Theo chương trình, chỉ riêng tại Kỳ họp thứ Mười, Quốc hội sẽ xem xét, thông qua hơn 60 luật, nghị quyết, cho thấy nỗ lực của Quốc hội trong hoàn thành nhiệm vụ lập pháp cả nhiệm kỳ, đồng thời phản ánh sự chủ động, đổi mới trong tổ chức hoạt động nghị trường, đặc biệt là nâng cao năng lực hoạch định chính sách đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước.
Một điểm nổi bật của Kỳ họp là việc Quốc hội tập trung xem xét, thông qua nhiều đạo luật có tính nền tảng, tác động dài hạn, trải rộng từ kinh tế - tài chính đến khoa học - công nghệ, an ninh mạng, trí tuệ nhân tạo, y tế, dân số và giáo dục. Qua đó đã thể hiện tầm nhìn chiến lược trong hoàn thiện khung pháp lý cho những lĩnh vực mới nổi, đồng thời khẳng định tư duy lập pháp ngày càng chủ động, dự báo tốt hơn, coi pháp luật là công cụ nâng cao năng lực, hiệu quả quản trị quốc gia trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày một gay gắt.
Đặc biệt, việc thể chế hóa kịp thời các Nghị quyết của Bộ Chính trị tiếp tục là điểm nhấn quan trọng của hoạt động lập pháp tại Kỳ họp này, góp phần đưa các định hướng lớn của Đảng đi nhanh vào cuộc sống thông qua hệ thống luật pháp đồng bộ và phù hợp với thực tiễn. Quốc hội đã nhận diện đúng và trúng những vấn đề mới phát sinh, những yêu cầu cấp bách trong chuyển đổi mô hình tăng trưởng, chủ động thích ứng với các thách thức an ninh phi truyền thống. Việc sửa đổi các luật về dân số và phòng bệnh cho thấy Quốc hội đã rút ra nhiều bài học quan trọng sau đại dịch Covid-19, hướng tới hệ thống y tế chủ động, dự phòng hiệu quả và bền vững. Các đạo luật liên quan đến thương mại điện tử, công nghệ cao và an ninh mạng... đặt nền móng pháp lý cho kinh tế số, đồng thời tăng cường khả năng bảo vệ dữ liệu, nâng cao năng lực ứng phó trước các rủi ro an ninh phi truyền thống. Các Nghị quyết về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù cho Thủ đô Hà Nội, sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh... cũng là những minh chứng tiêu biểu cho tư duy đổi mới gắn với tăng cường phân cấp, phân quyền, tạo ra không gian phát triển mới cho các đô thị đặc biệt đang đóng vai trò động lực của cả nước.
Tính chuyên nghiệp, hiệu quả của Kỳ họp được thể hiện rõ qua tiến độ làm việc khẩn trương và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan của Quốc hội, cơ quan soạn thảo và từng đại biểu. Nhiều phiên họp được tổ chức với số lượng lớn các nội dung trình Quốc hội xem xét, thảo luận, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, tranh luận có chiều sâu, và khả năng xử lý thông tin nhanh chóng nhưng thận trọng và có hệ thống. Qua đó đã phản ánh sự trưởng thành trong kỹ năng lập pháp của đại biểu, đặc biệt là tính chủ động trong nghiên cứu, phản biện, và đóng góp hoàn thiện chính sách của các đại biểu, các cơ quan của Quốc hội và cơ quan soạn thảo.
Tuy vậy, số lượng lớn các luật, nghị quyết được thông qua tại Kỳ họp và hầu hết đều được xem xét, thông qua theo quy trình tại một Kỳ họp cũng đặt ra trách nhiệm rất lớn đối với Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương trong việc tổ chức thực thi để có thể phát huy ngay tinh thần đổi mới, đột phá trong các luật, nghị quyết. Đặc biệt, việc ban hành các văn bản quy định chi tiết các luật, nghị quyết trong các lĩnh vực mới như trí tuệ nhân tạo, thương mại điện tử, an ninh mạng... đòi hỏi sự tham vấn sâu rộng các chuyên gia, cộng đồng doanh nghiệp, kinh nghiệm quốc tế để bảo đảm tính khả thi, giảm chi phí tuân thủ, giảm thủ tục hành chính và kịp thời cập nhật những thay đổi nhanh của công nghệ.
Do đó, Quốc hội, Thường trực các cơ quan của Quốc hội dù đã kết thúc nhiệm kỳ, nhưng vẫn cần phải có cơ chế, cách thức phù hợp để bảo đảm không gián đoạn trong giám sát việc tổ chức thực thi các luật, nghị quyết, trước hết là việc ban hành các văn bản hướng dẫn thực thi luật, nghị quyết được Quốc hội thông qua.
Quốc hội có thể yêu cầu Chính phủ, các cơ quan liên quan rà soát, báo cáo thường xuyên tại các phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tiến độ và chất lượng các văn bản quy định chi tiết, lộ trình triển khai từng đạo luật, nghị quyết, gắn với trách nhiệm giải trình của Chính phủ, của từng bộ, ngành; đề nghị các cơ quan đại diện cho tiếng nói của người dân, cộng đồng doanh nghiệp phản hồi ý kiến, đánh giá về việc thực thi luật...
Kỳ họp thứ Mười khép lại cũng là thời điểm nhìn lại chặng đường nhiều dấu ấn lịch sử của Quốc hội Khóa XV. Từ những quyết sách đột phá trong giai đoạn ứng phó với đại dịch đến việc tạo lập khung khổ pháp lý mở đường cho cải cách tổ chức bộ máy, "sắp xếp lại giang sơn", chuyển đổi số, nghiên cứu, phát triển trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng, dữ liệu lớn, công nghiệp công nghệ số, văn hóa, giáo dục, y tế, chăm lo đời sống nhân dân... - Quốc hội đã khẳng định vai trò trung tâm trong xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đặt nền móng cho mô hình quản trị chuyên nghiệp, minh bạch, hiện đại và hiệu quả.
Thành công của Kỳ họp thứ Mười còn nằm ở chiều sâu đổi mới tư duy lập pháp, ở khả năng dự báo, phản ứng chính sách nhanh và kịp thời, ở quyết tâm thể chế hóa các Nghị quyết của Đảng bằng các đạo luật, các nghị quyết có chất lượng. Những kết quả ấy tạo nền tảng vững chắc để đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới.
Nguyễn Bình