Lách trừng phạt bằng hạm đội bóng tối - Tính toán của Nga giữa bão cấm vận

3 giờ trướcBài gốc

Cách “hạm đội bóng tối” lách trừng phạt

Đội tàu này được mệnh danh là "hạm đội bóng tối" - một mạng lưới logistics khổng lồ giúp Moscow lách các lệnh cấm vận và duy trì nguồn thu. Hạm đội này được cho là có hàng trăm tàu không biển hiệu hoạt động trên biển, vận chuyển dầu thô cho khách hàng tại nhiều quốc gia trên thế giới.

Ảnh minh họa: Getty

Một số báo cáo cho biết, hạm đội bóng tối sử dụng nhiều phương thức khác nhau để tránh bị phát hiện khi vận chuyển hàng hóa nhằm lách lệnh trừng phạt. Nhiều tàu trong số này khá cũ nên không có các công nghệ phát hiện hiện đại như các tàu chở dầu mới. Một số tàu tắt hệ thống định vị tự động để tránh bị theo dõi.

Theo công ty nghiên cứu S&P Global Market Intelligence, đội tàu này chiếm khoảng 17% tổng số tàu chở dầu đang hoạt động trên biển hiện nay. Tuổi thọ trung bình của chúng vào khoảng 20 năm.

Vào tháng 12/2024, 12 quốc gia bao gồm: Anh, Đức, Ba Lan, Hà Lan, 5 nước Bắc Âu và 3 quốc gia vùng Baltic, đã đồng ý hợp tác nhằm ngăn chặn và làm suy yếu “hạm đội bóng tối” của Nga. Đến tháng 5/2025, Anh cũng áp dụng các lệnh trừng phạt mới đối với 100 tàu chở dầu bị xác định là thuộc về “hạm đội bóng tối” này.

Nhiều tàu trong số đó bị cáo buộc vận chuyển dầu thô Nga với giá thành giảm cho các nước vẫn tiếp tục mua sản phẩm năng lượng từ Nga, như Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ. Nhiều tàu bị mất quyền bảo hiểm sau khi bị nghi ngờ vi phạm lệnh trừng phạt nhưng vẫn có những tàu khác tìm đến các công ty bảo hiểm thay thế để tiếp tục hoạt động. Thông thường sẽ có những con tàu mới thay thế các tàu đã bị liệt vào danh sách đen, vì thế “hạm đội bóng tối” này vẫn duy trì được hoạt động và không ngừng mở rộng.

Kể từ khi châu Âu cấm nhập khẩu dầu vận chuyển bằng đường biển của Nga vào cuối năm 2022, những con tàu thuộc “hạm đội bóng tối” phải thực hiện các chuyến đi dài hơn đến châu Á. Điều này khiến việc bổ sung tàu trở nên thiết yếu và thúc đẩy làn sóng mua tàu cũ. Kết quả là một thị trường chợ đen bùng nổ, làm giảm tác động của các lệnh trừng phạt.

Ngoài ra, Nga cũng thành lập một số công ty bảo hiểm mới để cung cấp dịch vụ bảo hiểm cho các con tàu vận chuyển dầu thô của nước này.

Thất bại của phương Tây trong áp lệnh trừng phạt

Vào tháng 8/2025, chính quyền Tổng thống Mỹ Trump đã thảo luận về khả năng áp đặt các lệnh trừng phạt nhắm vào “hạm đội bóng tối” nhằm hạn chế nguồn thu của Nga từ dầu mỏ - vốn là nguồn tài chính lớn hỗ trợ cho chiến dịch quân sự đặc biệt của nước này.

Các lệnh trừng phạt này sẽ bổ sung vào các hạn chế tài chính khác đã được áp đặt với Moscow trong những năm gần đây, chẳng hạn như quy định mức trần giá, hạn chế cung cấp dịch vụ bảo hiểm và tài chính của phương Tây, trừng phạt các đơn vị vận tải biển liên quan. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều câu hỏi về việc liệu các lệnh trừng phạt nghiêm ngặt hơn đối với lĩnh vực xuất khẩu dầu mỏ của Nga sẽ tác động ra sao đến giá dầu trên toàn thế giới.

Bất chấp những nỗ lực nhằm giảm số lượng tàu lách luật trừng phạt di chuyển qua vùng biển châu Âu trong những tháng gần đây, hàng trăm tàu vẫn tiếp tục đi qua một tuyến đường hẹp ở Baltic mỗi ngày.

Đánh giá quy mô hoạt động của các đội tàu bí mật trong khu vực, Joakim Håkansson – thành viên của lực lượng bảo vệ bờ biển Thụy Điển cho biết: "Có hàng trăm con tàu như vậy di chuyển trên biển Baltic. Con số này là quá lớn đối với vùng biển nhỏ bé của chúng tôi. Có những con tàu mà trước đây chúng tôi chưa từng bắt gặp”. Ông Håkansson nói rằng, lực lượng bảo vệ bờ biển hiện đang cố gắng nắm bắt khả năng hoạt động của những con tàu này "bởi vì nếu xảy ra tai nạn, sẽ có một thảm họa dầu mỏ ở biển Baltic".

Mặc dù việc áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với ngành năng lượng Nga đã khiến Moscow bị sụt giảm doanh thu từ dầu mỏ nhưng không thể ngăn chặn hoàn toàn hoạt động xuất khẩu dầu của nước này. Việc vận chuyển dầu đến các khách hàng xa xôi và duy trì một đội tàu chở dầu cũ kỹ rất tốn kém. Nhưng giải pháp thay thế này đã cho phép Nga duy trì dòng tiền chảy vào ngân sách quân sự. Các báo cáo của Mỹ và châu Âu đã kết luận rằng “hạm đội bóng tối” đã hạn chế hiệu quả của việc áp giá trần, tuy vậy chi phí vận chuyển của Nga cũng cao hơn rất nhiều.

Katja Bego, nghiên cứu viên cấp cao tại chương trình an ninh quốc tế của Viện Chatham nhấn mạnh “hạm đội bóng tối là phao cứu sinh quan trọng đối với Nga trong thời gian bị trừng phạt, nhưng việc vận hành rất rủi ro và tốn kém. Vì thế sẽ tốt hơn cho Nga nếu họ không cần phải phụ thuộc vào mạng lưới này”.

Hồng Anh/VOV.VN Theo Oil price, Financial Times

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/lach-trung-phat-bang-ham-doi-bong-toi-tinh-toan-cua-nga-giua-bao-cam-van-post1233056.vov