Tốt nghiệp trung học thuộc loại xuất sắc, với gần 1.600 điểm SAT - thành tích chỉ khoảng 2.000 trong số hơn 2 triệu thí sinh tham gia kỳ thi này đạt được mỗi năm tại Mỹ, với hồ sơ ứng tuyển gần như hoàn hảo, gia đình của Stanley Zhong (người Mỹ gốc Trung Quốc) đã nhờ "luật sư AI" hỗ trợ gửi đơn kiện các trường ĐH ở Mỹ sau khi thí sinh này bị 16 trường đại học (ĐH) ở Mỹ từ chối không nhận.
Điều đáng nói là ngoài thành tích học tập đáng nể trên, Stanley Zhong còn điều hành startup - nền tảng chữ ký điện tử Rabbit-Sign do cậu thành lập. Tự thấy bản thân có những tố chất nổi bật trong lĩnh vực công nghệ, Stanley Zhong đã nộp đơn vào 16 trường ĐH nổi tiếng thế giới - trong đó có MIT, Stanford, các ĐH Illinois, Michigan, Washington, Wisconsin - và "quả đắng" đầu tiên là vào năm 2023, Stanley Zhong đã nhận hàng loạt thư từ chối, chỉ được chấp thuận vào ĐH Texas ở Austin và ĐH Maryland.
Stanley Zhong làm việc tại Công ty công nghệ Google
Thấy con buồn vì sốc, ông Nan Zhong, kỹ sư phần mềm, cha của Stanley Zhong - nghĩ cậu bé bị phân biệt đối xử do là người Mỹ gốc Á, thường bị đặt tiêu chuẩn khắt khe hơn khi xét tuyển dù hồ sơ "chẳng thể chê vào đâu được". Quá bức xúc đồng thời cho rằng vấn đề gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần của HS gốc Á giữa cuộc cạnh tranh ngày càng khốc liệt về công nghệ, gia đình quyết định kiện ĐH California, ĐH Washington và ĐH Michigan sau khi con trai họ được Google mời làm việc ở vị trí yêu cầu trình độ tiến sĩ hoặc kinh nghiệm tương đương, với cáo buộc chính sách tuyển sinh phân biệt đối xử với HS Mỹ gốc Á, mục đích buộc các trường phải tuân thủ luật pháp. Do nhiều luật sư không muốn nhận vụ kiện hoặc e ngại sự thiên vị trong hệ thống tòa án ở một số bang của Mỹ, ông Nan Zhong đành nhờ sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo (AI) trong quá trình chuẩn bị hồ sơ pháp lý.
Vấn đề tuyển sinh phân biệt đối xử đã gây tranh cãi trong nhiều năm, cho đến tháng 6/2023 Tòa án Tối cao Mỹ tuyên bố chính sách ưu tiên chủng tộc trong tuyển sinh "vi hiến", nhưng đáng tiếc là Stanley Zhong đã nộp đơn trước đó. Sau phán quyết này, nhiều trường ĐH bị cáo buộc "lách luật" bằng cách sử dụng những biện pháp gián tiếp để can thiệp trong tuyển sinh, dẫn đến việc số HS gốc Á sụt giảm một cách bất thường.
Trong phản hồi sau đó, phía ĐH Washington nêu rõ do số lượng tuyển sinh có hạn, họ không thể nhận tất cả ứng viên dù rất tài năng. Vụ kiện vì thế cũng nhận nhiều ý kiến trái chiều trên Internet.
Bị nhiều trường ĐH từ chối, nhưng Stanley đã lọt vào "mắt xanh" của Google từ khi mới 13 tuổi vì những thành tích trong lập trình và bây giờ khi nhận được lời mời hấp dẫn, cậu đã chính thức trở thành kỹ sư phần mềm vào tháng 10/2023.
Trước vụ kiện của Stanley Zhong, ông Edward Blum - Chủ tịch Tổ chức vận động tuyển sinh công bằng SFFA - từng chia sẻ với truyền thông Mỹ rằng "vụ kiện là lời nhắc nhở rằng rất có thể nhiều trường ĐH và cao đẳng đang có những định hướng tuyển sinh ngầm liên quan đến vấn đề chủng tộc". Qua đó hy vọng Bộ Giáo dục Mỹ sẽ yêu cầu các trường công khai rõ ràng về tiêu chí tuyển sinh.
(Còn tiếp...)
NGUYỄN XUÂN (Theo New York Post, Telegraph)