Kỳ 3: Hiện trạng 'kênh nước thải lộ thiên' giữa lòng phố

2 giờ trướcBài gốc

Quyết tâm “hồi sinh” 4 dòng sông Hà Nội

Hiện trạng nước đen kịt, bốc mùi hôi thối tại khu vực sông Sét. Ảnh: Mộc Miên

Những dòng sông “đen kịt”

Ghi nhận tại nhiều đoạn của sông Kim Ngưu, nước vẫn đen đặc, kèm theo các họng cống xả thẳng nước thải sinh hoạt. Vừa bán hàng đầu ngõ 583 Kim Ngưu (phường Vĩnh Tuy), chị Nguyễn Thị Thương (trú tại phố Vĩnh Hưng) chia sẻ: “Người dân chúng tôi mong mỏi sông Kim Ngưu được làm sạch như sông Tô Lịch. Bao năm nay, sông chỉ được sạch hơn khi có mưa lớn, còn mùa cạn thì mùi hôi thối bốc lên nồng nặc”. Thực tế, dòng sông này đang phải “gánh” toàn bộ lượng nước thải chưa qua xử lý từ các khu dân cư dọc hai bên bờ. Đi dọc tuyến phố Kim Ngưu - Tam Trinh, dễ dàng bắt gặp cảnh rác nổi lềnh bềnh, nước đen sì, mùi xú uế bốc lên khó chịu. Theo khảo sát năm 2023 của Viện Quy hoạch Xây dựng Hà Nội, hơn 80% người dân sống dọc tuyến sông phản ánh tình trạng ô nhiễm ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt. Các hộ dân thường xuyên phải đóng kín cửa, bật máy lọc không khí ngay cả ban ngày.

Bà Trần Thị Việt, một cư dân sinh sống ở khu Giảng Võ chia sẻ: “Tôi nhớ hồi những năm 90, Kim Ngưu vẫn còn là con sông có dòng chảy khá trong, nhiều đoạn trẻ con còn tắm lội dưới sông. Giờ đi ngang qua cũng phải bịt mũi, đặc biệt mùa hè nóng bức thfi càng không thể mở cửa sổ”. Không chỉ ô nhiễm, mà tình trạng lấn chiếm bờ sông, đổ vật liệu xây dựng hay rác thải sinh hoạt bừa bãi khiến dòng chảy bị bó hẹp, cảnh quan bị phá nát. Mặc dù mỗi năm Hà Nội có kế hoạch nạo vét, duy tu với kinh phí không hề nhỏ, nhưng ô nhiễm lòng sông vẫn tái diễn vì lượng nước thải xả trực tiếp, vượt xa khả năng tự làm sạch. Người dân quanh khu vực này ai cũng mong TP có giải pháp triệt để, giải pháp nạo vét hay khử mùi chỉ mang tính chất tạm thời.

So với Tô Lịch hay Kim Ngưu, sông Lừ có quy mô nhỏ hơn, nhưng lại chạy qua khu vực đông dân cư quận Hoàng Mai và quận Thanh Xuân (cũ). Vốn dĩ đây là con sông góp phần điều tiết thoát nước cho phía Nam TP, nhưng quá trình đô thị hóa cùng thói quen xả thẳng rác thải sinh hoạt khiến sông Lừ trở thành “một nhánh cống lộ thiên”.

Tại đoạn qua phường Phương Liệt, hình ảnh dễ thấy nhất là dòng nước đen ngòm, nổi bọt trắng và mùi hôi nồng nặc phả thẳng vào khu dân cư ven sông. Người dân nơi đây nhiều năm nay phải sống trong tình trạng cửa nhà luôn đóng kín, nhất là những ngày oi nóng. Cô Phạm Thị Thu Hà, một người dân sinh sống hơn 20 năm tại khu vực này chia sẻ: “Ngày nắng nóng, mùi hôi từ sông xộc thẳng vào nhà, trẻ em thường xuyên viêm mũi, viêm mắt. Nhiều hộ dân từng nghĩ đến việc chuyển đi chỗ khác vì lo ngại ảnh hưởng sức khỏe. Chúng tôi chứng kiến dòng sông ngày càng xuống cấp, thấy xót xa lắm, nhưng cũng bất lực”.

Theo cô Phạm Thị Thu Hà, cơ quan chức năng đã nhiều lần nạo vét, kè bờ, thậm chí lắp cống mới nhưng nước thải sinh hoạt và rác vẫn đổ thẳng xuống sông. Người dân cho rằng, chỉ khi có hệ thống xử lý nước thải đồng bộ cùng biện pháp xử phạt nghiêm khắc với ai cố tình xả rác thì mới giải quyết được tận gốc”. Dự án cải tạo sông Lừ thành công viên cảnh quan đã được đưa ra từ hơn 10 năm trước đến nay vẫn “giậm chân tại chỗ”, trong khi tình trạng ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng. Các chuyên gia môi trường lo ngại rằng, nếu không có hành động quyết liệt và đồng bộ, dòng sông sẽ đứng trước nguy cơ mất khả năng hồi phục vĩnh viễn.

Sông Kim Ngưu các họng cống vẫn xả trực tiếp nước thải sinh hoạt xuống lòng sông. Ảnh: Mộc Miên

Sông Sét nhỏ mà “gánh khổ to”

Khởi nguồn từ khu vực hồ Bảy Mẫu, sông Sét chỉ dài khoảng 4km nhưng đóng vai trò quan trọng trong thoát nước nội đô. Người dân vẫn gọi vui “Sét nhỏ mà khổ to” bởi khối lượng rác và nước thải đổ vào sông không thua kém các dòng khác. Theo ghi nhận, nước sông có màu đen sẫm, mùi hôi lan rộng cả khu dân cư quanh đó. Hàng chục cống xả trực tiếp từ hộ gia đình và cơ sở kinh doanh tuồn ra sông mỗi ngày. Các loại rác từ bao bì nilon, xác động vật, thậm chí đồ điện tử hỏng đều xuất hiện.

Anh Nguyễn Xuân Đức (phường Bạch Mai, Hà Nội) chia sẻ: “Hồi nhỏ, ven sông còn lâu sậy, trẻ con nô đùa, người già đi dạo. Giờ đây do đô thị hóa, phần lớn bờ sông đã được kè bê tông, nhiều đoạn có đường dạo, lan can, cây xanh. Hai bên sông giờ là khu dân cư đông đúc, nhà cao tầng, chung cư, đường lớn; đất trống hay ruộng vườn hầu như không còn”.

Thực trạng này đã khiến nhiều đoạn ven sông trở thành “điểm đen” rác thải, người dân hạn chế lui tới, chất lượng sống giảm sút rõ rệt. Sông Sét tuy nhỏ nhưng ô nhiễm không kém. Điều này phản ánh một thực tế, không dòng nào trong 4 con sông nội đô thoát khỏi “án tử” ô nhiễm, nếu nguồn xả thải không được kiểm soát triệt để. Từ kinh nghiệm cải tạo sông Tô Lịch - nơi đã chặn hàng trăm cống xả lớn, đồng thời áp dụng các giải pháp đồng bộ, Hà Nội đang đặt kỳ vọng hồi sinh các dòng sông còn lại. Tuy nhiên, các chuyên gia và người dân cho rằng, giải pháp quan trọng nhất vẫn nằm ở ý thức cộng đồng. Nếu rác thải tiếp tục bị vứt xuống sông, nếu các nhà máy, cơ sở sản xuất không chấp hành xử lý nước thải thì mọi nỗ lực cùng hàng nghìn tỷ đầu tư cũng khó đem lại kết quả bền vững.

(Còn nữa)

Tháng 7/2025, UBND TP Hà Nội ban hành Quyết định số 3865/QĐ-UBND về việc phê duyệt Đề án “Phục hồi chất lượng môi trường và phát triển hệ thống 4 sông nội đô Tô Lịch, Kim Ngưu, Lừ, Sét”, giai đoạn 2025 - 2030 với tổng vốn hàng chục nghìn tỷ đồng. Đề án này bao gồm hệ thống thu gom, xử lý nước thải trước khi chảy vào sông, nạo vét bùn, cải tạo cảnh quan, xây dựng đường dạo bộ ven sông.

Mộc Miên - Minh Đức

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/ky-3-hien-trang-kenh-nuoc-thai-lo-thien-giua-long-pho-432227.html