Kỳ tích ghép gan cứu bệnh nhân nguy kịch

3 giờ trướcBài gốc

Sáng 22.12, Bệnh viện Quân y 175 (Bộ Quốc phòng) cho biết vừa thực hiện thành công ca ghép gan thứ 12, đồng thời là ca ghép gan cấp cứu thứ 4, kịp thời cứu sống một bệnh nhân suy gan cấp trong tình trạng nguy kịch, hôn mê sâu và phải thở máy suốt 4 ngày - khi tiên lượng tử vong gần như chắc chắn nếu không được ghép gan kịp thời.

Một tuần từ bệnh nhân tỉnh táo tới thở máy

Bệnh nhân C.Q.K. (39 tuổi), giảng viên một trường đại học lớn tại TP.HCM, vốn mang viêm gan B mạn tính nhưng điều trị không đầy đủ. Một tuần trước khi nhập viện, anh chỉ mệt, vàng da nhẹ - những triệu chứng nhiều người bỏ qua. Nhưng diễn tiến bệnh nhanh bất thường: men gan tăng vọt, rối loạn đông máu, hôn mê gan, suy đa cơ quan. Khi chuyển đến bệnh viện tuyến đầu, bệnh nhân đã rơi vào suy gan tối cấp.

Ca phẫu thuật ghép gan cho bệnh nhân C.Q.K.(39 tuổi) tại Bệnh viện Quân y 175 - Ảnh: BVCC

ThS-BSCKI Nguyễn Văn Mạnh - Trưởng ê-kíp ghép gan phân tích: “Suy gan cấp trên nền viêm gan B mạn tính cực kỳ nguy hiểm. Vi rút nhân lên rất nhanh, gây phá hủy nhu mô gan ồ ạt. Khi độc tố không được chuyển hóa, bệnh nhân rơi vào hôn mê gan và suy hô hấp, phụ thuộc hoàn toàn vào máy thở. Cửa sổ điều trị chỉ tính bằng giờ”.

Thời khắc nhập viện tại Quân y 175 là ngày bệnh nhân thở máy bước sang ngày thứ tư. Đây là yếu tố cực bất lợi vì kéo theo nguy cơ nhiễm khuẩn bệnh viện, viêm phổi, làm giảm mạnh khả năng hồi phục sau ghép.

Dù gia đình bệnh nhân sẵn sàng hiến gan, nhưng không ai phù hợp nhóm máu. Khi mọi hy vọng tưởng chừng khép lại, một sinh viên năm nhất - người có mối quan hệ thân thiết với gia đình - đã chủ động xin hiến một phần gan.

“Chúng tôi chỉ có vỏn vẹn hơn 48 giờ để đánh giá người hiến, sàng lọc bệnh lý, làm hồ sơ pháp lý, chuẩn bị phòng mổ, vật tư và huy động nhân lực. Đó là áp lực cực lớn vì mọi bước đều phải chính xác tuyệt đối. Nhưng phía sau chúng tôi là tính mạng người bệnh”, bác sĩ Mạnh chia sẻ.

Không giống những ca ghép tạng có thời gian chuẩn bị dài, ghép gan cấp cứu đặt ê kíp trước hàng loạt tình huống rủi ro: biến chứng trong mổ, nhiễm khuẩn sau ghép, suy thận cấp, tắc mạch gan, đào thải… Đặc biệt, tâm lý người hiến và gia đình, khi quyết định tới từ cảm xúc và đạo đức nhiều hơn tính toán khoa học.

10 giờ căng thẳng trong phòng mổ

Cuộc phẫu thuật bắt đầu lúc gần nửa đêm, kéo dài suốt 10 giờ. Các bác sĩ kể lại, vì bệnh nhân thở máy quá lâu, việc duy trì thông khí, huyết động, cân bằng đông máu cực kỳ phức tạp. Mỗi thông số rối loạn đều có thể gây xuất huyết nặng.

Trước đó, bệnh nhân bị suy gan cấp nguy kịch, hôn mê sâu, phải thở máy suốt 4 ngày - Ảnh: BVCC

Khoảnh khắc được đánh giá là “cửa tử thứ hai” chính là khi tiến hành ghép nối mảnh gan. Do bất thường giải phẫu tĩnh mạch gan phải, mảnh ghép không phù hợp hoàn toàn với hệ tĩnh mạch của người nhận. Ê kíp quyết định áp dụng kỹ thuật tạo hình tĩnh mạch gan bằng hai đoạn mạch nhân tạo, lần đầu triển khai tại bệnh viện.

Đại tá, TS-BS Nguyễn Việt Cường - Phó giám đốc Bệnh viện Quân y 175, nhấn mạnh: “Kỹ thuật này giúp bảo đảm lưu thông máu tối ưu cho gan ghép, rút ngắn thời gian thiếu máu nuôi dưỡng, giảm nguy cơ tắc mạch - biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra ngay trên bàn mổ. Thành công của ca ghép một lần nữa khẳng định khả năng làm chủ kỹ thuật cao của đội ngũ thầy thuốc quân y”.

Sau khi nối mạch thành công, lá gan ghép bắt đầu hồng trở lại, men gan giảm dần, chỉ số huyết động cải thiện. Những giọt mồ hôi căng thẳng nhường chỗ cho sự nhẹ nhõm. Ở thời điểm đó, ê kíp biết rằng họ đã kéo bệnh nhân ra khỏi vực sâu.

Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia có tỷ lệ người nhiễm viêm gan B cao nhất khu vực. Dù đã có vắc xin và thuốc kháng vi rút, nhiều người vẫn không tuân thủ điều trị. Đây là nguyên nhân khiến nhiều trường hợp bị xơ gan, ung thư gan, suy gan cấp dẫn đến tử vong nếu không ghép gan kịp thời.

ThS-BSCKI Nguyễn Văn Mạnh phân tích: “Điểm nguy hiểm nhất của viêm gan B mạn tính là nhiều người chủ quan khi cơ thể không có triệu chứng, hoặc dừng thuốc khi thấy khỏe. Một đợt virus tái bùng phát có thể phá hủy gan chỉ trong vài ngày. Ca ghép tại 175 lần này là minh chứng rõ ràng cho điều đó”.

Ông khuyến cáo bệnh nhân viêm gan vi rút cần theo dõi định kỳ, không tự ý bỏ thuốc, bởi điều trị kháng vi rút kéo dài mới kiểm soát được diễn tiến bệnh.