Kỳ 2: 'Bẫy hụi' và những bài học đắt giá

6 giờ trướcBài gốc

Trào lưu chơi họ, hụi và những lỗ hổng pháp lý:

Nhiều người tập trung trước căn nhà của một chủ hụi tiềm ẩn nguy cơ gây mất an ninh trật tự. Ảnh T.A

Khi chủ hụi cao chạy, xa bay

Thời gian qua, các phương tiện truyền thông đại chúng đều liên tục có những thông tin cảnh báo về các nguy cơ có thể xảy ra khi tham gia chơi họ hụi. Thế nhưng trên thực tế có nhiều trường hợp “mất trắng” khi chủ hụi chiếm dụng, ôm tiền bỏ trốn. Điều đáng nói, tình trạng phường, hụi online, không chỉ người chơi không biết mặt nhau, mà cũng khiến cho lực lượng chức năng rất khó để kiểm soát, vì mọi giao dịch đều diễn ra trên thế giới ảo. Đến khi vỡ hụi, nạn nhân mới đâm đơn tố cáo, kéo theo hàng loạt hành vi khác như: gây rối trật tự công cộng; đòi nợ; cưỡng đoạt tài sản; xâm hại chỗ ở trái phép... gây mất an ninh trật tự, để lại không ít hệ lụy cho xã hội.

Điển hình như vụ nghi vỡ hụi hơn 200 tỷ đồng tại TP Hồ Chí Minh khiến dư luận ồn ào những ngày gần đây, chỉ là “chương” mới nhất của vòng xoáy cũ, người dân tiếp tục sa vào “bẫy hụi” bất chấp những bài học đắt giá. Theo thống kê ban đầu, chỉ trong hai ngày đầu tiếp nhận tố giác, cơ quan chức năng đã ghi nhận 50 người mất hơn 70 tỷ đồng.

Trước đó ở tỉnh Bình Thuận (cũ) cũng đã xảy ra 11 vụ vỡ hụi với tổng số tiền hơn 247 tỷ đồng, hàng trăm người dân trở thành nạn nhân. Riêng tại Phan Thiết, nhiều đường dây hụi online quy mô hàng chục tỷ đồng cũng từng đổ bể, chủ hụi bỏ trốn, để lại hậu quả nặng nề cho các hộ gia đình. Ở tỉnh Đồng Nai (cũ), cơ quan điều tra đã khởi tố vợ chồng chủ hụi Trần Quốc Huy - Nguyễn Thị Hoài Hương về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản của 337 người chơi hụi với tổng số tiền hơn 49 tỷ đồng.

Những vụ việc trên là minh chứng rõ ràng cho thấy chuyện “vỡ hụi” đã trở thành vấn đề xã hội có hệ thống, không còn là chuyện hiếm gặp. Từ chỗ là hình thức tương trợ truyền thống trong xóm làng, “hụi” ngày nay đã biến thành kênh huy động vốn phi chính thức khổng lồ, hoạt động qua mạng xã hội với lãi suất cao. Người tham gia bị cuốn bởi sự quen biết và lợi nhuận hấp dẫn, nhưng lại thiếu hợp đồng chặt chẽ, không kiểm soát được tài sản bảo đảm. Khi chủ hụi biến mất hoặc tuyên bố vỡ hụi, mọi thứ đổ xuống đầu người góp tiền.

Bản chất pháp lý của hụi, họ

Pháp luật đã có quy định, tuy nhiên trong thời gian qua, vẫn có những vụ án liên quan đến việc chơi hụi, họ. Những vụ án này thường xảy ra khi chủ hụi hoặc con hụi lợi dụng việc chơi để lừa đảo chiếm đoạt tài sản, không ít đối tượng lừa đảo đã bị xử lý hình sự. Điển hình như mới đây ngày 23/9, TAND khu vực 10, tỉnh Lâm Đồng đã tuyên bị cáo Ngô Thị Loan Chi (SN 1991, trú tại phường Phú Thủy) 5 năm tù về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Theo cáo trạng, năm 2023, Chi mở và làm chủ nhiều dây hụi bằng cách đăng thông tin qua mạng xã hội kêu gọi người tham gia dây hụi mở vào ngày mùng 10 âm lịch, trị giá 10 triệu đồng/tháng. Mỗi lần hụi viên hốt hụi, Chi được hưởng 2 triệu đồng hoa hồng và không được tham gia hốt hụi. Tuy nhiên, Chi đã giả mạo hụi viên bằng các tên ảo như: Nguyễn Thị Ngọc Tuyết, Hồ Thị Tuyết Ngân, Mai Thị Quỳnh Anh… để 5 lần hốt hụi chiếm đoạt tổng cộng 404,9 triệu đồng, khi trừ 10 triệu đồng hoa hồng, số tiền Chi chiếm đoạt là 394,9 triệu đồng. Hiện nay bị cáo đã nộp lại toàn bộ số tiền nhằm khắc phục hậu quả và cam kết bồi thường thêm cho những người bị hại. Nhận định đây là tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” ảnh hưởng đến trật tự xã hội, Hội đồng xét xử đã tuyên phạt Ngô Thị Loan Chi mức án 5 năm tù giam.

Trước đó, ngày 23/4, Cơ quan Cảnh sát điều tra CA tỉnh Vĩnh Long (cũ) đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt tạm giam đối với Huỳnh Thị Thủy (SN 1967, ngụ xã Đồng Phú, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long (cũ)), để điều tra về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Theo điều tra ban đầu, từ năm 2005, Huỳnh Thị Thủy tổ chức làm đầu thảo nhiều dây hụi tại nhà riêng ở xã Đồng Phú (cũ). Lợi dụng uy tín cá nhân và lòng tin của các hụi viên, Thủy thực hiện hành vi gian dối trong quá trình quản lý hụi, tự ý sử dụng tên các hụi viên để khui hụi và chiếm đoạt tiền. Đến ngày 21/11/2024, Huỳnh Thị Thủy bất ngờ tuyên bố vỡ hụi với lý do không còn khả năng chi trả do nhiều người đã hốt hụi nhưng không đóng lại trong thời gian dài. Thời điểm tuyên bố vỡ hụi, bị can Thủy còn 22 dây hụi đang hoạt động, với tổng số tiền chiếm đoạt của khoảng 70 hụi viên lên đến hơn 8 tỷ đồng.

Luật sư Nguyễn Hồng Thái, Giám đốc Công ty Luật TNHH Quốc tế Hồng Thái và Đồng nghiệp, Đoàn luật sư TP Hà Nội cho biết, về bản chất pháp lý, hụi (họ, phường) là một dạng thỏa thuận vay, góp và lĩnh giữa các cá nhân. Giao dịch dân sự chỉ có giá trị khi đáp ứng điều kiện có hiệu lực, tự nguyện, mục đích không trái luật. Nghĩa vụ trả cũng như lãi chậm trả, bồi thường… xử lý theo khuôn khổ dân sự. Chỉ khi đủ dấu hiệu tội phạm, việc xử lý mới chuyển sang hình sự.

Để hình sự hóa, pháp luật hiện hành phân biệt hai tình huống. Thứ nhất, lừa đảo chiếm đoạt tài sản cần chứng minh hành vi gian dối và ý định chiếm đoạt ngay từ đầu theo Điều 174, Bộ luật Hình sự năm 2015. Thứ hai, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản đặt trọng tâm vào việc nhận tài sản hợp pháp rồi chiếm dụng, bỏ trốn hoặc dùng sai cam kết dẫn đến mất khả năng trả theo Điều 175, Bộ luật Hình sự năm 2015. “Thực tiễn điều tra cho thấy nút thắt nằm ở chứng minh ý định khi chủ hụi thường viện dẫn "khó khăn tạm thời", "vẫn xoay vòng để trả" khiến việc chứng minh ý định từ đầu khó đạt ngưỡng buộc tội. Vấn đề không nằm ở chỗ thiếu điều khoản pháp luật mà ở việc chưa chuẩn hóa chứng cứ ngay từ lúc tham gia hụi”, luật sư Nguyễn Hồng Thái cho biết.

(Còn nữa)

Trong Nghị định 19/2019/NĐ-CP cũng không giới hạn số lượng dây hụi một người được làm chủ, cũng không yêu cầu chứng minh năng lực tài chính. Đây là lỗ hổng để nhiều cá nhân làm chủ 4 - 5 dây hụi cùng lúc, tổng số tiền lên đến hàng chục tỷ đồng mà không có bất kỳ đảm bảo tài chính nào. Và, khi chủ hụi mất khả năng thanh toán sẽ kéo theo phản ứng dây chuyền, tác động xấu đến người tham gia và công tác quản lý về an ninh trật tự tại địa phương.

Luật sư Nguyễn Hồng Thái, Đoàn Luật sư TP Hà Nội

Thái An

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/ky-2-bay-hui-va-nhung-bai-hoc-dat-gia-432931.html