Lạm dụng thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi ở nam giới

3 giờ trướcBài gốc

Theo PGS-TS.Phạm Cẩm Phương, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai, ung thư phổi có hai nhóm nguyên nhân chính gồm yếu tố ngoại sinh và nội sinh, trong đó hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu, chiếm tỷ lệ áp đảo.

Không chỉ làm tăng nguy cơ ung thư phổi, việc hút thuốc còn liên quan đến hàng loạt bệnh lý nghiêm trọng khác như bệnh tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), các rối loạn về thần kinh và tâm lý.

Khói thuốc chứa hơn 7.000 hóa chất, với ít nhất 70 chất đã được xác định là gây ung thư như benzene, formaldehyde và nitrosamine. Những chất này khi xâm nhập vào cơ thể sẽ làm tổn thương tế bào phổi, gây ra các đột biến gen và dẫn đến sự phát triển của khối u ác tính.

Ngoài ra, việc phơi nhiễm với hóa chất như amiăng, asen, khí radon, ô nhiễm không khí hoặc phóng xạ cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Ở nhóm nguyên nhân nội sinh, các đột biến gen như EGFR, KRAS, ALK... cũng là tác nhân khiến tế bào phát triển bất thường dẫn đến ung thư.

Những yếu tố như tuổi cao (trên 50 tuổi), tiền sử mắc bệnh phổi mạn tính như COPD, lao, yếu tố di truyền trong gia đình, hệ miễn dịch suy giảm hoặc chế độ ăn uống thiếu lành mạnh (ít rau xanh, nhiều thịt đỏ) và sống trong môi trường ô nhiễm kéo dài cũng góp phần đáng kể làm gia tăng nguy cơ ung thư phổi.

PGS-TS.Phạm Cẩm Phương nhấn mạnh rằng, việc phát hiện ung thư phổi ở giai đoạn sớm (giai đoạn I, khi khối u dưới 4cm và chưa di căn) có thể giúp tăng tỷ lệ sống sau 5 năm lên tới 90%. Tuy nhiên, khi bệnh được phát hiện ở giai đoạn muộn (III-IV), tỷ lệ sống giảm xuống dưới 20%.

Do đó, việc tầm soát định kỳ là “chìa khóa sống còn”, đặc biệt đối với những người thuộc nhóm nguy cơ cao. Các khuyến cáo y tế hiện nay cho thấy, đối với người hút thuốc lá trên 30 năm, nên chụp CT ngực liều thấp để phát hiện sớm các tổn thương nhỏ từ 2-3 mm.

Những người cần được khám sàng lọc bao gồm người hút thuốc lá trên 20 năm, người có tiền sử gia đình mắc ung thư phổi, người từng tiếp xúc với amiăng hoặc khí radon trong công việc, và người mắc các bệnh phổi mạn tính.

Theo các chuyên gia, bỏ thuốc lá có thể giúp giảm 50% nguy cơ mắc ung thư phổi sau 10 năm. Bên cạnh đó, người dân cũng được khuyến cáo tránh tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động và các loại hóa chất độc hại, đồng thời sử dụng khẩu trang chống bụi mịn PM2.5 khi sinh sống hoặc làm việc trong môi trường ô nhiễm.

Chế độ dinh dưỡng cũng đóng vai trò quan trọng trong phòng bệnh, theo đó nên tăng cường sử dụng các loại rau họ cải như bông cải xanh, cải xoăn cùng các thực phẩm giàu vitamin C, E và chất chống oxy hóa.

Thực tế cho thấy thuốc lá là một trong những tác nhân nguy hiểm nhất đối với sức khỏe cộng đồng. Không chỉ làm tăng nguy cơ ung thư phổi, việc hút thuốc còn liên quan đến hàng loạt bệnh lý nghiêm trọng khác như bệnh tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), các rối loạn về thần kinh và tâm lý.

Nicotine trong thuốc lá là chất gây nghiện mạnh, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương, có thể dẫn đến các rối loạn như lo âu, trầm cảm và nghiện nặng. Đặc biệt, không chỉ người hút thuốc bị ảnh hưởng mà cả những người xung quanh, nhất là trẻ em và phụ nữ mang thai, cũng phải gánh chịu hậu quả từ khói thuốc.

Các nghiên cứu cho thấy, người không hút thuốc nhưng thường xuyên hít phải khói thuốc (gọi là hút thuốc thụ động) vẫn có nguy cơ mắc các bệnh lý như ung thư phổi, bệnh tim mạch, các bệnh hô hấp cấp tính.

Trẻ em tiếp xúc với khói thuốc có thể bị viêm phế quản, suy dinh dưỡng và giảm khả năng phát triển trí tuệ. Phụ nữ mang thai hút thuốc hoặc hít phải khói thuốc có thể đối mặt với nhiều rủi ro như sinh non, thai chết lưu, trẻ sinh ra mắc bệnh lý về hô hấp hoặc tim mạch, và giảm khả năng phát triển trí não khi trưởng thành.

Bên cạnh tác động nghiêm trọng đến sức khỏe, thuốc lá còn gây ra tổn thất lớn cho nền kinh tế quốc gia. Việc điều trị các bệnh liên quan đến thuốc lá như ung thư, tim mạch và bệnh hô hấp tiêu tốn một khoản chi phí y tế khổng lồ, làm gia tăng gánh nặng cho hệ thống y tế công cộng.

Ngoài ra, những người hút thuốc thường xuyên phải đối mặt với vấn đề sức khỏe, nghỉ làm nhiều, thậm chí tử vong sớm, dẫn đến giảm năng suất lao động, ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội.

Đáng lo ngại, bên cạnh thuốc lá truyền thống, hiện nay thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng mới trong phòng chống tác hại của thuốc lá. Mặc dù thường được quảng cáo là “ít độc hại hơn”, nhưng thực tế các sản phẩm này vẫn chứa nicotine, formaldehyde và các chất độc khác gây hại cho sức khỏe.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng có thể dẫn đến các bệnh lý tương tự như thuốc lá truyền thống như ung thư phổi, tim mạch và các bệnh hô hấp. Đặc biệt, các sản phẩm này đang khiến tỷ lệ giới trẻ sử dụng thuốc lá gia tăng, mở rộng đối tượng nghiện và khiến việc kiểm soát càng trở nên khó khăn.

Để đẩy lùi tác hại của thuốc lá, cần có sự vào cuộc đồng bộ từ các cơ quan chức năng, tổ chức y tế và cộng đồng. Một số giải pháp cần được triển khai mạnh mẽ, như: cấm quảng cáo thuốc lá dưới mọi hình thức, hạn chế sử dụng thuốc lá tại nơi công cộng, tăng thuế thuốc lá để giảm nhu cầu tiêu thụ và tạo nguồn thu cho các hoạt động tuyên truyền, giáo dục. Đồng thời, các chương trình cai nghiện thuốc lá cần được đẩy mạnh, hỗ trợ người dân bỏ thuốc và giảm tỷ lệ người sử dụng.

Thuốc lá là một trong những nguyên nhân gây bệnh và tử vong hàng đầu trên toàn cầu. Những hệ lụy về sức khỏe, kinh tế và xã hội mà thuốc lá gây ra rất lớn và kéo dài. Chỉ khi mỗi cá nhân nâng cao nhận thức và chủ động hành động để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng, chúng ta mới có thể đẩy lùi “sát thủ thầm lặng” này, hướng tới một xã hội khỏe mạnh, không khói thuốc.

D.Ngân

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/lam-dung-thuoc-la-lam-tang-nguy-co-mac-ung-thu-phoi-o-nam-gioi-d378738.html