Quy định tên các loại hình báo chí phù hợp với thuật ngữ quốc tế
Cho ý kiến về dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), các ĐBQH Tổ 9 cho rằng, dự luật đã thể hiện nỗ lực lớn trong việc thể chế hóa quan điểm, đường lối của Đảng về chiến lược phát triển báo chí quốc gia. Đồng thời, cũng bổ sung thêm nhiều nội dung về kinh tế báo chí, hoạt động báo chí trên không gian mạng, chuyển đổi số, phát triển nguồn nhân lực cho báo chí trong giai đoạn hiện nay.
Toàn cảnh buổi thảo luận Tổ 9. Ảnh: Khánh Duy
ĐBQH Đỗ Tiến Sỹ (Hưng Yên) nhấn mạnh, dự thảo Luật một lần nữa khẳng định báo chí cách mạng gắn liền với cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hoạt động chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại.
Về các loại hình báo chí trong bối cảnh chuyển đổi số, dự thảo Luật kế thừa quy định hiện hành, xác định 4 loại hình báo chí là: báo nói, báo in, báo hình và báo điện tử.
ĐBQH Đỗ Tiến Sỹ (Hưng Yên) phát biểu. Ảnh: Khánh Duy
Phân tích về mặt thuật ngữ và dựa trên thông lệ quốc tế, ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) nhận thấy, quy định chưa thực sự thống nhất với cách phân loại đang được sử dụng phổ biến trong khu vực và trên thế giới.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng, cần nghiên cứu đổi tên các loại hình báo chí để bảo đảm phù hợp, đúng với thuật ngữ của quốc tế nhất. Chẳng hạn, gọi là báo in, báo phát thanh truyền hình và báo điện tử thay vì báo nói, báo in, báo hình và báo điện tử. Bởi, đây là những khái niệm có tính phổ quát, tương thích với thuật ngữ chuyên môn quốc tế, phản ánh đúng bản chất công nghệ của từng loại hình báo chí; đồng thời cũng có ý nghĩa rất lớn trong quá trình hội nhập, thuận tiện trong hợp tác quốc tế, đào tạo, nghiên cứu và quản lý nhà nước về báo chí.
Cùng quan điểm, đại biểu Đỗ Tiến Sỹ đề nghị, thay cụm từ “báo nói, báo hình” thành “phát thanh, truyền hình” để thống nhất với khái niệm phổ biến hiện nay.
Trước xu thế chuyển đổi số, đại biểu Đỗ Tiến Sỹ đề nghị cân nhắc, mạnh dạn bổ sung loại hình thứ 5 là “báo chí đa phương tiện, đa nền tảng” là loại hình báo chí xuất bản truyền dẫn trên không gian mạng. Đây sẽ là loại hình mà cơ quan báo chí phát hành sản phẩm số tích hợp bài viết, video, audio, livestream... Nếu không bổ sung loại hình này, cơ quan soạn thảo cần định nghĩa rõ hơn về “kênh nội dung số của cơ quan báo chí” trong dự thảo Luật.
Tránh xu hướng thương mại hóa nội dung hoặc “báo hóa” tạp chí
Về phát triển kinh tế báo chí và cơ chế tài chính cho cơ quan báo chí, Điều 21 dự thảo Luật quy định khá rõ về nguồn thu của cơ quan báo chí bao gồm: nguồn ngân sách được cấp; nguồn thu từ quảng cáo, bán bản quyền, cung cấp dịch vụ, tài trợ, hợp tác kinh doanh...
Theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, đây là bước tiến rất quan trọng, thể hiện nhận thức mới về phát triển báo chí như một lĩnh vực vừa mang tính văn hóa xã hội, vừa có tính kinh tế sáng tạo. Và, thực tiễn hiện nay cho thấy, nhiều cơ quan báo chí cũng đang gặp khó khăn trong việc bảo đảm nguồn lực hoạt động.
Trong khi đó, nhu cầu của cơ quan báo chí về đầu tư cho công nghệ, chuyển đổi số, nâng cao chất lượng nội dung ngày càng lớn và cần đến nguồn kinh phí không nhỏ.
Vì vậy, việc thiết lập cơ chế dành cho kinh tế báo chí là hoàn toàn cần thiết.
ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) phát biểu. Ảnh: Khánh Duy
Tuy nhiên, khái niệm “kinh tế báo chí” trong dự thảo Luật vẫn còn chung chung, chưa được định nghĩa rõ ràng. Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị, cần rà soát để bổ sung định nghĩa chính thức về kinh tế báo chí; làm rõ phạm vi và giới hạn trong hoạt động đầu tư, liên kết, quảng cáo, tránh xu hướng thương mại hóa nội dung hoặc “báo hóa” tạp chí.
Cùng với đó, nghiên cứu cơ chế Quỹ phát triển báo chí nhằm hỗ trợ các cơ quan báo chí thực hiện nhiệm vụ chính trị xã hội, phục vụ vùng sâu vùng xa, hỗ trợ chuyển đổi số. Việc thành lập Quỹ hoạt động báo chí đã được thực hiện ở nhiều quốc gia trên thế giới.
Liên quan đến điều kiện cấp giấy phép hoạt động báo chí, điểm b khoản 1 Điều 17 dự thảo Luật quy định đối tượng được đề nghị cấp giấy phép hoạt động báo chí là cơ sở giáo dục đại học theo quy định của Luật Giáo dục đại học; tổ chức khoa học và công nghệ được tổ chức dưới hình thức viện hàn lâm, viện theo quy định của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; bệnh viện cấp tỉnh hoặc tương đương trở lên.
ĐBQH Đoàn Thị Thanh Mai (Hưng Yên) cho biết, trong khi cơ sở giáo dục đào tạo và tổ chức khoa học công nghệ có căn cứ, quy định pháp luật rõ ràng, thì đối tượng “bệnh viện cấp tỉnh hoặc tương đương trở lên” lại không rõ căn cứ theo quy định pháp luật nào. Vì vậy, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ hơn những nội dung này.
ĐBQH Đoàn Thị Thanh Mai (Hưng Yên) phát biểu. Ảnh: Khánh Duy
Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị cân nhắc quy định tại khoản 1 Điều 26 về việc “cơ quan báo chí nộp 5 bản ấn phẩm báo chí in và một bản số hóa ấn phẩm để lưu giữ tại Thư viện Quốc gia Việt Nam” để phù hợp với việc đổi mới phương thức lưu trữ, cắt giảm văn bản giấy và tăng cường số hóa công tác lưu trữ. Có cần thiết phải nộp đến 5 bản ấn phẩm báo chí để lưu giữ hay không, hay chúng ta có nhiều hình thức khác để lưu trữ số hóa và cắt giảm được các văn bản giấy?
Minh Trang; Ảnh: Khánh Duy