Làm gì để thúc đẩy hộ kinh doanh 'nâng cấp' lên doanh nghiệp?

một ngày trướcBài gốc

Cả nước hiện có khoảng hơn 5 triệu HKD. Ảnh minh họa

Nhiều rào cản khiến hộ kinh doanh “ngại lớn”

HKD hiện là một trong những chủ thể sản xuất, kinh doanh quan trọng của nền kinh tế. Theo số liệu của Bộ Tài chính, cả nước hiện có hơn 5 triệu HKD, đóng góp khoảng 30% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) hằng năm và tạo ra nhiều việc làm cho xã hội. Tuy nhiên, mặc dù số lượng đông đảo, phần lớn các HKD vẫn “ngại lớn”, thậm chí không muốn chuyển đổi lên mô hình DN.

Theo số liệu của Cục Thuế, Bộ Tài chính, cả nước hiện có khoảng hơn 5 triệu hộ, cá nhân kinh doanh, với 3,6 triệu hộ đang đăng ký thuộc diện nộp thuế. Trong đó, gần 2 triệu hộ đang áp dụng phương pháp thuế khoán, với mức thuế khoán bình quân trong quý I/2025 là hơn 670.000 đồng/tháng/hộ, cá nhân.

Lý giải nguyên nhân, ông Mạc Quốc Anh - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội DN nhỏ và vừa TP. Hà Nội - cho rằng: Theo quy định hiện hành, HKD được áp dụng chính sách thuế khoán, do đó nếu chuyển đổi thành DN, họ lo ngại nghĩa vụ nộp thuế sẽ cao hơn. Hơn nữa, khi trở thành DN, các cơ sở kinh doanh phải tuân thủ đầy đủ các quy định về kế toán, phòng cháy chữa cháy, bảo vệ môi trường, cũng như thực hiện các nghĩa vụ về bảo hiểm, an toàn lao động cho người lao động…, khiến chi phí hoạt động tăng lên đáng kể. Chưa kể, nhiều HKD còn e ngại rằng khi trở thành DN với quy mô lớn hơn sẽ phải đối mặt với tần suất thanh tra, kiểm tra dày hơn, thậm chí phải chi trả thêm các khoản chi phí không chính thức. Bên cạnh đó, không ít HKD có nguyện vọng mở rộng quy mô, hoạt động bài bản hơn, nhưng lại thiếu kiến thức pháp lý và kỹ năng quản trị, dẫn đến thiếu tự tin và lựa chọn tiếp tục hoạt động dưới hình thức HKD.

Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam - nhấn mạnh: Phần lớn HKD không muốn chuyển đổi thành DN vì cho rằng thủ tục phiền hà, nộp thuế cao hơn, hoạt động kinh doanh phải minh bạch hơn và chịu sự giám sát chặt chẽ từ cơ quan chức năng. Thậm chí, có những trường hợp HKD sau khi chuyển đổi lên DN, hết thời gian hưởng ưu đãi thuế lại quay trở về mô hình HKD để được áp dụng thuế khoán đơn giản và thấp hơn theo tháng.

Từ góc độ của người kinh doanh, anh Nguyễn Quốc Toản - chủ một cơ sở may rèm tại quận Cầu Giấy, TP. Hà Nội - chia sẻ: Gia đình anh đã kinh doanh theo mô hình HKD hơn 10 năm và từng có ý định chuyển đổi lên DN. Tuy nhiên, sau khi tìm hiểu thấy thủ tục thành lập DN rườm rà, phải thực hiện chế độ kế toán, đóng bảo hiểm cho người lao động…, lại phải thuê thêm nhân viên làm kế toán, thuế, khiến chi phí tăng lên. “Chi phí để quản lý DN lớn hơn nhiều so với HKD. Do đó, sau khi cân nhắc, tôi quyết định giữ nguyên mô hình HKD” - anh Toản cho biết.

Cần thêm “lực đẩy” để hộ kinh doanh chuyển đổi

Trước thực tế còn nhiều rào cản khiến HKD ngần ngại chuyển đổi lên DN, việc đưa ra các giải pháp cả trước mắt và lâu dài đang là yêu cầu cấp thiết nhằm thúc đẩy quá trình “nâng cấp” của các HKD, góp phần thực hiện thành công mục tiêu 2 triệu DN vào năm 2030 theo Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Đưa ra khuyến nghị cho mục tiêu này, ông Lê Duy Bình - Giám đốc điều hành Economica Việt Nam - cho biết: Theo Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân, DN nhỏ và vừa được miễn thuế thu nhập DN trong 3 năm kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký DN lần đầu. Đây là chính sách tích cực, tạo động lực để HKD chuyển đổi. Tuy nhiên, điều HKD quan tâm nhất khi chuyển đổi là chi phí tuân thủ. “Muốn khuyến khích HKD chuyển đổi, cần xây dựng khung pháp lý riêng, phù hợp hơn với đặc thù của HKD. Không thể áp mô hình DN lớn, có bộ máy kế toán, hệ thống quản trị phức tạp cho các cửa hàng nhỏ lẻ” - ông Bình nhấn mạnh. Ông cũng đề xuất cơ quan chức năng nghiên cứu hình thành một loại hình DN cải cách trong Luật DN, phù hợp với HKD. Loại hình này cần có mức chi phí tuân thủ tối giản, sát với thực tiễn HKD một chủ hiện nay. “Khi chi phí tuân thủ không còn là gánh nặng, các HKD sẽ có thêm nguồn lực để mở rộng hoạt động, và đến một lúc nào đó, họ sẽ nhận ra cần phải 'lớn', cần trở thành DN để tiếp cận vốn, ký kết hợp đồng lớn” - ông Bình nêu quan điểm.

Cũng với mong muốn khuyến khích HKD chuyển đổi, ông Nguyễn Văn Thân - Chủ tịch Hiệp hội DN nhỏ và vừa Việt Nam - đề xuất: Nhà nước cần hỗ trợ các chi phí liên quan đến thủ tục thành lập DN như tư vấn pháp lý, đăng ký kinh doanh. Đồng thời, cần cung cấp phần mềm kế toán miễn phí để giúp các HKD mới chuyển đổi dễ dàng tuân thủ pháp luật về thuế theo phương pháp kê khai. Cùng với đó, nên triển khai các chương trình đào tạo miễn phí về quản lý DN, kế toán, thuế, chuyển đổi số cho HKD, nhằm giúp họ làm quen với mô hình DN, thấy được lợi ích và tự nguyện chuyển đổi.

Về chính sách thuế, ông Mai Sơn - Phó Cục trưởng Cục Thuế, Bộ Tài chính - cho biết: Từ ngày 01/01/2026, hình thức thuế khoán - phương thức nộp thuế phổ biến của HKD trong hơn 30 năm qua - sẽ chính thức bị bãi bỏ theo Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội. Thay vào đó, HKD sẽ phải kê khai và nộp thuế theo doanh thu thực tế. Theo ông Sơn, việc bỏ thuế khoán là bước ngoặt quan trọng trong cải cách quản lý thuế đối với HKD, tạo tiền đề thúc đẩy HKD chuyển đổi lên DN. “Trước đây, nhiều HKD quen với nộp thuế khoán nên không chú trọng ghi chép sổ sách, minh bạch doanh thu. Khi bỏ thuế khoán, họ buộc phải thực hiện chế độ kế toán, hóa đơn như các DN nhỏ và siêu nhỏ” - ông Sơn nói. Ông khẳng định, đây là bước chuẩn bị cần thiết để HKD phát triển thành DN, từ đó có thể tiếp cận tốt hơn các chính sách hỗ trợ, nguồn lực sản xuất kinh doanh và tăng trưởng bền vững./.

DIỆU THIỆN

Nguồn Kiểm Toán : http://baokiemtoan.vn/lam-gi-de-thuc-day-ho-kinh-doanh-nang-cap-len-doanh-nghiep-40888.html