Kỳ họp thứ 32, Hội đồng Nhân dân tỉnh Quảng Ninh Khóa XIV:Trao quyền tự chủ, tạo động lực phát triển cho cấp xã

9 giờ trướcBài gốc

Trao thực quyền, gắn trách nhiệm

Việc ban hành "Nghị quyết quy định phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi, tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu giữa ngân sách các cấp chính quyền địa phương; nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ ngân sách địa phương năm 2025 theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp" của HĐND tỉnh Quảng Ninh xuất phát từ một yêu cầu thực tiễn cấp bách trong hoạt động của chính quyền cơ sở.

Chủ tọa kỳ họp và các đại biểu HĐND tỉnh biểu quyết thông qua nghị quyết. Ảnh: Q.M.G

Sau khi sắp xếp lại các đơn vị hành chính và chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp từ ngày 1/7/2025, công tác chỉ đạo, điều hành dự toán ngân sách của các đơn vị hành chính cấp xã (mới) bộc lộ nhiều lúng túng. Nguyên nhân chính là do các quy định về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi và định mức chi thường xuyên chưa được ban hành kịp thời, đầy đủ để đáp ứng yêu cầu hoạt động của mô hình mới. Các nghị quyết trước đó đã không còn phù hợp, đòi hỏi phải có một cơ chế tài chính mới, toàn diện hơn.

Với quyết nghị của HĐND tỉnh, lần đầu tiên, ngân sách cấp xã được bổ sung thêm 3 khoản thu lớn và được hưởng 100%. Cụ thể, cấp xã sẽ được hưởng 100% tiền sử dụng đất phát sinh trên địa bàn (trừ các dự án do cấp tỉnh phê duyệt giá), bao gồm đất xen kẹp khu dân cư, đất dôi dư, tiền chuyển mục đích sử dụng đất. Bên cạnh đó, toàn bộ nguồn thu từ tiền thuê đất, thuê mặt nước hàng năm và phí bảo vệ môi trường đối với nước thải sinh hoạt cũng được phân cấp 100% cho cấp xã. Ngoài ra, đối với các khoản thu từ tiền sử dụng đất của các dự án tái định cư do cấp huyện đầu tư trước đây, nghị quyết quy định rõ tỷ lệ phân chia 50% - 50% giữa ngân sách cấp tỉnh và ngân sách cấp xã.

Đi đôi với việc được trao nguồn thu, cấp xã cũng được giao thêm nhiều nhiệm vụ chi quan trọng. Ngân sách cấp xã giờ đây sẽ đảm nhiệm chi cho các nhiệm vụ giáo dục cơ sở, y tế cộng đồng, văn hóa - thể thao, môi trường, quốc phòng - an ninh, an sinh xã hội và toàn bộ hoạt động hành chính tại địa phương. Đặc biệt, về chi đầu tư phát triển, UBND cấp xã được quyền quyết định đầu tư các dự án nhóm B, C để thực hiện việc nâng cấp, cải tạo, sửa chữa các công trình thuộc phạm vi quản lý trên địa bàn…

Để cấp xã thực sự trở thành động lực phát triển

Một trong những đột phá lớn nhất của nghị quyết là việc xây dựng lại toàn bộ hệ thống nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ ngân sách phù hợp với thực tiễn về quy mô dân số, diện tích sau sắp xếp đơn vị hành chính. Nghị quyết đã ban hành các tiêu chí phân loại mới, khoa học và sát thực tế hơn để tính toán hệ số điều chỉnh định mức phân bổ, bao gồm: xã biên giới đất liền, xã đảo, đặc khu; các xã được phân nhóm theo quy mô dân số (3 nhóm: trên 5 vạn, từ 3 - 5 vạn, và dưới 3 vạn dân) và các xã được phân nhóm theo diện tích tự nhiên đất liền (3 nhóm: trên 440 km², từ 220 - 440 km², dưới 220 km²).

Về chi đầu tư, nghị quyết bổ sung định mức phân bổ cụ thể cho các địa phương, với mức 50 tỷ đồng/phường, 30 tỷ đồng/xã, 100 tỷ đồng cho đặc khu Vân Đồn và 40 tỷ đồng cho đặc khu Cô Tô. Nguồn vốn này được mục tiêu hóa để đầu tư mở rộng hệ thống giao thông, thoát nước, chỉnh trang đô thị và xử lý các vấn đề cấp bách về ngập lụt, ô nhiễm môi trường. Về chi thường xuyên, định mức của cấp xã được xây dựng theo nguyên tắc bằng cấp huyện trước đây và có điều chỉnh cho phù hợp với các tiêu chí mới; đặc biệt định mức phân bổ chi hoạt động theo biên chế cho cấp xã được thống nhất một mức chung trong toàn tỉnh, bằng với cấp tỉnh, tạo sự công bằng và đồng bộ.

Thể hiện rõ quan điểm chỉ đạo của Trung ương và tỉnh, lĩnh vực giáo dục - đào tạo được đặc biệt quan tâm. Định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên (ngoài quỹ lương) được tính ở mức cao nhất hiện đang áp dụng, đồng thời ngân sách sẽ bù thêm để bảo đảm tỷ lệ chi thường xuyên khác trên tổng quỹ lương không thấp hơn 20%. Lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số lần đầu tiên được đưa vào định mức phân bổ cho cấp xã với mức 300 triệu đồng/xã, kèm theo các hệ số điều chỉnh theo quy mô dân số.

Nghị quyết cũng bổ sung cơ chế thưởng vượt thu nhằm khuyến khích các địa phương nỗ lực tăng thu ngân sách. Đồng thời, quy định rõ các khoản thu từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và các loại phí tham quan lớn phải được ưu tiên dành để chi cho đầu tư phát triển. Với những quy định mới, HĐND tỉnh Quảng Ninh kỳ vọng đưa cấp xã thành động lực tăng trưởng mới; góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong giai đoạn mới.

Phong Nam

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/ky-hop-thu-32-hoi-dong-nhan-dan-tinh-quang-ninh-khoa-xiv-trao-quyen-tu-chu-tao-dong-luc-phat-trien-cho-cap-xa-10390832.html