Làm từ thiện: Khi lòng tốt cộng đồng phụ thuộc những 'chiến thần livestream'

4 giờ trướcBài gốc

Thói quen giúp đỡ lẫn nhau lúc khó khăn với phương châm "lá lành đùm lá rách" từ lâu đã là một trong những truyền thống đáng quý của người Việt. Trong quá khứ, những đợt phát động quyên góp từ thiện giúp đỡ đồng bào chịu lũ lụt ở miền Trung thường được nêu cao và thực hiện một cách đáng quý hằng năm, từ học đường cho đến các đơn vị cơ quan trên khắp cả nước. Những tháng ngày đó, tất cả cùng chung tay làm việc thiện, cùng giúp đỡ đồng bào thật vô tư và thật đẹp.

Từ những quá khứ thị phi

Định nghĩa "ăn bớt tiền từ thiện" hoặc "lợi dụng từ thiện" chỉ bắt đầu xuất hiện từ khi có mạng xã hội cùng các chiến dịch quyên góp do người nổi tiếng "chủ xị".

Ca sĩ Thủy Tiên trở thành nhân vật luôn bị đem ra bêu xấu mỗi khi có vấn đề liên quan từ thiện trên cõi mạng.

Vụ lùm xùm liên quan đến người nổi tiếng đầu tiên phải kể đến trường hợp MC Phan Anh và 24 tỷ tiền quyên góp từ thiện cho đồng bào miền Trung vào năm 2016. Đáng tiếc "làm từ thiện" không đơn giản, khi bị dấy lên câu hỏi về tính minh bạch, tất cả những hồi đáp của Phan Anh đều không thể thỏa mãn cộng đồng. Hình ảnh MC Phan Anh - một trong những MC được yêu thích và đắt sô nhất thời điểm đó - trở thành nỗi thất vọng và nhanh chóng phai nhạt, nếu không muốn nói đã lưu lại tiếng xấu trên cõi mạng đến tận ngày nay.

Tưởng như trường hợp MC Phan Anh và những hậu quả mà nghệ sĩ này gánh phải bởi "sai sót trong làm từ thiện" - chính MC Phan Anh thừa nhận vì đã quá tin vào năng lực bản thân - đã là tấm gương cho thế giới người nổi tiếng nói riêng. Đến năm 2020, với "công thức" làm từ thiện khá giống với MC Phan Anh, vợ chồng Thủy Tiên - Công Vinh kêu gọi được số tiền hơn 177 tỷ. Số tiền này là sự cứu cánh trực tiếp đối với nhiều gia đình miền Trung, nhưng đối với nhiều người có kinh nghiệm làm từ thiện, cách làm từ thiện của Thủy gTiên - Công Vinh rất có vấn đề, khó kiểm soát. Lịch sử lặp lại, dù có kết luận "không ăn chặn từ thiện" từ Bộ Công an, ca sĩ Thủy Tiên trở thành nhân vật luôn bị đem ra bêu xấu mỗi khi có vấn đề liên quan từ thiện trên cõi mạng.

Sau đó là những trường hợp liên quan đến Đàm Vĩnh Hưng, Trấn Thành… Tuy nhiên, đáng tiếc nhất phải kể đến nghệ sĩ Hoài Linh, dù Công an TP.HCM kết luận không có dấu hiệu tội phạm, nhưng cũng chỉ vì "từ thiện" mà gần như mất hết tất cả thanh danh và sự nghiệp.

Thực tế càng thị phi hơn

Hình ảnh quay phim trực tiếp bao giờ cũng mạnh mẽ hơn câu chữ, dễ dàng nhận thấy TikTokers ngày nay có sức ảnh hưởng lớn hơn nhiều so với Facebookers trên mạng xã hội. Những nhân vật truyền thông sau khi xây dựng được "sức mạnh triệu views" liền thể hiện tầm ảnh hưởng sâu rộng của họ ở nhiều lĩnh vực, từ thiện là một trong số đó.

Phạm Thoại bị cộng đồng chất vấn về tính minh bạch của số tiền 16,7 tỷ đồng.

TikToker Phạm Thoại có sự nghiệp đi lên nhanh chóng chỉ trong vài năm, nổi tiếng là "chiến thần livestream", được các nhãn hàng hết sức cưng chiều. Phạm Thoại rất tích cực tham gia từ thiện, các lời kêu gọi thường được cộng đồng hưởng ứng nhiệt tình với con số quyên góp nhiều tỷ đồng, mà trường hợp bé Bắp gần đây là ví dụ điển hình. Điều này chứng minh niềm tin của cộng đồng vào thương hiệu Phạm Thoại là một dạng "quyền lực mạng" có thật. Tuy nhiên, thiếu vắng trách nhiệm thì tất cả các loại quyền lực trên thế gian đều mong manh dễ vỡ.

Là người "đứng mũi chịu sào", làm từ thiện không đơn thuần chỉ là kêu gọi quyên góp tiền, đó là một cách hiểu vô cùng thiển cận và thiếu trách nhiệm. Sau khi bị cộng đồng chất vấn về tính minh bạch của số tiền 16,7 tỷ đồng, Phạm Thoại thực hiện một buổi livestream (tối 25/2) mà những câu hỏi anh đặt ra cho mẹ bé Bắp (chị Hòa) khiến cộng đồng… té ngửa. Hóa ra, Phạm Thoại gần như không nắm rõ tình hình mẹ con bé Bắp. Đến đây đã "tức nước vỡ bờ", niềm tin vào "chiến thần" đã cạn, cộng đồng đành tự đi tìm câu trả lời cho riêng họ. Tất nhiên mọi đáp án cần cơ quan điều tra xác thực mới biết rõ, nhưng những thông tin bên lề xuất hiện ngày càng nhiều về Phạm Thoại và mẹ bé Bắp đều khiến cộng đồng thêm phẫn nộ.

Nếu vô can và thực sự có tinh thần hợp tác để hoàn thành mục đích ban đầu là cứu bé Bắp, thiết nghĩ Phạm Thoại và mẹ bé Bắp chứ không ai khác phải tìm cách minh bạch cho chính họ. Cách hay nhất là chủ động để ngân hàng và pháp luật vào cuộc, chứ không phải thông qua những hình chụp trên Facebook hay nhờ những phiên livestream.

Người tốt gian nan làm từ thiện

Mục đích chính của làm từ thiện là giúp đỡ người khác. Nó phải dựa trên tính hiệu quả để mục đích giúp người cuối cùng sẽ được thực hiện, nó phải minh bạch để công tác từ thiện có thể vững bền, đồng thời những lời giải thích cảm tính không nên đưa vào công tác từ thiện vì nó sẽ không bao giờ thuyết phục được tất cả mọi người.

Phải minh bạch thì công tác từ thiện mới có thể vững bền.

Đằng sau câu chuyện bé Bắp, vấn đề không đơn giản chỉ là tính minh bạch mang tính tiền bạc, về con người thật của "chiến thần Phạm Thoại", rồi mẹ bé Bắp có lợi dụng tiền từ thiện hay không… Thực tế niềm tin xã hội vào công tác từ thiện đang mất dần từ nhiều phía. Làm sao cộng đồng - những người dân lương thiện - có thể an tâm làm người tốt khi biết tấm lòng của họ luôn bị lợi dụng? Nghi vấn thậm chí sẽ lan rộng, ảnh hưởng đến những người hoặc tổ chức làm từ thiện trong sạch, và sẽ đến ngày người ta không thể thực hiện lòng tốt dựa trên tinh thần đoàn kết - yếu tố căn bản để công tác từ thiện phát huy tối đa sức mạnh.

Nói đi cũng nên nói lại, trước khi đặt niềm tin vào "chiến thần livestream" Phạm Thoại hoặc những nhân vật triệu views khác, thiết nghĩ bất kỳ ai cũng cần tìm hiểu kỹ trước khi đưa ra quyết định, như vậy mới thể hiện được trách nhiệm đối với việc tốt mình đang góp sức, cũng như với bản thân và với xã hội.

Làm từ thiện là một "nghệ thuật quản lý" đầy lý tính, chứ không phải trò chơi theo kiểu "thích làm người hùng". Ở trường hợp Phạm Thoại và mẹ con bé Bắp, theo các chuyên gia, bé Bắp có thể được điều trị tại Việt Nam với chi phí rẻ hơn rất nhiều lần. Với số tiền quyên góp đó, Phạm Thoại có thể cứu được "rất nhiều bé Bắp".

Trung Kiên

Nguồn Giao Thông : https://www.baogiaothong.vn/lam-tu-thien-khi-long-tot-cong-dong-phu-thuoc-nhung-chien-than-livestream-192250306201902644.htm