văn hóa.

- Thưa ông, công nghiệp văn hóa xét đến cùng là phục vụ tốt hơn cuộc sống cộng đồng, địa phương và thúc đẩy sáng tạo cộng đồng?

- Đúng vậy, ngay cả khi chưa xuất hiện chính thức khái niệm “công nghiệp văn hóa” thì các KTS, nghệ sĩ, các nhà khoa học và hoạt động xã hội đã lấy những vấn đề tồn tại của địa phương làm đề tài thực hành các dự án phát triển xã hội bằng cách tiếp cận các hoạt động văn hóa nghệ thuật.

Năm 2015, trong bối cảnh Hà Nội thiếu sân chơi, thiếu không gian công cộng, các KTS, nghệ sĩ, nhà khoa học và những người làm hoạt động xã hội đã chủ động triển khai các dự án nghệ thuật sắp đặt, tổ chức trò chơi dân gian ngay trên phố cổ. Năm 2016, khi Hà Nội mở tuyến phố đi bộ quanh hồ Gươm và vùng phụ cận, những hoạt động văn hóa - nghệ thuật này tiếp tục phát huy, tạo sức hút đặc biệt và góp phần làm nên thành công ngay từ những ngày đầu.

Giai đoạn 2016 - 2017, khi Hà Nội còn tồn tại nhiều không gian sử dụng sai mục đích, tình trạng lấn chiếm lòng đường, vỉa hè, bờ vở sông Hồng gây nhiều tệ nạn xã hội và ô nhiễm môi trường, các KTS, nghệ sĩ, nhà khoa học và những người làm xã hội đã khởi xướng dự án “Nghệ thuật tại phố Phùng Hưng” (2018), đồng thời khảo sát khu Phúc Tân, để từ đó triển khai và hoàn thành dự án vào năm 2020. Các hoạt động này dần lan tỏa mô hình nghệ thuật cộng đồng từ khu dân cư nội đô đến các vùng nông thôn...

Dự án nghệ thuật công cộng Phúc Tân là một ví dụ điển hình về sự hợp tác cộng đồng trong việc cải tạo không gian sống, biến những góc khuất đô thị thành nơi giao lưu văn hóa, nghệ thuật đầy sức sống

- Sau khi Hà Nội thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, theo ông, những cơ hội nào đã mở ra để thúc đẩy mạnh mẽ hơn các hoạt động này?

- Từ ngày 1-7-2025, Hà Nội triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Điều này đặt ra hàng loạt thách thức mới, đòi hỏi phải đẩy nhanh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và vận hành bộ máy hành chính theo mô hình mới. Nắm bắt điều đó, các KTS, nghệ sĩ, nhà khoa học và người hoạt động xã hội đã lấy chính chủ đề này làm mục tiêu, lồng ghép vào các hoạt động văn hóa - nghệ thuật, để tiến trình chuyển đổi diễn ra nhanh hơn, với sự tham gia tự giác, hào hứng của cộng đồng, thay vì chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan chuyên môn.

Một ví dụ cụ thể là việc lồng ghép các kỹ thuật số trong quản trị, quy hoạch đô thị thông qua những trưng bày nghệ thuật nằm trong chuỗi 20 hoạt động của “Photo Hanoi’25 - Biennale” - diễn ra trong tháng 11-2025.

Tháng 9-2025, các KTS, nghệ sĩ, nhà khoa học và những người hoạt động xã hội đã tổ chức các hoạt động kết nối với đội ngũ cán bộ quản lý kiến trúc - quy hoạch của 126 xã, phường trên địa bàn Hà Nội, nhằm cùng thảo luận các giải pháp phát triển ứng dụng công nghệ số trong quản lý đô thị ở cấp địa phương. Mới đây nhất, tại một cuộc tọa đàm, phường Cửa Nam và Hoàn Kiếm đã chia sẻ những lợi thế và khả năng phát triển các giải pháp ứng dụng công nghệ số để bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử, nghệ thuật khu phố cổ và khu phố cũ (còn gọi là khu phố Pháp). Bên cạnh khai thác các di sản đô thị, phường Cửa Nam và Hoàn Kiếm còn lồng ghép các dự án cải thiện chất lượng nhà ở, nâng cấp hạ tầng thoát nước, năng lượng, gia tăng không gian thương mại và giao thông công cộng cũng như giao thông tĩnh.

Các KTS, nghệ sĩ, nhà khoa học đã hỗ trợ địa phương xây dựng bài thuyết trình báo cáo kinh tế - xã hội theo cách thuyết phục, hấp dẫn hơn, nhưng vẫn đảm bảo tính khoa học. Công nghệ và ngôn ngữ nghệ thuật được lồng ghép linh hoạt, như nghệ thuật thị giác, âm thanh, phim ảnh. Nhờ đó, nhiều đề xuất, dự án khoa học và chuyển đổi số đã được “chuyển ngữ” thành tác phẩm nghệ thuật - dưới dạng phóng sự phát thanh, truyền hình, trưng bày - và lan tỏa mạnh mẽ hơn trên truyền thông đại chúng và mạng xã hội.

Công nghệ số tạo ra những giá trị mới cho di sản

- Ông có thể chia sẻ về một số ứng dụng công nghệ số đối với mô hình phường nghệ thuật Cửa Nam từ góc nhìn quy hoạch, kiến trúc?

- Phường Cửa Nam có diện tích 1,62km2 và dân số 52.000 người. Tôi được biết, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Cửa Nam Phạm Tuấn Long khẳng định đến năm 2045, Cửa Nam sẽ là hình mẫu trong việc kết hợp hài hòa giữa bảo tồn di sản văn hóa và phát triển đô thị hiện đại, nơi kinh tế số và đổi mới sáng tạo đóng vai trò là động lực tăng trưởng chủ yếu.

Mới đây, tại tọa đàm Chuyển đổi số trong quản lý quy hoạch kiến trúc do Hội KTS Hà Nội tổ chức của phường Cửa Nam, tham luận của Trưởng phòng Kinh tế Hạ tầng Đô thị phường Cửa Nam Nguyễn Hồng Dũng đã nêu vấn đề ứng dụng công nghệ số để thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng hạ tầng đô thị đồng thời phát huy di sản kiến trúc đô thị. Tôi xin nêu lại một số nội dung như một cách chia sẻ với những định hướng này.

Trước mắt phường Cửa Nam chọn giải pháp ứng dụng công nghệ số vào 3 tuyến công tác trọng điểm, đó là: Cải tạo chung cư cũ kết hợp nâng cấp chất lượng hạ tầng đô thị; Quản lý vỉa hè, lòng đường lồng ghép nhiệm vụ an toàn giao thông - trật tự đô thị - vệ sinh môi trường; Bảo tồn và phát huy di sản kiến trúc đô thị.

Về bảo tồn và phát huy di sản kiến trúc đô thị, trước hết, phường Cửa Nam có mật độ di sản kiến trúc đô thị (khu phố Tây) dày đặc. Là địa bàn kế thừa các kết quả nghiên cứu hợp tác với các chuyên gia, tổ chức trong nước và quốc tế về Di sản kiến trúc Pháp từ hàng chục năm nay và đến nay vẫn tiếp tục triển khai theo những công nghệ mới. Cụ thể, công nghệ số sẽ tạo ra bảo tàng số di sản đô thị. Bảo tàng số kết hợp với các công trình di sản kiến trúc nhưng vẫn đảm nhiệm các chức năng hoạt động như các trường học, công sở, nhà hát, trung tâm văn hóa, không gian công cộng và thương mại dịch vụ... đang tạo ra những giá trị mới cho địa phương nhờ chính những hoạt động của nền kinh tế sáng tạo của cuộc sống dân sinh sôi động.

Có thể nói, phường Cửa Nam mới vận hành theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp được khoảng 3 tháng, nên hiện mới chỉ hình thành các định hướng bước đầu. Nhưng tôi cho rằng tính sẵn sàng chuyển đổi số của phường Cửa Nam là rất cao. Ngoài di sản, tư liệu địa chính lịch sử phường Cửa Nam chính là kho dữ liệu lớn để triển khai các dự án sáng tạo, đưa dữ liệu đến với cuộc sống một cách gần gũi hơn, nghệ thuật hơn. Và chính công nghệ sáng tạo sẽ tạo ra nguồn lực cho sự phát triển của địa phương, thành phố.

- Trân trọng cảm ơn những chia sẻ của ông!

Tú Nhi thực hiện

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/kts-tran-huy-anh-uy-vien-thuong-vu-hoi-kien-truc-su-ha-noi-cong-nghe-sang-tao-se-tao-ra-nguon-luc-cho-su-phat-trien-722782.html