Kỳ cuối: AI và kỳ vọng thay đổi văn hóa giao thông

3 giờ trướcBài gốc

AI nâng tầm văn hóa giao thông:

Hình ảnh qua camera AI hiển thị trong Trung tâm Điều khiển giao thông TP Hà Nội. Ảnh CAHN

AI – bước chuyển trong tư duy quản lý giao thông

Chia sẻ về quá trình triển khai camera AI, Trung tá Đào Việt Long, Phó trưởng phòng Cảnh sát giao thông, Công an TP Hà Nội cho biết, trước khi mở rộng trên diện rộng, Công an TP đã thí điểm hệ thống camera AI tại một số tuyến phố, trục đường trọng điểm như Huế, Hàng Bài, Trần Hưng Đạo, Trần Phú, Nguyễn Thái Học, Quán Sứ. Kết quả cho thấy, tại các khu vực này, tốc độ lưu thông trung bình đã được cải thiện rõ rệt, tăng khoảng 31%, từ mức 17 km/h lên 25 - 35 km/h tại các nút giao.

Theo trung tá Đào Việt Long, điểm khác biệt lớn nhất của camera AI không chỉ nằm ở khả năng phát hiện vi phạm, mà còn ở việc cung cấp cái nhìn tổng thể, liên tục về tình hình giao thông. Thay vì phụ thuộc vào quan sát trực tiếp tại từng điểm, lực lượng chức năng có thể theo dõi, đánh giá và điều tiết giao thông trên diện rộng, kịp thời giảm xung đột tại các nút giao, hạn chế nguy cơ ùn tắc kéo dài.

Tuy nhiên, Hà Nội hiện có gần 5.000 nút giao thông lớn nhỏ, trong khi áp lực phương tiện ngày càng gia tăng, đặc biệt vào các khung giờ cao điểm và dịp cuối năm. Việc triển khai camera AI, theo lãnh đạo CSGT Hà Nội, mới chỉ là một phần trong bài toán tổng thể về quản lý giao thông đô thị. Trong thời gian tới, khi Trung tâm điều khiển giao thông được nâng cấp giai đoạn 2, kết nối đồng bộ hơn giữa camera AI, đèn tín hiệu và dữ liệu giao thông, hiệu quả điều tiết được kỳ vọng sẽ tiếp tục được nâng lên.

Đại tá Nguyễn Quang Nhật, Trưởng phòng Hướng dẫn tuyên truyền, điều tra, giải quyết tai nạn giao thông (Cục CSGT, Bộ Công an) nhấn mạnh rằng, công nghệ dù hiện đại đến đâu cũng không thể thay thế hoàn toàn vai trò của con người. Giao thông đô thị luôn tiềm ẩn những tình huống phức tạp, phát sinh bất ngờ như tai nạn, sự cố, thời tiết xấu hoặc các hành vi vi phạm mang tính đối phó, đòi hỏi sự can thiệp trực tiếp của lực lượng chức năng.

“Camera AI là công cụ hỗ trợ đắc lực, giúp lực lượng làm việc hiệu quả hơn, minh bạch hơn, nhưng không thể thay thế hoàn toàn lực lượng thực thi nhiệm vụ trên đường” - đại tá Nguyễn Quang Nhật khẳng định. Quan điểm này cho thấy cách tiếp cận thận trọng nhưng thực tế: công nghệ được đặt đúng vị trí là “cánh tay nối dài”, chứ không phải “người thay thế”.

Ở góc độ điều hành đô thị, Trung tướng Nguyễn Thanh Tùng, Giám đốc Công an TP Hà Nội cho rằng, việc vận hành hệ thống camera AI là một bước đi quan trọng trong lộ trình xây dựng TP thông minh. Khi mọi hành vi vi phạm đều có khả năng bị ghi nhận một cách khách quan, liên tục, người tham gia giao thông sẽ dần hình thành thói quen chấp hành luật không phải vì sợ bị xử phạt trực tiếp, mà vì ý thức rằng mọi hành vi đều được giám sát công bằng.

Camera AI không chỉ giúp xử lý vi phạm, mà quan trọng hơn là góp phần làm thay đổi căn bản hành vi tham gia giao thông, từ đó xây dựng trật tự, văn minh đô thị - theo Trung tướng Nguyễn Thanh Tùng.

Thay đổi văn hóa giao thông: điều kiện để bền vững

Dù ghi nhận những chuyển biến tích cực, nhiều ý kiến cho rằng camera AI chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi được đặt trong một hệ sinh thái quản lý giao thông đồng bộ. Anh Nguyễn Thắng (phường Hoàng Liệt, Hà Nội) cho rằng, việc lắp đặt camera giám sát là cần thiết, nhưng sẽ thiếu hiệu quả nếu không đi kèm tổ chức giao thông khoa học.

Theo anh, cần rà soát lại toàn bộ các tuyến phố, phân tích nhu cầu giao thông theo từng trục, từng khung giờ để tổ chức lại luồng tuyến, bãi đỗ, điểm dừng đỗ một cách hợp lý. Thực tế cho thấy, nhiều tuyến đường Hà Nội không quá hẹp, nhưng do tổ chức giao thông chưa hợp lý, tình trạng dừng đỗ tùy tiện, lấn chiếm lòng đường vẫn diễn ra phổ biến, khiến giao thông thường xuyên ùn tắc. Khi ùn tắc trở thành “chuyện thường ngày”, ý thức chấp hành luật của người dân cũng dần bị bào mòn. Ngược lại, khi giao thông được tổ chức thông suốt, kết hợp với giám sát bằng công nghệ, việc tuân thủ pháp luật sẽ trở thành thói quen tự nhiên.

Theo các chuyên gia giao thông, một trong những giá trị lâu dài và bền vững nhất mà camera AI mang lại chính là dữ liệu. Dữ liệu giao thông được thu thập liên tục, đầy đủ sẽ trở thành nền tảng quan trọng cho công tác dự báo, quy hoạch và tổ chức giao thông trong dài hạn. Thông qua phân tích dữ liệu, cơ quan quản lý có thể nhận diện chính xác các điểm ùn tắc, khung giờ cao điểm, cũng như các hành vi vi phạm phổ biến để đưa ra giải pháp phù hợp.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng thẳng thắn chỉ ra những thách thức còn tồn tại, đặc biệt trong việc phạt nguội đối với xe máy. Tình trạng chưa sang tên đổi chủ, biển số bị che khuất, cùng với ý thức hợp tác của một bộ phận người vi phạm còn hạn chế đang làm giảm hiệu quả của công nghệ. Điều này đặt ra yêu cầu phải tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, nâng cấp hạ tầng kỹ thuật, đồng thời nâng cao nhận thức và trách nhiệm của người dân khi tham gia giao thông.

Nhìn tổng thể, camera AI không phải là đũa thần giải quyết mọi vấn đề giao thông. Nhưng khi được đặt đúng vai trò, vận hành đồng bộ với hạ tầng, pháp lý và con người, công nghệ này đang mở ra một hướng tiếp cận mới trong quản lý giao thông đô thị: chuyển trọng tâm từ bắt lỗi sang phòng ngừa vi phạm, từ xử phạt đơn thuần sang xây dựng văn hóa giao thông.

Camera AI không chỉ là công cụ giám sát, mà là phép thử cho cách quản lý giao thông hiện đại: minh bạch hơn, công bằng hơn và hướng tới sự tự giác. Khi công nghệ được vận hành đúng vai trò, kết nối đồng bộ với hạ tầng, pháp lý và con người, trật tự giao thông sẽ không chỉ được duy trì bằng chế tài và lực lượng, mà bằng ý thức được hình thành bền vững. Đó cũng là nền tảng để xây dựng một đô thị văn minh, nơi mỗi người tham gia giao thông đều tự giác chấp hành luật như một chuẩn mực sống.

Minh Dương

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/ky-cuoi-ai-va-ky-vong-thay-doi-van-hoa-giao-thong-440065.html