Lãi suất thấp và bài toán về hiệu quả dòng vốn

2 giờ trướcBài gốc

Ba áp lực đẩy lãi suất huy động tăng

Càng về cuối năm, làn sóng tăng lãi suất huy động ngày càng nóng lên. Mới đây nhất, một ngân hàng Big4 là VietinBank vừa tiếp tục tăng lãi suất huy động đối với tiền gửi trực tuyến với mức tăng từ 0,3-0,6%/năm đối với các kỳ hạn từ 1-36 tháng. Đây là lần thứ hai ngân hàng này tăng lãi suất huy động chỉ trong vòng 1 tháng qua.

Trước đó, chỉ cách đây đúng 10 ngày, cả 4 ngân hàng thương mại nhà nước gồm: Vietcombank, VietinBank, Agribank, BIDV đều đã đồng loạt nâng lãi suất tiền gửi. Dù vậy, nhóm Big4 này vẫn đang duy trì mặt bằng lãi suất thấp nhất hệ thống.

Tính từ đầu tháng 12 đến nay, đã có tới khoảng 25 nhà băng tăng lãi suất huy động, trong đó, nhiều ngân hàng đã điều chỉnh biểu lãi suất tăng 2-3 lần trong tháng.

Theo dữ liệu mới nhất mà Ngân hàng Nhà nước vừa công bố, mặt bằng lãi suất huy động trong tháng 11 có xu hướng tăng nhẹ khoảng 0,1%/năm ở các kỳ hạn ngắn và trung hạn. Theo đó, tiền gửi kỳ hạn 1 tháng đến dưới 6 tháng dao động trung bình khoảng 3,5- 4,3%/năm; kỳ hạn 6 – 12 tháng 4,6-5,6%/năm; kỳ hạn 12 – 24 tháng trong khoảng 4,9-6,2%/năm; và kỳ hạn trên 24 tháng khoảng 6,7-7,4%/năm.

Với động thái tăng lãi suất đồng loạt trong tháng 12 vừa qua, dự báo mặt bằng trên đã có sự nâng lên. Đây là mức lãi suất phổ biến, trên thực tế nhiều ngân hàng vẫn duy trì mức lãi suất lên đến 8-9%, tuy nhiên đưa ra yêu cầu về số tiền gửi đặc biệt lớn.

Thanh khoản hệ thống ngân hàng căng thẳng dịp cuối năm, đẩy lãi suất huy động lên mặt bằng mới

Lý giải về nguyên nhân các nhà băng đua nhau tăng lãi suất huy động thời gian qua, chuyên gia kinh tế, TS Cấn Văn Lực cho rằng có 3 áp lực chính.

Thứ nhất là áp lực huy động vốn. Hiện nay đang có sự lệch pha tăng trưởng khi tín dụng tăng nhanh hơn huy động vốn (khoảng 16,6% so với 13,5% tính đến cuối tháng 11). Điều này khiến thanh khoản hệ thống không còn dồi dào như giai đoạn trước, các ngân hàng buộc phải tăng lãi suất để hút tiền, đảm bảo an toàn thanh khoản và có nguồn để tiếp tục cho vay.

Áp lực thứ hai là sự cạnh tranh từ các kênh đầu tư khác. Theo TS Cấn Văn Lực, trong bối cảnh lãi suất thấp, dòng tiền trong dân đang bị thu hút bởi 5 kênh hấp dẫn khác gồm: Bất động sản, Chứng khoán, Vàng, Tài sản số và Khởi nghiệp.

Áp lực thứ ba, theo vị chuyên gia, là yếu tố thời vụ. Thông thường, nhu cầu vốn của doanh nghiệp và người dân thường tăng vọt vào giai đoạn cuối năm.

Lãi suất cho vay thấp và bài toán về hiệu quả dòng tiền

Về tác động đến mặt bằng lãi suất cho vay, TS Cấn Văn Lực cho rằng mặt bằng lãi suất cho vay sẽ không thể tăng tương ứng mức tăng của lãi suất huy động. Nguyên nhân là do các ngân hàng phải tuân theo chỉ đạo từ Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước yêu cầu giữ ổn định mặt bằng lãi suất cho vay để hỗ trợ nền kinh tế.

“Hệ quả là biên lợi nhuận (NIM) của các ngân hàng đang bị thu hẹp lại. Các ngân hàng đang phải "hy sinh" một phần lợi nhuận để gánh đỡ chi phí vốn tăng cao, giúp doanh nghiệp tiếp cận vốn ổn định hơn” – TS Cấn Văn Lực nói và cho rằng xu hướng thắt chặt biên lợi nhuận này dự kiến sẽ còn tiếp diễn ít nhất là hết quý I năm 2026.

Dù lãi suất cho vay được duy trì ở mặt bằng thấp để hỗ trợ doanh nghiệp, song vị chuyên gia cũng cảnh báo về hiệu quả của dòng tiền. TS Lực cho biết, vòng quay dòng tiền tại Việt Nam đang có xu hướng chậm lại đáng kể, hiện chỉ còn khoảng 0,68 lần (thấp hơn nhiều so với giai đoạn lạm phát cao năm 2011 là trên 1,1 lần).

Điều này có nghĩa tiền được bơm ra hệ thống ngân hàng (thông qua cung tiền M2 và tín dụng) nhưng lại "chạy" rất chậm trong nền kinh tế thực. “Rõ ràng vốn đang bị đọng lại đâu đó, có thể là trong bất động sản, các dự án chậm triển khai hoặc các kênh đầu tư tài sản, thay vì đi vào sản xuất để tạo ra giá trị thặng dư nhanh chóng” – TS Cấn Văn Lực nói.

Theo phân tích, vòng quay tiền chậm khiến cho các công cụ điều hành lãi suất của Ngân hàng Nhà nước giảm đi tính nhạy bén. Cụ thể, khi giảm lãi suất, mục tiêu là để kích thích đầu tư, nhưng nếu vòng quay tiền chậm, doanh nghiệp vẫn không hấp thụ được vốn thì dòng tiền chỉ luân chuyển quanh co trong hệ thống tài chính mà không ra đến công trường hay nhà máy.

Như vậy, có thể thấy đang tồn tại nghịch lý dòng tiền: Huy động vốn khó (lãi suất tăng) - cho vay tăng nhanh (thanh khoản hụt) nhưng vòng quay tiền lại chậm. Điều này dẫn đến hệ quả là nền kinh tế vẫn cảm thấy "khát vốn" hiệu quả, dù con số tín dụng trên giấy tờ tăng trưởng rất mạnh. Vấn đề không còn là lượng tiền bao nhiêu, mà là hiệu quả của dòng tiền đó.

Nhật Linh

Nguồn ANTĐ : https://anninhthudo.vn/lai-suat-thap-va-bai-toan-ve-hieu-qua-dong-von-post633760.antd