Kỳ 1: Quốc hội khóa XV - Bản lĩnh trong hành động

9 giờ trướcBài gốc

Đổi mới tư duy lập pháp - Dấu ấn Nghị quyết 66

Các đại biểu ấn nút thông qua Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Ảnh: Quốc hội

LTS: Nghị quyết 66 - NQ/TW ngày 30/4/2025 của Chính phủ được xem là bước ngoặt trong tiến trình hoàn thiện thể chế, đánh dấu sự chuyển đổi mạnh mẽ về tư duy lập pháp. Đây không chỉ là câu chuyện lập pháp, mà còn là quá trình kiến tạo niềm tin - nơi pháp luật trở thành động lực then chốt cho phát triển đất nước. Từ số này, ấn phẩm Pháp luật và Xã hội, Báo Kinh tế & Đô thị có loạt bài ghi nhận.

Dấu ấn sâu đậm trong lịch sử lập pháp

Trong bối cảnh Việt Nam đang trải qua những chuyển đổi nhanh mạnh về kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế, áp lực đặt ra cho hệ thống pháp luật và thể chế là rất lớn. Những vấn đề mới như công nghệ cao, biến đổi khí hậu, chuyển đổi số, kinh tế tư nhân phát triển đòi hỏi khung pháp lý kịp thời, phù hợp, có tính dự báo cao.

Quyết tâm đổi mới thể chế được nhắc đến nhiều lần và Quốc hội khóa XV được đặt trong vị thế phải bước lên vai trò dẫn dắt - không chỉ là cơ quan làm luật, mà là chủ thể hành động - kiến tạo trong hệ thống chính trị. Chỉ thị đổi mới tư duy lập pháp, được Tổng Bí thư Tô Lâm phát động, dần trở thành kim chỉ nam cho cách làm của Quốc hội: “tư duy quản trị không cứng nhắc, bỏ tư duy “không quản được thì cấm”.

Chưa bao giờ trong lịch sử lập pháp của Việt Nam, Quốc hội phải đảm đương một khối lượng công việc đồ sộ như trong các kỳ họp vừa qua. Chỉ tính riêng kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã xem xét thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; thông qua 34 luật và 13 nghị quyết quy phạm pháp luật, cho ý kiến đối với 6 dự án luật khác; xem xét, quyết định sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, việc rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 -2026, quyết định ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 -2031, thành lập Hội đồng bầu cử quốc gia; xem xét, quyết định công tác tổ chức, nhân sự thuộc thẩm quyền.

Khối lượng công việc ấy cho thấy tốc độ, sức làm việc và tinh thần trách nhiệm đặc biệt cao của Quốc hội khóa XV - một Quốc hội hành động, đồng hành cùng Chính phủ, hệ thống chính trị và người dân trong bối cảnh đất nước chuyển mình mạnh mẽ.

Trong nhiệm kỳ này, Quốc hội khóa XV đã để lại những dấu ấn sâu đậm trong lịch sử lập pháp. Tại Kỳ họp thứ 9, với 470/470 đại biểu có mặt tán thành (100% đại biểu có mặt), Quốc hội đã thông qua Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Phó Chủ tịch Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, cho biết việc lấy ý kiến Nhân dân về việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp thực sự trở thành đợt sinh hoạt chính trị - pháp lý dân chủ, sâu rộng trong toàn hệ thống chính trị, toàn xã hội.

Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp trình Quốc hội xem xét thông qua thực sự kết tinh trí tuệ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân; đã phản ánh sâu sắc ý chí, nguyện vọng của Nhân dân, kết hợp giữa ý Đảng, lòng Dân, phù hợp với tình hình thực tiễn và yêu cầu xây dựng, bảo vệ, phát triển đất nước trong Kỷ nguyên mới.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp được Quốc hội thông qua sẽ là dấu ấn lịch sử, có ý nghĩa hết sức quan trọng, khởi đầu cho cuộc cải cách sâu sắc về thể chế, thể hiện tư duy đổi mới có tính cách mạng trong tổ chức hệ thống chính trị và quản trị quốc gia, là cơ sở hiến định cho việc thực hiện thắng lợi chủ trương của Đảng và Nhà nước về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, tạo nền tảng để kiến tạo một nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, người dân hạnh phúc, yên vui.

Kỳ họp bất thường - linh động với yêu cầu thực tiễn

Phát biểu bế mạc Kỳ họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, kết quả của Kỳ họp thứ 9 là minh chứng sinh động của ý Đảng hợp phù hợp với lòng dân, đáp ứng yêu cầu cấp thiết có tính tất yếu khách quan. Nhiều luật, nghị quyết được Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp này thực hiện theo quy định mới của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, nhưng với sự chủ động, phối hợp chặt chẽ, thực chất, hiệu quả giữa các cơ quan đã chứng minh tính hiệu quả của việc thực hiện chủ trương đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật.

Bên cạnh những điều trên, lần đầu tiên trong lịch sử lập pháp, Quốc hội tổ chức các kỳ họp bất thường để kịp thời xử lý những vấn đề mang tính cấp bách, phù hợp với nhịp chuyển đổi nhanh của đời sống chính trị - kinh tế.

Hiến pháp 2013 quy định Quốc hội họp mỗi năm 2 kỳ, trường hợp Chủ tịch nước, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ hoặc ít nhất 1/3 tổng số đại biểu yêu cầu, Quốc hội họp bất thường. Và trong suốt 14 nhiệm kỳ trước, Quốc hội cũng chưa một lần “phá lệ”. Các nội dung lập pháp, giám sát, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước đều được tính toán, sắp xếp phù hợp với thời gian 2 kỳ họp thường kỳ (thường khai mạc vào tháng 5 và tháng 10).

Để tránh lối làm luật quan trọng mà xa rời thực tiễn, Quốc hội khóa XV đã thúc đẩy lấy ý kiến Nhân dân, chuyên gia, tổ chức trong và ngoài nước ở các giai đoạn dự thảo luật. Trong việc sửa đổi Hiến pháp, dự thảo sửa đổi đã được lấy ý kiến toàn quốc với hơn 280.226.909 lượt ý kiến đóng góp từ người dân. Trong quá trình này, không chỉ ý kiến đa số được tiếp thu, mà cả ý kiến thiểu số cũng được xem xét một cách khách quan, chỉnh lý kỹ lưỡng trước khi trình Quốc hội quyết định.

Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại Quốc hội đã được đổi mới: tập trung vào các “điểm nóng” như thực thi pháp luật, quản lý đầu tư công, giải ngân vốn, sắp xếp tổ chức bộ máy, chống lợi ích nhóm. Quốc hội không còn chỉ “gọi để nghe báo cáo”, mà truy đến trách nhiệm, yêu cầu cam kết và lộ trình khắc phục.

Song song đó, các cuộc giám sát chuyên đề về thi hành luật, giải quyết kiến nghị cử tri, quản lý tài chính ngân sách… được tổ chức bài bản. Qua giám sát, Quốc hội phát hiện các vướng mắc trong thực thi luật, kiến nghị điều chỉnh để pháp luật không chỉ đẹp trên giấy mà sống trong thực tế.

Hành động mạnh mẽ và quyết liệt của Quốc hội khóa XV là bước khởi đầu hướng tới mục tiêu mà Nghị quyết 66 đưa ra: khơi thông thể chế, chuyển đổi tư duy lập pháp, đặt nền móng cho “đột phá của đột phá”…

(Còn nữa)

Minh Dương - Nhật Nam

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/ky-1-quoc-hoi-khoa-xv-ban-linh-trong-hanh-dong-433309.html