Trong bối cảnh đất nước ta đang bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp cũng như sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh từ ngày 1-7-2025 giúp bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, gần dân hơn, hiện thực hóa ước nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh về “Nhà nước của dân, do dân, vì dân”.
Điểm phục vụ hành chính công phường Hai Bà Trưng tích cực giải quyết thủ tục hành chính cho người dân.
Mọi quyền lực nhà nước đều thuộc về nhân dân
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đưa đến sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam). Chủ tịch Hồ Chí Minh là người khai sinh, đứng đầu và là linh hồn của nhà nước. Cuộc tổng tuyển cử đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã được tổ chức thắng lợi vào ngày 6-1-1946, trong điều kiện cả nước đang chuẩn bị kháng chiến.
Đánh giá về Quốc hội khóa I, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Trong cuộc Toàn quốc đại biểu đại hội này, các đảng phái đều có đại biểu mà đại biểu không đảng phái cũng nhiều, đồng thời phụ nữ và đồng bào dân tộc thiểu số cũng đều có đại biểu. Vì thế cho nên, các đại biểu trong Quốc hội này không phải đại diện cho một đảng phái nào mà là đại biểu cho toàn thể quốc dân Việt Nam. Đó là một sự đoàn kết tỏ ra rằng lực lượng của toàn dân Việt Nam đã kết lại thành một khối”.
Dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà nước Việt Nam ngày càng được củng cố và hoàn thiện trên các mặt lập pháp, hành pháp và tư pháp, thật sự là công cụ quyền lực của nhân dân, đại diện cho ý chí, lợi ích và nguyện vọng của toàn dân tộc. Trong xây dựng và lãnh đạo nhà nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tuân thủ các nguyên tắc cơ bản, bảo đảm quyền lực nhà nước là thống nhất, có phân công, phân nhiệm rõ ràng nhằm thực hiện mục tiêu dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc. Căn cứ vào các nhiệm vụ cách mạng trong từng thời kỳ, Người đã chỉ đạo tổ chức bộ máy nhà nước gọn, nhẹ, thích hợp, đủ năng lực và trí tuệ quản lý đất nước.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn căn dặn cán bộ chính quyền, đoàn thể phải tin ở dân, vì khả năng của dân là to lớn, là vô tận. Trong toàn bộ hoạt động của mình với cương vị là người đứng đầu nhà nước, Người luôn khẳng định tư tưởng nước lấy dân làm gốc, lợi ích của nhân dân là trước hết và trên hết, nhiệm vụ của chính quyền và đoàn thể là phụng sự nhân dân.
Xây dựng một nhà nước do nhân dân lao động làm chủ là tư tưởng nhất quán trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Hồ Chí Minh. Đây cũng là một kết luận mà Người rút ra khi khảo sát các cuộc cách mạng Mỹ, Pháp, Nga. Nhà nước Việt Nam kiểu mới thể hiện khối đại đoàn kết toàn dân tộc, trong đó công - nông là gốc và trí thức ngày càng có vị trí quan trọng, đặc biệt khi đất nước bước vào thời kỳ xây dựng. Tất cả mọi người dân Việt Nam, không phân biệt gái trai, giàu nghèo, nòi giống, dân tộc, tôn giáo... đều là người chủ của Nhà nước, có trách nhiệm xây dựng Nhà nước.
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, Nhà nước của dân, do nhân dân làm chủ còn bao hàm một nội dung quan trọng khác, đó là nhân dân có quyền kiểm soát Nhà nước. Hồ Chí Minh viết: “Chính phủ ta là chính phủ của nhân dân, chỉ có một mục đích là phụng sự cho lợi ích của nhân dân. Chính phủ rất mong đồng bào giúp đỡ, đôn đốc, kiểm soát và phê bình để làm tròn nhiệm vụ của mình là người đầy tớ trung thành tận tụy của nhân dân”.
Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, nhà nước của dân, do dân là nhà nước dân chủ, thể hiện quyền lực của giai cấp công nhân, đồng thời cũng là bảo đảm thực thi quyền lực của nhân dân lao động. Quan điểm này của Hồ Chí Minh là sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình xây dựng Nhà nước kiểu mới ở Việt Nam. Trong công cuộc đổi mới, xây dựng Nhà nước do nhân dân lao động làm chủ là một nội dung trọng yếu của việc kiện toàn, đổi mới tổ chức, hoạt động của Nhà nước ta.
Chính quyền gần dân, sát dân và vì nhân dân
Tiếp tục hiện thực hóa ước nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh về “Nhà nước của dân, do dân, vì dân”, kể từ ngày 1-7-2025 vừa qua, cuộc cách mạng về tinh gọn bộ máy đã diễn ra đồng bộ khi sắp xếp 63 tỉnh, thành phố còn 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh; cả nước triển khai hiệu quả mô hình chính quyền địa phương hai cấp theo Nghị quyết của Quốc hội và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). Những đổi mới này không chỉ tạo bước chuyển mạnh mẽ trong quản lý nhà nước mà còn là sự hiện thực hóa sinh động tư tưởng và ước nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh về một chính quyền thực sự của dân, do dân và vì dân - nơi mọi quyền lực thuộc về nhân dân, phục vụ nhân dân, lấy hạnh phúc của nhân dân làm mục tiêu cao nhất.
Việc xây dựng chính quyền địa phương hai cấp hướng tới gần dân, vì dân là mục tiêu quan trọng, phù hợp với tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Điều này thể hiện qua việc đưa chính quyền đến gần hơn với người dân, tạo điều kiện để người dân tham gia vào quá trình quản lý và giám sát chính quyền, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước và sự hài lòng của người dân.
Đồng thời, hướng tới gần dân, vì dân có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”. Chính quyền địa phương hai cấp giúp giảm bớt khoảng cách giữa chính quyền và người dân, tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi thông tin, giải quyết các vấn đề phát sinh tại địa phương một cách nhanh chóng và hiệu quả. Cùng với đó, chính quyền địa phương hai cấp phải luôn đặt lợi ích của người dân lên hàng đầu, lắng nghe ý kiến, nguyện vọng của người dân để đưa ra các quyết định phù hợp và đáp ứng tốt nhất nhu cầu của người dân.
Tổng Bí thư Tô Lâm đã nêu rõ: “Việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp hướng đến mục tiêu quan trọng là xây dựng chính quyền theo hướng gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn. Đồng thời, mở ra cục diện mới trong phát triển đất nước với tầm nhìn lâu dài, ít nhất là cho 100 năm tới”.
Như vậy, việc thực hiện chuyển từ chính quyền địa phương ba cấp sang thực hiện chính quyền địa phương hai cấp đã cho thấy sự sáng tạo của Trung ương Đảng, mà người đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm. Đây là chủ trương đúng đắn, sáng tạo của Đảng trong việc vận dụng, sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước “của dân, do dân và vì dân” tới Nhà nước “gần dân, thân dân và phụng sự nhân dân” ngày một tốt hơn trong tương lai.
Thực tiễn triển khai tại Thủ đô Hà Nội cũng như 33 tỉnh, thành phố trong cả nước thời gian qua cho thấy, mô hình chính quyền “gần dân, vì dân, phục vụ dân” đang được hiện thực hóa thông qua việc cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng hạ tầng số, tăng cường đối thoại, lắng nghe ý kiến từ cơ sở và đặc biệt là đưa dịch vụ công đến với người dân một cách minh bạch, nhanh chóng. Trong đó, sự hài lòng của người dân là thước đo quan trọng nhất, qua đó thu hẹp khoảng cách giữa “ý Đảng” và “lòng dân”, tăng niềm tin xã hội, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Đình Hiệp