Kỳ cuối: Để người dân bình an trước thiên tai bão lũ

3 giờ trướcBài gốc

Trái tim Hà Nội hướng về đồng bào vùng lũ

Cơn bão số 10 khiến ngã tư Đào Tấn - Liễu Giai ngập nặng, xe của người dân bị chết máy, nước ngập vào khoang xe. Ảnh Duy Khánh

Đại biểu quốc hội hiến kế

Trong cơn bão số 10 và 11, Hà Nội là một trong những địa phương bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Nhiều khu vực bị tê liệt, chìm trong biển nước, khiến người dân gặp phải rất nhiều khó khăn khi đi lại, sinh hoạt, thậm chí tiềm ẩn những rủi ro ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng. Bên cạnh đó là thiệt hại rất lớn về kinh tế của các hộ dân và TP.

Liên quan đến những giải pháp chống ngập úng đô thị, đại biểu Quốc hội Bùi Hoài Sơn (Đoàn Hà Nội) cho rằng, muốn chống ngập đô thị, cần nhiều biện pháp, trong đó có việc sử dụng các vật liệu thẩm thấu nước nhanh như bê tông rỗng siêu thoát. Bởi vật liệu này không chỉ giúp hấp thu nước nhanh hơn và còn có tác dụng góp phần giảm nhiệt độ đô thị.

Theo đại biểu Quốc hội - Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm (Đoàn Hà Nội), nguyên nhân sâu xa gây ra tình trạng ngập úng là một số công trình đê điều, hồ chứa nước chậm được sửa chữa. Bên cạnh đó, năng lực dự báo, ứng phó còn hạn chế, trang thiết bị chưa đồng bộ. Đặc biệt, một số địa phương vẫn còn tư duy bị động, thiên về "chống" mà chưa chuyển mạnh sang "phòng thích ứng".

Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm kiến nghị, để giải quyết vấn đề này cần chuyển tư duy từ chống sang phòng thích ứng, lấy phòng ngừa là chính, đặt an toàn tính mạng của Nhân dân lên trên hết. Đại biểu cho rằng, cần tăng đầu tư công và huy động vốn xã hội hóa cho hạ tầng phòng, chống thiên tai; khuyến khích ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn và kinh nghiệm quốc tế để cảnh báo sớm thiên tai; cần quy hoạch phát triển theo hướng sống chung an toàn với thiên nhiên và đẩy mạnh giáo dục đạo đức sinh thái. “Ứng xử thiên nhiên không chỉ là vấn đề kỹ thuật hay quản trị rủi ro mà còn là vấn đề văn hóa đạo đức và nhân tâm. Một xã hội phát triển bền vững là xã hội biết cân bằng giữa tăng trưởng vật chất, phát triển kinh tế với nuôi dưỡng tâm hồn, sống thuận với tự nhiên để bảo vệ thiên nhiên, giữ gìn thiên nhiên”, Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm nhấn mạnh.

Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Nguyễn Phi Thường lý giải tình trạng úng ngập tại Hà Nội cuối tháng 9, đầu tháng 10 là do hoàn lưu bão số 10, 11 gây ra lượng mưa 500-600mm, vượt quá nhiều lần công suất thiết kế hệ thống thoát nước của Hà Nội. Bản thân hệ thống thoát nước của Hà Nội vẫn trong giai đoạn hoàn thiện. TP chỉ có khoảng 25% diện tích lưu vực sông Tô Lịch được đầu tư hệ thống thoát nước tương đối hoàn chỉnh, trong khi lượng mưa lớn do hoàn lưu bão số 10 và 11 vừa qua đã vượt xa công suất thiết kế là 310mm2/ngày. Công suất trạm bơm toàn TP mới đạt khoảng 160m3/giây, trong đó, riêng trạm bơm Yên Sở chiếm hơn một nửa (90m3/giây). Bên cạnh đó, hệ thống hồ điều hòa cũng thiếu trầm trọng, quy hoạch có 5.400ha nhưng mới đầu tư được hơn 1.000ha. Ngay cả lưu vực sông Tô Lịch, nơi được đầu tư tốt nhất, cũng vẫn còn ngập khi mưa vượt ngưỡng.

Để giải bài toán ngập úng đô thị, ông Nguyễn Phi Thường cho biết, Hà Nội đã thông qua nhóm danh mục đầu tư khẩn cấp để mùa mưa sang năm có thể giảm bớt hoặc không lặp lại tình trạng này. Đó là nạo vét các sông như sông Nhuệ, hồ trong địa bàn TP; đầu tư 12 hồ điều hòa của TP, đặc biệt ưu tiên khu vực tả Nhuệ và hữu Nhuệ để hỗ trợ việc tiêu thoát nước; bổ cập nước cho sông Tô Lịch với lưu lượng 5m3/giây, cao hơn nhu cầu thực tế, để bổ cập cho cả sông Lừ, sông Sét qua sông Tô Lịch. Bên cạnh bổ cập nước qua hệ thống kênh Thụy Phương và hệ thống cống ngầm từ đường Phạm Văn Đồng vào, hệ thống kênh này sẽ giúp tiêu thoát nước khu vực Từ Liêm.

Trường Tiểu học Tây Mỗ (Hà Nội) phải cho học sinh nghỉ vì bị ngập hơn 10 ngày do bão số 10, có thời điểm nước dâng ngang cổng trường. Ảnh Trường Tiểu học Tây Mỗ

Mô hình “quảng trường, công viên trữ nước”

Tiến sĩ Vũ Thị Hồng Nhung (Đại học RMIT Việt Nam) cho rằng, khí hậu ngày càng biến đổi khó lường. Hệ thống thoát nước hiện tại đang quá tải, trong khi các giải pháp công trình truyền thống như đê bao hay cống ngày càng kém hiệu quả. Do đó, để thích ứng hiệu quả, Hà Nội, TP Hồ Chí Minh - hai địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề bởi tình trạng ngập lụt đô thị cần chuyển từ tư duy chống nước sang sống cùng với nước. Giải pháp là tận dụng không gian đô thị hiện có như quảng trường, công viên, bãi đỗ xe làm nơi trữ nước tạm thời trong các đợt mưa lớn hoặc triều cường. Bài học này rút ra từ nhiều TP trên thế giới như Singapore (Singapore), Tokyo (Nhật Bản), Seoul (Hàn Quốc),… khi họ thực hiện mô hình “công viên - quảng trường trữ nước”. Những không gian này bình thường là nơi sinh hoạt cộng đồng nhưng khi mưa lớn sẽ trở thành hồ chứa nước hoạt động theo nguyên tắc "chậm - giữ - thấm - xả".

Theo tiến sĩ Phan Thanh Chung (Đại học RMIT Việt Nam), Hà Nội cần tích hợp hạ tầng trữ nước vào các công viên lớn, hồ điều hòa và khu dân cư. Ví dụ như Công viên Thống Nhất có thể cải tạo một phần diện tích thành hồ chứa tạm thời, sức chứa 8.000-15.000m³ nước, phục vụ thoát nước cho các khu vực nội thành như Hai Bà Trưng, Hoàn Kiếm. Hành lang ven sông Hồng sẽ phục hồi và mở rộng để trở thành không gian sinh thái linh hoạt, tạo vùng đệm chống lũ. Sau những cơn bão có sức tàn phá mạnh thì giải pháp này sẽ giúp giữ nước thượng nguồn, giảm lũ cho nội thành.

Tiến sĩ Phan Thanh Chung cho biết, việc biến công viên, quảng trường và hành lang ven sông không chỉ là không gian công cộng mà còn là lá chắn tạm thời chống ngập sẽ giúp cải thiện vi khí hậu, gia tăng mảng xanh, nâng cao chất lượng sống và giá trị bất động sản, góp phần xây dựng đô thị bền vững trước biến đổi khí hậu. Đặc biệt, các giải pháp này cũng mở ra cơ hội xã hội hóa, vừa giảm áp lực ngân sách công, vừa tạo giá trị cộng đồng, bởi chỉ cần cải tạo không gian hiện hữu, lượng nước đổ vào cống có thể giảm 20 - 30%, tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng so với xây dựng hạ tầng cứng mới.

An Nhiên

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/ky-cuoi-de-nguoi-dan-binh-an-truoc-thien-tai-bao-lu-434927.html