Kỳ 2: Thắp lửa tình yêu âm nhạc đến giới trẻ

15 giờ trướcBài gốc

Từ mệnh lệnh đổi mới đến tầm nhìn giáo dục toàn diện

Học sinh biểu diễn âm nhạc từ các nhạc cụ truyền thống và hiện đại. Ảnh: NVCC

Khởi đầu từ một khoảng trống

Vừa qua, một video trả bài tập âm nhạc cuối học kỳ 2 của học sinh khối 11, em Nghiêm Hà Phương trường THPT Phùng Khắc Khoan - Thạch Thất gây “bão” với hàng nghìn lượt xem. Với giọng hát trong trẻo cùng tiếng đàn guitar, Nghiêm Hà Phương khiến nhiều người bất ngờ về tài năng của học trò một ngôi trường cấp 3 ngoại thành Hà Nội. Giống như Nghiêm Hà Phương, khoảng 600 học sinh của trường nay đã biết chơi nhạc cụ từ sáo trúc truyền thống đến guitar hiện đại.

Trước đây, âm nhạc gần như là “khoảng trống” ở Trường THPT Phùng Khắc Khoan - Thạch Thất. Trường không có giáo viên âm nhạc, điều kiện cơ sở vật chất còn thiếu thốn, âm nhạc không nằm trong danh sách các môn thi tốt nghiệp nên thường bị xem nhẹ. Thầy cô và học sinh dù mong muốn cũng khó có cơ hội tiếp cận môn học này một cách bài bản.

Khi Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 (GDPT) chính thức được triển khai, trong đó âm nhạc được đưa vào là một môn lựa chọn ở cấp THPT, yêu cầu đổi mới dạy học theo hướng phát triển năng lực người học càng trở nên cấp thiết. Thế nhưng, thiếu giáo viên, thiếu phòng học chuyên biệt, thiếu kinh phí… là những rào cản lớn.

Trong bối cảnh đó, một người thầy vốn không xuất thân từ ngành nghệ thuật đã đứng ra gỡ nút thắt, thầy Nguyễn Khắc Lý - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Phùng Khắc Khoan, đồng thời là giáo viên Hóa học của trường.

Đam mê âm nhạc truyền thống, thầy Nguyễn Khắc Lý luôn ấp ủ đưa nhạc cụ vào chương trình học chính khóa. Không có giáo viên âm nhạc? Thầy tự mình tham gia các khóa học online để trau dồi thêm kiến thức. Không có ngân sách thuê giảng viên chuyên môn? Thầy thiết kế mô hình giảng dạy trực tuyến kết hợp với các chuyên gia từ Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam và Trường Cao đẳng Sư phạm Nghệ thuật Hà Nội. Không có phòng học nhạc? Thầy tận dụng công nghệ và không gian có sẵn. Cứ như thế, từ năm học đầu tiên áp dụng Chương trình GDPT 2018, môn âm nhạc được chính thức giảng dạy tại trường, không phải với những tiết hát đơn điệu, nay đã trở thành tiết học sôi nổi, hào hứng cho các em học sinh.

Điều đặc biệt là học sinh không chỉ học hát mà còn được thực hành nhạc cụ sáo trúc và guitar trong đó sáo trúc được lựa chọn ưu thế vì giá thành rẻ, gắn liền với truyền thống dân tộc, còn guitar phù hợp với xu hướng hiện đại và có tính ứng dụng cao.

Theo thầy Nguyễn Khắc Lý, lớp học lý thuyết được tổ chức online qua Microsoft Teams, có lưu lại bài giảng để học sinh chủ động ôn tập. Sau mỗi buổi học, học sinh thực hành, quay video biểu diễn và nộp bài qua nhóm Facebook do nhà trường quản lý. Giáo viên sẽ theo dõi, góp ý từng học sinh, một hình thức cá nhân hóa học tập rất hiệu quả. Năm học vừa qua, nhà trường có hơn 600 học sinh theo học môn âm nhạc, được chia thành 14 lớp học nhạc cụ, với 8 lớp sáo trúc và 6 lớp guitar, học 2-3 tiết mỗi tuần.

Để đáp ứng 2-3 tiết học nhạc trong tuần, nhà trường đầu tư 100 cây sáo và 40 cây đàn guitar để đảm bảo 100% học sinh có cơ hội thực hành. Với mô hình "tối ưu chi phí - tối đa hiệu quả”, Trường THPT Phùng Khắc Khoan - Thạch Thất đã xây dựng một hệ sinh thái học tập sáng tạo, linh hoạt và đầy cảm hứng.

Thầy Nguyễn Khắc Lý chia sẻ: “Nhiều người nghĩ học âm nhạc chỉ dành cho học sinh có năng khiếu. Nhưng thực tế, âm nhạc là liều thuốc tinh thần, là cách để các em giải tỏa áp lực, học cách lắng nghe, tập trung và biết cân bằng cảm xúc và thể hiện bản thân, điều mà không môn học nào thay thế được”.

Kết quả khảo sát từ Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam năm 2024 cho thấy, hơn 300 học sinh của trường đã sử dụng thành thạo một loại nhạc cụ. Đây là con số hiếm có đối với bậc THPT, đặc biệt tại một trường công lập vùng ngoại thành Hà Nội.

PGS.TS Chu Cẩm Thơ, Trưởng ban Nghiên cứu Đánh giá Giáo dục, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam nhận xét: “Không chỉ là một giải pháp khắc phục tình trạng thiếu giáo viên âm nhạc, mô hình của thầy Nguyễn Khắc Lý còn thể hiện tư duy quản lý giáo dục tiến bộ, lấy người học làm trung tâm và lấy văn hóa truyền thống làm nền tảng phát triển”.

Vượt rào cản, tạo hệ sinh thái học tập sáng tạo

Âm nhạc không chỉ đơn thuần là một môn học. Nó đã trở thành cầu nối giữa các thế hệ, giữa truyền thống và hiện đại. Thầy Nguyễn Khắc Lý nhận định: “Âm nhạc nuôi dưỡng tâm hồn, rèn luyện kỷ luật, tăng khả năng tập trung và giúp học sinh rời xa mạng xã hội, sống tích cực hơn”.

Sau ba năm triển khai, gần như 100% học sinh học môn âm nhạc đạt yêu cầu đánh giá theo Thông tư 22 của Bộ GD&ĐT. Hơn thế, nhiều em có thể tự tin biểu diễn trên sân khấu.

Nhờ hiệu quả nổi bật, năm học 2023 - 2024, Trường THPT Phùng Khắc Khoan được chọn là 1 trong 2 điểm cầu tổ chức hội thảo giảng dạy môn Âm nhạc của toàn TP Hà Nội. Sáng kiến của thầy Nguyễn Khắc Lý được đánh giá cao và đã được công nhận là sáng kiến cấp TP, đợt 1/2024. Đây cũng là sáng kiến phù hợp với tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm “Hết lớp 12, học sinh phải biết chơi một loại nhạc cụ”.

Tuy nhiên, việc triển khai dạy nhạc cụ trong bối cảnh thiếu giáo viên, thiếu phòng học chuyên biệt, thiếu kinh phí là một thử thách lớn. Mô hình dạy trực tuyến mà thầy Nguyễn Khắc Lý đang triển khai được coi là định hướng “đi tắt, đón đầu” không chỉ giúp giải bài toán thiếu nhân lực, mà còn tiết kiệm chi phí và tận dụng được đội ngũ giảng viên từ các trường nghệ thuật chuyên nghiệp.

Từ những lớp học nhạc cụ đầu tiên, tình yêu âm nhạc truyền thống đang dần được thắp lửa trong từng thế hệ học sinh. Sự đổi mới không chỉ mang lại kỹ năng mà còn góp phần hình thành nhân cách và phong cách sống cho các em học sinh. Phụ huynh nhận thấy con mình tích cực, tự tin, ít phụ thuộc vào thiết bị điện tử hơn nhờ học nhạc cụ.

Từ mô hình dạy học âm nhạc tại Trường THPT Phùng Khắc Khoan - Thạch Thất, có thể thấy rõ một điều: khi cơ chế "mở biên" về nhân lực giáo dục được thực hiện linh hoạt - giáo dục sẽ vượt qua rào cản về tài chính, về biên chế và thậm chí về định kiến truyền thống. Chính mô hình “mở biên” - dám mời nghệ sĩ dạy học, dám áp dụng công nghệ để kết nối học sinh - nghệ sĩ ở bất kỳ đâu, dám để học sinh được thể hiện cá nhân đã biến sáng kiến nhỏ ở một trường công lập ngoại thành thành một mô hình giáo dục toàn diện cấp TP, có thể nhân rộng trên toàn quốc.

Không nhiều ban giám hiệu thực sự nhận thức được vai trò của các môn nghệ thuật trong phát triển toàn diện. Sáng kiến của thầy Nguyễn Khắc Lý không chỉ giải một bài toán về giáo dục âm nhạc mà còn làm thay đổi cách tiếp cận giáo dục toàn diện ở cấp THPT.

PGS.TS Chu Cẩm Thơ - Trưởng ban Nghiên cứu Đánh giá Giáo dục, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam

Mộc Miên

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/ky-2-thap-lua-tinh-yeu-am-nhac-den-gioi-tre-421757.html&dm=027b572e9e1c071dcb7910c5daa29efe&utime=mjaynta2mtqwmdaymzu=&secureurl=76