Dự án Luật Chuyển đổi số được trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho ý kiến tại Phiên họp sáng 16/10. Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Bùi Quốc Dũng tham dự Phiên họp.
Quang cảnh Phiên họp. Ảnh: VPQH
Hình thành hành lang pháp lý đồng bộ, thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện
Trình bày Tờ trình Dự án Luật Chuyển đổi số, Thứ trưởng Thường trực Bộ Khoa học và Công nghệ Vũ Hải Quân - nêu rõ: Việc xây dựng Luật là cần thiết nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về chuyển đổi số (CĐS) quốc gia, tạo hệ thống pháp lý liên ngành về CĐS trong ngành, lĩnh vực. Đồng thời, điều chỉnh mối quan hệ giữa các chủ thể tham gia các hoạt động trên môi trường số; thúc đẩy quá trình CĐS toàn diện; tăng cường hợp tác quốc tế và hội nhập.
Luật là luật khung, bảo đảm tính kế thừa và phát triển các quy định pháp luật hiện hành còn phù hợp về công nghệ thông tin, kết nối các luật hiện hành, đồng thời, bổ sung khoảng trống pháp lý về CĐS để hình thành hành lang pháp lý đồng bộ, tổng thể điều chỉnh và thúc đẩy quá trình CĐS quốc gia.
Dự kiến, Dự thảo Luật gồm 8 Chương, 79 Điều, quy định về CĐS, bao gồm: hạ tầng cho chuyển đổi số; chính phủ số và CĐS hoạt động các cơ quan thuộc hệ thống chính trị; kinh tế số; xã hội số và các biện pháp bảo đảm CĐS.
Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Vũ Hải Quân trình bày Tờ trình Dự án Luật Chuyển đổi số. Ảnh: VPQH
Dự thảo Luật khẳng định các chính sách lớn của Nhà nước, xác định CĐS là đột phá hàng đầu, lấy người dân là trung tâm; ưu tiên phát triển hạ tầng số, dữ liệu, nhân lực và thúc đẩy hợp tác quốc tế được nêu tại Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 71/NQ-CP...
Về kinh tế số, Dự thảo Luật quy định các nội dung nhằm quản lý, thúc đẩy phát triển kinh tế số, đặc biệt là kinh tế số nền tảng, kinh tế số ngành, lĩnh vực: kinh tế số lõi, kinh tế số nền tảng, kinh tế số ngành, lĩnh vực; kinh tế dữ liệu…
Về xã hội số, Dự thảo Luật quy định các nội dung như: Nguyên tắc cơ bản phát triển xã hội số; bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của công dân trên môi trường số; phổ cập ngôn ngữ số; thúc đẩy hòa nhập trên môi trường số; bảo vệ trẻ em; văn hóa ứng xử trên môi trường số cơ chế quản lý, giám sát, đo lường xã hội số.
Thẩm tra Dự án Luật, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật CĐS.
Tuy nhiên, Cơ quan thẩm tra đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, đối chiếu dự án Luật với các luật có liên quan trong các lĩnh vực như đầu tư, đấu thầu, ngân sách nhà nước; xác định rõ vị trí, vai trò của Luật Chuyển đổi số trong hệ thống pháp luật; làm rõ mối quan hệ giữa Dự thảo Luật với các luật có liên quan trực tiếp đến hoạt động CĐS như Luật Giao dịch điện tử, Luật Căn cước, Luật Dữ liệu, Nghị quyết số 193/2025/QH15, Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân từ đó xác định rõ phạm vi điều chỉnh gắn với mục tiêu quản lý cụ thể, bảo đảm không chồng chéo, trùng lặp…
Nghiên cứu cơ chế huy động nguồn lực cho chuyển đổi số
Phát biểu tại Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nêu thực tế, hiện nay, hạ tầng số ở các địa phương, nhất là ở vùng sâu, vùng xa vẫn là điểm nghẽn lớn trong quá trình CĐS quốc gia. Tại những tỉnh còn khó khăn chưa cân đối được ngân sách, việc bố trí kinh phí cho những dự án đầu tư với một trung tâm dữ liệu hay hệ thống kết nối internet vạn vật với quy mô lớn là rất khó.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh phát biểu ý kiến tại Phiên họp. Ảnh: VPQH
Do vậy, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị nghiên cứu thiết kế cơ chế điều tiết vùng hoặc có quỹ hỗ trợ phát triển hạ tầng số quốc gia để giải quyết câu chuyện chênh lệch số hóa giữa đô thị và nông thôn, giữa các thành phố, các tỉnh có điều kiện với các địa phương có GDP thấp.
Cần quan tâm đầu tư kinh phí cho xây dựng hạ tầng số, trong đó có hạ tầng mạng lõi, những nơi nguồn điện thiếu ổn định, nhân lực công nghệ thông tin còn mỏng; nghiên cứu bổ sung cơ chế điều phối và hỗ trợ phát triển hạ tầng số ở cấp quốc gia, có chính sách ưu tiên đầu tư hạ tầng số từ ngân sách trung ương để đảm bảo hạ tầng số phát triển đồng bộ, bao trùm và không để địa phương nào bị tụt lại phía sau trong quá trình CĐS.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh
Về tài chính cho CĐS, Dự thảo Luật quy định "Nhà nước bảo đảm tối thiểu 1% trong tổng chi ngân sách nhà nước hàng năm và tăng dần theo yêu cầu cho triển khai chuyển đổi số quốc gia". Để đảm bảo việc thực hiện CĐS đạt được yêu cầu trong bối cảnh chúng ta phát triển kinh tế số, bên cạnh ngân sách nhà nước, Điều 60 Dự thảo Luật đã liệt kê các nguồn tài chính bổ sung như là vốn vay, đóng góp, tài trợ, đầu tư của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước.
Tuy nhiên, theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, quy định này mới dừng ở mức khái quát, chưa hình thành cơ chế huy động nguồn lực xã hội. Để đảm bảo tính khả thi, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị tiếp tục nghiên cứu, bổ sung các nguyên tắc để rõ cơ chế huy động các nguồn lực, trong đó có hợp tác công tư trong phát triển hạ tầng số và dịch vụ công trực tuyến, nhằm huy động, điều phối và sử dụng hiệu quả nguồn lực xã hội cho phát triển kinh tế số cũng như CĐS quốc gia, giảm áp lực cho ngân sách nhà nước.
Liên quan đến quy định về CĐS trong hệ thống chính trị và Chính phủ số, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần tiếp tục rà soát để làm rõ hơn trách nhiệm của từng nhóm cơ quan.
“Cần làm rõ vai trò của cơ quan hành pháp trong điều hành, cơ quan lập pháp trong giám sát và quyết định chính sách số, cơ quan tư pháp trong áp dụng công nghệ số phục vụ công lý và quản lý án; cũng như cơ quan kiểm toán trong việc kiểm soát đầu tư và chi tiêu cho CĐS” - Phó Chủ tịch Quốc hội nói.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề nghị cụ thể hóa hơn nữa quy định về kinh tế số, trong đó cần làm rõ ba nội dung: những Sandbox trong kinh tế số; chính sách khuyến khích các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ phát triển kinh tế số. Đồng thời, Dự thảo Luật cần đưa ra được định hướng hay khung, thang đo kinh tế số, làm cơ sở để thúc đẩy phát triển kinh tế số.
Đ. KHOA - K. THANH