Chia sẻ của TS.Bs Nguyễn Như Vinh – Trưởng khoa thăm dò chức năng hô hấp, BV Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh sẽ phần nào giúp bạn đọc hiểu được về cơ chế tác hại của thuốc lá và cách để cai nghiện thuốc lá.
Theo TS.Bs Nguyễn Như Vinh trong thuốc lá có nicotin là một chất gây nghiện, nói về chất gây nghiện thì có hơn 4000 chất khác gọi là độc chất và nó gây ảnh hưởng đến cơ thể rất nhiều. Đầu tiên phải kế đến là ung thư, trong các loại ung thư thì thường thấy là ung thư phổi, ngoài ra các nghiên cứu khác cũng phát hiện ra ung thư vòm họng, ung thư dạ dày, ung thư bàng quang…Hút thuốc lá làm cho con người có khả năng bị ung thư rất cao so với người không hút thuốc.
Ngoài ra, thuốc lá gây ra bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) gây khó thở và phải điều trị suốt đời. Thuốc lá gây ra các bệnh về tim mạch như xơ vữa mạch máu, đột quỵ, nhồi máu cơ tim…Hút thuốc lá là cách chúng ta nạp độc chất dần dần vào trong người, như vậy thì trước sau gì cũng có thể xảy ra những biến cố bất lợi cho sức khỏe.
Tỷ lệ bỏ thuốc lá thành công tùy thuốc vào quyết tâm của người hút thuốc lá.
Ai cũng biết thuốc lá có hại cho sức khỏe nhưng tại sao biết mà vẫn hút, vẫn nghiện và để cai cũng không phải dễ, theo TS.Bs Nguyễn Như Vinh cai thuốc lá là một quá trình lâu dài và trải qua nhiều khó khăn, điều này không mấy dễ dàng với những người hút thuốc lâu năm. Muốn cai thuốc thành công, bạn cần sự kiên trì, nỗ lực cùng với những phương pháp khoa học.
Cũng theo TS Vinh, một người nghiện thuốc lá có 2 kiểu biểu hiện khác nhau . Một kiểu là chỉ nghiện về hành vi. Nghĩa là hút lá như một thói quen, tức là cầm điếu thuốc hút chỉ là một thói quen chứ không nicotin có trong thuốc lá. Với những người này thì cách để cai nghiện thuốc là cắt đứt thói quen sử dụng thuốc. Ví dụ nhiều người có thói quen mỗi lần uống cafe thì phải hút điếu thuốc hoặc mỗi lần ăn xong, mỗi lần uống trà xong phải hút thuốc lá…Để cai nghiện được thuốc lá trong trường hợp này chúng ta chỉ cần trì hoãn việc uống cafe thì có thể sẽ không hút thuốc lá nữa. Trong trường hợp này thì mỗi người sẽ có một kiểu để từ bỏ các thói quen dẫn đến hành vi hút thuốc lá.
Còn kiểu thứ 2 là nghiện nicotine, tức là khi thiếu chất nicotin người ta sẽ bực tức, vật vã khó chịu. Những trường hợp này sẽ khó khăn hơn khi cai nghiện thuốc lá.
Hiện nay, y học cũng có nhiều biện pháp hỗ trợ người cai nghiện thuốc lá. Ví dụ như dán chất nicotin hay là nhai chất nicotin để hãm bớt triệu chứng bực bội, khó chịu do thiếu nicotin. Nhiều người lo ngại vậy sử dụng loại này thì vẫn là nghiện nicotin, Bs Vinh chia sẻ thêm, nicotin sử dụng cho người cai nghiện thuốc lá này là nguyên chất chứ không phải chứa các tạp chất gây bất lợi cho cơ thể. Và bác sĩ dùng nicotin nhai hay dán là theo lộ trình. Đầu tiên là dùng đúng liều để giảm triệu chứng. Sau đó sẽ giảm bớt liều rồi ngưng.
Có trường hợp đã quyết tâm cao độ cai nghiện được thuốc lá nhưng sau đó lại tái nghiện, chia sẻ về điều này, Vinh cho hay, nhiều người họ cai được thuốc lá rồi họ nghĩ thuốc lá cai dễ mà có gì đâu, tôi đã nghiện và cai được rồi nên khi có cơ hội ai mời họ lại hút vì cho rằng hút một điếu cũng không sao.
Tuy vây, các nghiên cứu chỉ ra rằng nếu đã cai rồi mà hút lai là dễ bị nghiện lại và đôi khi nghiện lại thì số lượng thuốc mình hít vào còn gấp nhiều lần cái trước đó người ta đã hút. Và người ta thấy rằng tỷ lệ nghiện lại rất thấp nếu như họ cai được 6 tháng.
Với người nghiện nicotin buổi sáng thức dậy là lo đi kiếm điếu thuốc lá để hút là họ bị nghiện nicotin và biểu hiện là nhức đầu, choáng váng người bực bội, cáu bẩn, làm việc khó tập trung. Một số người những ngày đầu khi cai thuốc thì thấy mất ngủ, một số người thì ăn nhiều hơn lên cân. Trong giai đoạn cai có khi cơ thể vật vã quá dẫn đến nhịp tim tăng lên, huyết áp cũng tăng lên.
Tỷ lệ cai thuốc lá thành công hiện nay không phải 100% mà nó còn tùy thuốc vào quyết tâm của người hút thuốc lá. Người nào mà quyết tâm càng cao thì chỉ cần hỗ trợ nhẹ của nhân viên y tế thì tỷ lệ thành công lên tới 70% - 180%. Còn người nào ngay từ đầu đã thấy chưa quyết tâm , thấy khó khăn quá muốn đầu hàng thì khả năng thành công sẽ rất thấp.
Thiên Đức