Làm rõ ngưỡng kích hoạt và thứ tự ưu tiên áp dụng pháp luật trong tình trạng khẩn cấp

5 giờ trướcBài gốc

Quang cảnh thảo luận tại Tổ 8. Ảnh: Phạm Thắng

ĐBQH Đỗ Quang Thành (Cao Bằng) bày tỏ tán thành với sự cần thiết ban hành và phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật nhằm tạo hành lang pháp lý xử lý hiệu quả khi xảy ra các tình huống khẩn cấp.

Theo đại biểu, đây là dự án luật khó, liên quan mật thiết đến quyền con người, quyền công dân, các vấn đề quốc phòng, an ninh, trật tự xã hội và an sinh xã hội. Thực tiễn thời gian qua cho thấy, Việt Nam đã từng áp dụng biện pháp ứng phó tương tự tình trạng khẩn cấp, như trong đại dịch Covid-19, phòng chống thiên tai... nhưng chưa từng ban bố tình trạng khẩn cấp theo Pháp lệnh hiện hành.

ĐBQH Đỗ Quang Thành (Cao Bằng) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Góp ý cụ thể, đại biểu Đỗ Quang Thành cho rằng, cần tiếp tục làm rõ khái niệm tình trạng khẩn cấp và ngưỡng để xác định tình trạng khẩn cấp.

Khoản 1 Điều 2 của dự thảo Luật quy định: “Tình trạng khẩn cấp là trạng thái đặc biệt của xã hội được thiết lập tại một hay nhiều địa phương hoặc trên phạm vi cả nước khi an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, tính mạng, sức khỏe của con người bị đe dọa hoặc bị xâm hại nghiêm trọng mà các biện pháp phòng thủ dân sự cấp độ 3 không đáp ứng được, cần thiết phải áp dụng các biện pháp đặc biệt nhằm kịp thời ngăn chặn, khắc phục hậu quả và nhanh chóng ổn định tình hình”.

Theo đại biểu Đỗ Quang Thành, biện pháp phòng thủ dân sự cấp độ 3 chưa bao quát hết các nội dung để kích hoạt tình trạng khẩn cấp. Nếu lấy ngưỡng là phòng thủ dân sự cấp độ 3 thì các vấn đề về an ninh trật tự không đáp ứng được ngưỡng này. Vì vậy, cần tiếp tục nghiên cứu kỹ về ngưỡng để “kích hoạt” tình trạng khẩn cấp.

Đồng thời, đại biểu cho rằng, cần phân định rõ giữa “tình huống khẩn cấp” và “tình trạng khẩn cấp”. Bởi, các tình huống khẩn cấp được xử lý theo quy trình thông thường nhưng có những tình huống sẽ dẫn đến tình trạng khẩn cấp - đây là vấn đề cần xử lý.

Bên cạnh đó, theo đại biểu Đỗ Quang Thành, tình trạng khẩn cấp hiện được quy định trong nhiều luật nhưng mỗi luật lại có những cách quy định khác nhau. Do đó, cần tiếp tục làm rõ hướng ban hành Luật Tình trạng khẩn cấp với vai trò là luật chung, luật nguyên tắc, điều chỉnh các biện pháp pháp luật thiết kế mang tính chất phù hợp.

“Cần làm rõ nội dung nào được ưu tiên áp dụng luật chuyên ngành và nội dung nào áp dụng theo Luật Tình trạng khẩn cấp nếu cả hai luật cùng quy định”, đại biểu Đỗ Quang Thành đề nghị.

ĐBQH Thạch Phước Bình (Trà Vinh) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Cùng mối quan tâm, ĐBQH Thạch Phước Bình (Trà Vinh) cho rằng, Điều 4 quy định về áp dụng Luật Tình trạng khẩn cấp và các luật khác là điều khoản kỹ thuật quan trọng có ý nghĩa làm rõ vị trí pháp lý và thứ tự ưu tiên áp dụng của Luật này trong mối quan hệ với các luật chuyên ngành khác cũng như điều ước quốc tế.

Tuy nhiên, hiện dự thảo Luật vẫn chưa làm rõ nguyên tắc xử lý xung đột pháp luật trong các lĩnh vực quan trọng như tố tụng hình sự, hành chính, dân sự; cơ chế trưng mua, trưng dụng; cưỡng chế hành chính trong tình trạng khẩn cấp…

Đại biểu Thạch Phước Bình cho rằng, trường hợp có sự khác biệt giữa Luật Tình trạng khẩn cấp và các luật chuyên ngành thì cần xác định rõ: Luật Tình trạng khẩn cấp sẽ điều chỉnh trong trường hợp các luật khác không có quy định hoặc quy định không đầy đủ, không phù hợp với tình huống khẩn cấp được ban bố. Luật chuyên ngành sẽ được ưu tiên nếu có quy định cụ thể, không trái với nguyên tắc của Luật Tình trạng khẩn cấp.

Do đó, đại biểu đề xuất Điều 4 bổ sung quy định: “Trường hợp có sự khác nhau giữa Luật này và các luật chuyên ngành khác ban hành trước hoặc sau, thì luật chuyên ngành được ưu tiên áp dụng nếu có quy định cụ thể, minh bạch và không trái với các nguyên tắc tại Điều 3 của Luật này.”

Về cơ chế xử lý xung đột pháp luật, đại biểu Thạch Phước Bình cho rằng, dự thảo Luật cần giao Chính phủ hướng dẫn cụ thể các quy trình phối hợp và xử lý xung đột giữa các quy định trong lĩnh vực tố tụng (thời hiệu, thời hạn xử lý, thủ tục đặc biệt…), quản lý hành chính (cưỡng chế, giới nghiêm, kiểm soát đi lại…), và pháp luật tài sản (trưng dụng, đền bù, thu hồi tài sản…).

Theo đó, đoạn cuối của Điều 4 cần bổ sung quy định: “Chính phủ có trách nhiệm ban hành văn bản hướng dẫn xử lý xung đột pháp luật giữa Luật này và các văn bản quy phạm pháp luật khác trong các lĩnh vực đặc thù như tố tụng, cưỡng chế hành chính, quản lý tài sản, nhằm bảo đảm sự thống nhất trong áp dụng pháp luật và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”.

Dự án Luật Tình trạng khẩn cấp dự kiến được Quốc hội thảo luận tại hội trường vào ngày 26/6 và xem xét thông qua tại Kỳ họp tháng 10.2025.

Hà Lan

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/lam-ro-nguong-kich-hoat-va-thu-tu-uu-tien-ap-dung-phap-luat-trong-tinh-trang-khan-cap-10377123.html