Kỳ vọng gì ở xe bay - miếng bánh tỷ USD có cả Toyota chia phần?

6 giờ trướcBài gốc

Viễn cảnh về xe bay - những phương tiện giao thông nhỏ gọn di chuyển trên không - đã không còn quá xa vời. Gần đây, nhiều mẫu xe bay được xác nhận sẽ sớm sản xuất hàng loạt, khiến thị trường mới nổi trị giá hàng tỷ USD tiến gần hơn đến khả năng hiện thực hóa.

Miếng bánh tỷ USD

Báo cáo từ IMARC Group cho hay trong năm ngoái, thị trường xe bay toàn cầu đạt khoảng 1,33 tỷ USD.

Một báo cáo khác do Precedence Research thực hiện lại cho thấy quy mô của thị trường này trong năm 2024 đạt xấp xỉ 4,89 tỷ USD. Dự báo đến năm 2035, mảng xe bay toàn cầu sẽ đạt quy mô khoảng 28,9 tỷ USD.

Xe bay, ôtô bay hay taxi bay vì thế đang trở thành "thỏi nam châm" hút nguồn tiền đầu tư, tạo ra miếng bánh tỷ USD hấp dẫn. Tại triển lãm Japan Mobility Show 2025, Toyota ngoài các mẫu xe điện, concept di chuyển tương lai còn mang đến trưng bày xe bay Joby Aviation S4 - thành quả hợp tác của nhà sản xuất ôtô Nhật Bản với Joby Aviation.

Xe bay xuất hiện tại gian trưng bày Toyota ở triển lãm ôtô Nhật Bản. Ảnh: Phong Vân.

Gần đây, Xpeng thông báo mẫu xe bay mang tên AeroHT Land Carrier sẽ sớm được sản xuất hàng loạt. Tương tự Joby Aviation S4, Xpeng AeroHT Land Carrier cũng là một mẫu eVTOL - viết tắt của Electric Vertical Take-off and Landing, nghĩa là máy bay sử dụng năng lượng điện để cất và hạ cánh theo phương thẳng đứng.

Thị trường xe bay toàn cầu còn có một vài cái tên đáng chú ý khác như Archer Aviation Midnight hay xe bay của Lilium Jet.

Những mẫu xe bay này có cách vận hành có phần khác biệt so với nhóm eVTOL phía trên. Chẳng hạn, Archer Aviation Midnight dùng hệ thống Lift-and-Cruise với 12 cánh quạt, trong đó 6 cánh quạt cố định tạo lực nâng ban đầu phục vụ quá trình cất cánh thẳng đứng.

Archer Aviation Midnight bố trí 6 cánh quạt riêng biệt cho mục đích cất cánh thẳng đứng. Ảnh: Archer Aviation.

Còn xe bay của Lilium Jet sử dụng công nghệ cánh quạt đặt trong ống dẫn khí (Ducted Fan), với tổng cộng 36 chi tiết loại này chia đều ở 2 cánh chính và đuôi.

Khi cất và hạ cánh thẳng đứng, các quạt này nghiêng xuống để tạo lực nâng. Lúc ở trong hành trình bay, các quạt sẽ xoay về phương ngang, hoạt động như động cơ phản lực cỡ nhỏ để đẩy chiếc xe bay tiến về trước.

Ở Việt Nam, Chủ tịch Vingroup Phạm Nhật Vượng cùng 2 con trai vừa thông báo thành lập CTCP Vinspace, đăng ký hoạt động ở 6 ngành nghề, trong đó có sản xuất máy bay, tàu vũ trụ và máy móc liên quan; vận tải hàng hóa hàng không; hoạt động viễn thông vệ tinh; và hoạt động viễn thông khác.

Không loại trừ khả năng phương tiện vận tải hàng không dạng eVTOL hay xe bay sẽ là một trong những lĩnh vực mà Vingroup nhắm đến trong tương lai.

Xe bay của Lilium Jet rộng rãi như một chuyên cơ. Ảnh: Bloomberg.

Phần lớn nhóm xe bay này sở hữu khoang cabin nhỏ gọn cho từ một đến 5 người bao gồm phi công, nhưng cũng có loại trang bị đến 6 chỗ ngồi cho hành khách đi cùng như xe bay của Lilium Jet.

Xe bay vì thế chủ yếu nhắm đến nhu cầu di chuyển trong đô thị, nơi tình trạng kẹt xe thường xuyên xảy ra, còn không gian cho phương tiện giao thông đường bộ truyền thống cũng đã thu hẹp khá nhiều.

Khá nhiều xe bay trang bị chỉ một hoặc 2 chỗ ngồi, kèm theo khoang hành lý. Đây sẽ là một trong những giải pháp vận chuyển hàng hóa nội đô, bên cạnh các phương án giao hàng bằng drone - phương tiện bay không người lái.

Nhìn chung, xe bay đang tiến gần hơn đến đời sống thực nhờ sự tham gia của nhiều bên, trong đó có cả những hãng xe từ truyền thống như Toyota hay thương hiệu mới Xpeng của Trung Quốc.

Khả thi ra sao?

Như đã đề cập bên trên, xe bay dường như sẽ trở thành phương tiện giao thông trên không phục vụ nhu cầu di chuyển đô thị. Lợi thế về cất và hạ cánh thẳng đứng, di chuyển phía trên dòng phương tiện truyền thống giúp xe bay khá phù hợp với đặc thù giao thông phức tạp đô thị.

So với máy bay lên thẳng truyền thống, xe bay tỏ ra "thân thiện" hơn trong đô thị do kích thước nhỏ gọn, sử dụng phối hợp nhiều motor điện, âm thanh trong quá trình vận hành không quá lớn và gần như không có nhu cầu về bãi đáp. Tiềm năng tự hành của nhóm xe bay cũng cao hơn, tăng tính ứng dụng trong cả vận tải người lẫn hàng hóa.

Tương tự ôtô điện, một trong những rào cản lớn nhất của xe bay vẫn là phạm vi hoạt động và tốc độ sạc pin.

Nếu chỉ sử dụng trong đô thị với tần suất vừa phải và quãng đường di chuyển ngắn mỗi lần, các vấn đề này trên thực tế không gây ra quá nhiều ảnh hưởng. Tuy nhiên khi eVTOL trở nên phổ biến và nhu cầu sử dụng tăng cao hơn, nhà sản xuất và đơn vị vận hành sẽ cần phải sớm tìm ra giải pháp thích hợp.

Ôtô bay, xe bay, taxi bay dạng eVTOL phù hợp cho di chuyển trong đô thị. Ảnh: Đan Thanh.

Dù di chuyển trên không, các rủi ro về va chạm giữa xe bay với nhau, hay giữa phương tiện giao thông này với công trình công cộng, nhà cửa, cây xanh vẫn có. Đặc biệt trong trường hợp loại hình giao thông này trở nên phổ biến, bầu trời của các đô thị sẽ trở nên "đặc quánh" bởi xe bay, khó tránh khỏi những lo ngại về an toàn khi sử dụng.

Độ cao hoạt động của những chiếc xe bay thường khá thấp và khó có thể sử dụng dù làm trang bị an toàn khẩn cấp, vì vậy yếu tố ổn định, độ an toàn cũng như các công nghệ hỗ trợ là rất cần thiết.

Chưa rõ công nghệ hiện tại mà các đơn vị phát triển đang dùng cho xe bay, nhưng với tình hình phát triển của công nghệ tự lái hay hệ thống trợ lái nâng cao ADAS, có lý do để tin rằng xe bay - cũng như các loại hình giao thông đường bộ khác ở tương lai - sẽ có thể nhận diện được chướng ngại vật, các rủi ro va chạm để chủ động tránh né.

Dĩ nhiên tất cả những yếu tố nói trên chỉ đang là giả định trong trường hợp công nghệ trợ lái, tự hành phát triển đúng với hướng đi và tốc độ như đang có.

Ở thời điểm hiện tại, xe bay đã gần như sẵn sàng để chuyển mình sang giai đoạn thương mại hóa nhưng nhiều khả năng, những lo ngại về an toàn sẽ giới hạn hoạt động của nhóm phương tiện này ở một đô thị chỉ định hoặc vùng thử nghiệm nhỏ, tương tự cách các dịch vụ taxi tự hành của Alphabet hay General Motors đang chạy thử ở vài thành phố của Mỹ.

Xe bay đang là miếng bánh tỷ USD và có thể nở ra thành chục tỷ USD trong thập kỷ tiếp theo. Tiềm năng của nhóm phương tiện giao thông mới lạ này là có, tuy nhiên vẫn đi kèm với những thách thức về công nghệ và khả năng áp dụng rộng rãi.

Phúc Hậu

Nguồn Znews : https://lifestyle.znews.vn/ky-vong-gi-o-xe-bay-mieng-banh-ty-usd-co-ca-toyota-chia-phan-post1600768.html