Kỳ cuối: 'Kiềng ba chân' trong giáo dục pháp luật cho giới trẻ

2 giờ trướcBài gốc

Để pháp luật trở thành người bạn đồng hành của giới trẻ:

Thượng tá, tiến sĩ Đào Trung Hiếu thường xuyên tham gia các chương trình giáo dục pháp luật cho học sinh. Ảnh NVCC

Công cụ đồng hành cùng học sinh, phụ huynh, nhà trường

Theo thượng tá, TS Đào Trung Hiếu - Thành viên Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, báo cáo viên pháp luật cấp T.Ư, chuyên gia nghiên cứu tội phạm học cho biết, trong thế giới hôm nay, không gian số đã trở thành phần mở rộng tự nhiên của đời sống con người. Trẻ em học tập, vui chơi và khám phá qua mạng; thanh thiếu niên bộc lộ bản sắc, kết nối bạn bè và thử nghiệm những vai trò mới; sinh viên bước vào quãng đời tự lập, quản lý tài chính, tìm việc làm và mở rộng quan hệ xã hội. Còn cha mẹ và thầy cô thì đứng giữa một thực tế đang thay đổi từng ngày, với không ít băn khoăn trước những nguy cơ mà đôi khi chính người lớn cũng chưa kịp hiểu hết.

Một chiếc điện thoại thông minh có thể mang đến kho tri thức vô hạn, nhưng cũng có thể mở đường cho vô số rủi ro: một đường link tưởng chừng vô hại, một lời nhắn mang giọng quen quen, một video bị gài bẫy giữa đêm, một lời hứa ngọt ngào, một câu đe dọa lạnh lùng. Chỉ vài phút thiếu cảnh giác cũng đủ khiến cả học sinh lẫn sinh viên trở thành nạn nhân: bị đánh cắp dữ liệu, mất tiền, mất tài khoản, bị bôi nhọ danh dự, bị lôi kéo vào group độc hại, bị thao túng cảm xúc hoặc rơi vào những khủng hoảng tâm lý sâu sắc mà không biết cầu cứu ai. Điều đáng lo hơn là trong những năm gần đây, một phần lớn các vụ đánh nhau, gây rối trật tự công cộng, bạo lực học đường lại khởi nguồn từ mâu thuẫn trên mạng. Đó là vài dòng bình luận trêu chọc, một tin nhắn “bóc phốt” phóng đại, hay những lời kích động trong nhóm chat. Những va chạm tưởng nhỏ ấy, khi lan truyền trong một không gian ảo vốn thiếu kiểm soát cảm xúc, đã trở thành mồi lửa dẫn tới xung đột thật ngoài đời. Hậu quả không chỉ nằm ở vết thương thể xác mà còn ở những tổn thương tâm lý mà nạn nhân phải mang theo rất lâu.

“Từ thực tiễn nhiều năm trực tiếp đấu tranh với tội phạm sử dụng công nghệ cao, xử lý các vụ xâm hại trẻ em trên môi trường mạng, những vụ phát tán clip nhạy cảm, đánh cắp danh tính, lừa đảo qua mạng xã hội và cả những vụ bạo lực xuất phát từ mâu thuẫn online; kết hợp với quá trình nghiên cứu tội phạm học và giảng dạy về kỹ năng sống - kỹ năng số cho học sinh và sinh viên, chúng tôi càng thấy rõ một thực tế: không độ tuổi nào miễn nhiễm với nguy cơ và không ai nên phải đơn độc trước những cạm bẫy ngày càng tinh vi của thế giới số. Từ trăn trở đó, bộ sách "An toàn số cho học sinh - sinh viên Việt Nam" cùng hệ thống Kỹ năng Sinh tồn Số (Digital Survival - DS12) được xây dựng. Mục tiêu của chúng tôi không chỉ là cảnh báo nguy cơ, mà là phát triển một bộ giáp sinh tồn số dựa trên ba trụ cột: toàn diện về kỹ năng, khoa học trong nền tảng, và thực chiến trong tình huống - một hệ thống mà học sinh, sinh viên có thể dùng được ngay trong đời sống số hằng ngày với sự tỉnh táo và chủ động.

Hy vọng bộ sách này sẽ trở thành hành trang đáng tin cậy cho học sinh, sinh viên. Không ai sinh ra đã biết cách tự bảo vệ mình trong thế giới số. Nhưng ai cũng có thể học, nếu được dẫn đường đúng cách. Mong rằng "An toàn số cho học sinh - sinh viên Việt Nam" sẽ giúp các em bước vào môi trường ấy bằng sự tỉnh táo, tự tin và lòng tự trọng - ba nền tảng căn bản của một công dân số văn minh” - thượng tá, TS Đào Trung Hiếu nhấn mạnh.

“An toàn số cho học sinh - sinh viên Việt Nam” gồm 5 tập. Tập 1 đặt nền tảng nhận thức, giúp người học hiểu cơ chế của nguy cơ, các điểm yếu tâm lý và cách thức mà kẻ xấu khai thác chúng. Tập 2 với sự tham gia chuyên môn của chuyên gia an ninh mạng Ngô Minh Hiếu (Hiếu PC), trang bị bộ kỹ năng tự vệ kỹ thuật: bảo mật tài khoản, nhận diện lừa đảo, phòng tránh đánh cắp danh tính, phân biệt deepfake và ứng phó với tấn công số hiện đại. Tập 3 hướng dẫn ứng phó khẩn cấp khi sự cố xảy ra, từ xử lý tin nhắn đe dọa, giữ bằng chứng số, vượt qua khủng hoảng tâm lý, tới cách phối hợp với gia đình - nhà trường - cơ quan chức năng. Tập 4 dành cho giáo viên và nhà trường: mô hình giảng dạy, tổ chức hoạt động, xây dựng tiêu chuẩn bảo đảm an toàn số và phòng ngừa nguy cơ ngay trong môi trường giáo dục. Tập 5 là cuốn độc lập dành riêng cho sinh viên - nhóm tuổi có mức độ nguy cơ cao nhất vì sống xa gia đình, tự quản lý tài chính, nhu cầu tìm việc làm, mở rộng quan hệ và tiếp xúc với môi trường mạng cường độ lớn. Cuốn sách tập trung vào các nguy cơ đặc thù như: lừa tuyển dụng, lừa việc nhẹ lương cao, đa cấp trá hình, lừa tình - tống tiền, buôn người online, nghiện mạng xã hội, khủng hoảng cảm xúc số và những quyết định có thể ảnh hưởng cả tương lai.

Sự chung tay của cộng đồng

Mới đây, Trang facebook Công an xã Bình Phú (tỉnh Phú Thọ) chia sẻ về một ngày ý nghĩa với các thanh thiếu niên "chưa ngoan" trên địa bàn. Đơn vị phối hợp cùng gia đình để đưa các bạn trẻ này đến nghĩa trang liệt sĩ làm vệ sinh, dọn dẹp khuôn viên.

Đầu tháng 12 vừa qua, Công an xã Quảng Ninh (tỉnh Quảng Trị) cũng đã phối hợp với phụ huynh và nhà trường tổ chức cho nhóm học sinh vi phạm quy định trường, lớp tham gia lao động công ích tại nghĩa trang liệt sĩ của xã. Công an xã Quảng Ninh thông tin, đây là hình thức xử lý ban đầu nhằm uốn nắn, giáo dục học sinh vi phạm nội quy và phòng ngừa tái phạm, đồng thời giúp các em hiểu giá trị của lao động, vun đắp lòng biết ơn với các anh hùng liệt sĩ.

TS, luật sư Đặng Văn Cường - Giảng viên luật hình sự, Khoa Luật và Lý luận chính trị, Trường Đại học Thủy lợi cho rằng, gia đình, nhà trường và xã hội cần tăng cường quản lý giáo dục giới trẻ, đặc biệt là các em đang độ tuổi học phổ thông. Công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cần phải được thực hiện nghiêm túc theo luật, nâng cao ý thức pháp luật của công dân nói chung và của những người trẻ nói riêng.

Đại úy Phan Đức Anh - Phó Bí thư Đoàn phường Cửa Nam (Hà Nội) bày tỏ: “Thế hệ trẻ ngày nay không chỉ cần có tri thức, kỹ năng mà còn phải có ý thức pháp luật, đạo đức và trách nhiệm công dân. Hiểu biết pháp luật không chỉ để tránh sai phạm, mà quan trọng hơn là để bảo vệ chính mình, bảo vệ người khác và bảo vệ lẽ phải. Mỗi đoàn viên, thanh niên hãy tích cực tìm hiểu, học tập pháp luật qua nhiều kênh thông tin chính thống. Gương mẫu chấp hành pháp luật trong học tập, lao động và đời sống; chủ động tuyên truyền, nhắc nhở bạn bè, người thân cùng thực hiện; dũng cảm lên tiếng, tố giác những hành vi vi phạm pháp luật, góp phần xây dựng cộng đồng an toàn, văn minh. Tuổi trẻ chúng ta hãy khẳng định mình là lực lượng tiên phong trong việc “Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”.

An Nhiên

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/ky-cuoi-kieng-ba-chan-trong-giao-duc-phap-luat-cho-gioi-tre-439497.html