Dự án “Nuôi em” – một mô hình từng được coi là biểu tượng của thiện nguyện sáng tạo, nơi mỗi cá nhân trực tiếp chu cấp bữa ăn cho học sinh vùng cao – đang là tâm điểm của những tranh luận trái chiều. Từ những lời tán dương, dư luận bắt đầu chuyển sang nghi vấn về chi phí vận hành, chất lượng thực tế của bữa ăn và cơ chế giám sát.
Được biết, “Nuôi em” là dự án được thành lập vào năm 2014 với mục tiêu kết nối cộng đồng để hỗ trợ bữa cơm trưa cho học sinh khó khăn vùng cao. Sau khi trở thành "cơn sốt" nhờ hiệu ứng âm nhạc, "Nuôi em" đã nhận được nguồn đóng góp rất lớn từ các nhà hảo tâm và nhiều người nổi tiếng. Chính quy mô và sức lan tỏa ấy càng khiến yêu cầu về minh bạch và trách nhiệm trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Chị Dương Thị Thanh Tâm (phường Thành Sen, tỉnh Hà Tĩnh) chia sẻ: "Mình rất tâm đắc với mục tiêu của dự án này. Thế nhưng, những luồng thông tin trái chiều gần đây về cách vận hành khiến mình thực sự ái ngại và phải cân nhắc lại việc tiếp tục tham gia những dự án từ thiện online".
Dự án "Nuôi em" dính tranh cãi vì thiếu minh bạch tài chính.
Nếu như năm 2024, trào lưu “check VAR sao kê” trong các hoạt động ủng hộ đồng bào lũ lụt mới chỉ dừng lại ở việc đối chiếu những con số chuyển khoản, thì đến nay, câu chuyện kiểm soát từ thiện đã khắt khe hơn, đòi hỏi sự minh bạch trong cả quy trình thực hiện lẫn hiệu quả thực tế.
Những uẩn khúc xoay quanh các dự án quy mô lớn như mô hình “Nuôi em” khiến lòng nhiệt thành của nhiều nhà hảo tâm buộc phải suy ngẫm. Tại Hà Tĩnh, nơi truyền thống “lá lành đùm lá rách” luôn được khơi dậy mạnh mẽ thì những thông tin này đang tác động rõ rệt đến tâm lý người dân.
Là người thường xuyên làm công tác từ thiện, chị Trịnh Thị Mạnh Quỳnh (phường Thành Sen, tỉnh Hà Tĩnh) chia sẻ quan điểm: "Trước đây, thấy bài đăng kêu gọi là tôi chuyển khoản ngay vì tin tưởng tuyệt đối. Nhưng sau những lùm xùm trên mạng, tôi bắt đầu dè chừng và khắt khe hơn trong việc lựa chọn nơi gửi gắm lòng tốt".
Thực tế cho thấy, từ thiện tự thân không bao giờ sai. Vấn đề nằm ở sự biến tướng của một số cá nhân, tổ chức khi biến thiện nguyện thành công cụ trục lợi hoặc đánh bóng hình ảnh. Khi hoạt động thiếu tính chuyên nghiệp, quản lý lỏng lẻo, trách nhiệm giải trình không được đặt lên hàng đầu, thì hệ quả tất yếu là niềm tin xã hội bị xói mòn. Tuy vậy, nếu chỉ vì những “hạt sạn”, những “con sâu làm rầu nồi canh” mà phủ nhận hay triệt tiêu niềm tin vào sự tử tế, đó sẽ là một mất mát lớn đối với cộng đồng.
Tại Hà Tĩnh, vượt lên trên những hoài nghi ấy, dòng chảy nhân ái vẫn đang âm thầm tiếp diễn theo hướng bền bỉ và bài bản hơn. Từ các tổ chức chính trị - xã hội, tập thể, cá nhân cho đến nhà trường, việc nuôi dưỡng lòng nhân ái ngày càng gắn liền với yêu cầu minh bạch và tinh thần trách nhiệm ngay từ khâu tổ chức.
Đơn cử như nhóm TikToker “3 ông bố đảm”, thời gian qua đã tích cực lan tỏa các hoạt động xã hội, nhân đạo bằng những việc làm cụ thể, thiết thực. Tận dụng lợi thế của nền tảng công nghệ cùng khả năng kết nối cộng đồng, hành trình thiện nguyện của nhóm không chỉ dừng ở sự kêu gọi, mà góp phần nhân lên giá trị của lòng tốt, bằng hành động rõ ràng và trách nhiệm với cộng đồng.
"Người trẻ làm từ thiện phải bằng cái tâm và sự thấu cảm, nhưng quan trọng nhất là phải có trách nhiệm với từng đồng tiền, tình cảm đóng góp của các nhà hảo tâm. Sau khi làm được những việc thiện, được chứng kiến những nụ cười của những hoàn cảnh khó khăn, bản thân chúng tôi, những người làm từ thiện cảm thấy vui hơn, có động lực hơn để tiếp tục công tác này", anh Trương Tuấn Anh, đại diện nhóm "3 ông bố đảm" chia sẻ.
Nhóm "3 ông bố đảm" tổ chức giải thi đấu Pickleball gây quỹ ủng hộ trẻ em bị bại não tại Hà Tĩnh.
Nói về công tác thiện nguyện trong môi trường học đường, Nhà giáo ưu tú Nguyễn Thị Mỹ Bình - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Chuyên Hà Tĩnh cho rằng: "Từ thiện trong học đường là bài học thực tế về lòng bác ái. Bên cạnh công tác dạy và học, chúng tôi chú trọng vào việc giáo dục nhận thức và lòng trắc ẩn để các em hiểu rằng đóng góp cho xã hội là một nghĩa vụ đi kèm với trách nhiệm."
Công tác từ thiện, an sinh xã hội là hoạt động được nhiều cơ sở giáo dục quan tâm trong thời gian qua.
Từ thiện phải được xuất phát từ trái tim nhân ái, tấm lòng sẻ chia và lan tỏa sự tử tế. Muốn vậy, điều cốt lõi phải thượng tôn pháp luật, sự tận tâm và trách nhiệm của mỗi người dân. Lòng nhân ái không thể chỉ dựa trên cảm xúc nhất thời hay đong đếm bằng sự hào nhoáng của những bức ảnh chuyển khoản, mà phải là những hành động xuất phát từ tâm và được kiểm chứng bằng sự minh bạch tuyệt đối.
Những giá trị tích cực mà các hoạt động từ thiện đúng nghĩa đã đóng góp lớn cho sự phát triển văn hóa - xã hội. Giải pháp cốt lõi phải nằm ở sự thượng tôn pháp luật. Mọi hoạt động thiện nguyện cần tuân thủ quy định tại Nghị định 93 của Chính phủ, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng để điều tiết nguồn lực một cách công bằng, để từ thiện không phải là một trào lưu mà là hành động có ý nghĩa với cộng đồng.
Ông Đoàn Đình Anh, nguyên Trưởng ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh Hà Tĩnh
Trần Huyền