Đây là lần đầu tiên Việt Nam tổ chức một chương trình vinh danh các danh hiệu văn hóa ẩm thực ở quy mô toàn quốc.
Hạng mục quan trọng nhất chính là Nghệ nhân Văn hóa Ẩm thực Việt Nam sẽ được xét chọn ở ba cấp độ: Nghệ nhân Văn hóa Ẩm thực Việt Nam, Nghệ nhân Tinh hoa Văn hóa Ẩm thực Việt Nam và Nghệ nhân Quốc gia Văn hóa Ẩm thực Việt Nam. Đây là những danh hiệu nghề nghiệp mang tính chính thống và uy tín, được trao cho những cá nhân thực sự có đóng góp nổi bật trong lĩnh vực ẩm thực, đáp ứng các tiêu chí về tài năng, cống hiến, ảnh hưởng xã hội và tinh thần gìn giữ di sản văn hóa.
Các đại diện Ban tổ chức xét tặng các Danh hiệu Văn hóa Ẩm thực Việt Nam. Ảnh: T.A.
Ngoài ra, chương trình cũng sẽ xét tặng vinh danh hai hạng mục là Đại sứ Văn hóa Ẩm thực Việt Nam và Nhà nghiên cứu Văn hóa Ẩm thực Việt Nam.
Trong đó, Đại sứ Văn hóa Ẩm thực Việt Nam là cá nhân được công nhận có đóng góp đặc biệt trong việc gìn giữ, phát huy, quảng bá giá trị ẩm thực Việt Nam trong nước và quốc tế. Họ là những người có uy tín chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp và ảnh hưởng tích cực, góp phần làm lan tỏa văn hóa ẩm thực như một phần của bản sắc dân tộc và sức mạnh mềm của quốc gia.
Nhà nghiên cứu Văn hóa Ẩm thực Việt Nam là những cá nhân hoạt động chuyên sâu trong lĩnh vực nghiên cứu, khảo cứu, phân tích và truyền bá giá trị văn hóa của ẩm thực Việt Nam và thế giới với tư duy học thuật và phương pháp luận liên ngành.
Đợt xét tặng sẽ diễn ra trong hai đợt: Đợt 1 từ tháng 8 đến 11.2025 dành cho Danh hiệu Nghệ nhân Văn hóa Ẩm thực Việt Nam; đợt 2 từ tháng 11.2025 dành cho Nhà Nghiên cứu Văn hóa Ẩm thực Nam và Đại sứ Văn hóa Ẩm thực Việt Nam.
Điểm nhấn quan trọng là quá trình xét chọn được VCCA cam kết hoàn toàn minh bạch, phi lợi nhuận và phi thương mại. Các ứng viên hoặc đơn vị đề cử không phải nộp bất kỳ khoản phí nào trong toàn bộ quy trình. Hồ sơ sẽ được thẩm định bởi Hội đồng chuyên môn gồm các chuyên gia, nhà nghiên cứu, nghệ nhân đầu ngành, đại diện các cơ quan báo chí và quản lý văn hóa.
Phát biểu về ý nghĩa của chương trình, ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch VCCA, cho biết: “Việc vinh danh các danh hiệu văn hóa ẩm thực không chỉ là sự tri ân đối với những người đã dành cả đời cho bếp lửa quê hương, mà còn là bước đi chiến lược để khẳng định thương hiệu ẩm thực Việt Nam. Đây là nguồn động lực mạnh mẽ để đưa tinh hoa ẩm thực của chúng ta ra thế giới, song hành cùng mục tiêu đưa Việt Nam trở thành điểm đến hàng đầu về văn hóa và du lịch ẩm thực”.
Ông Nguyễn Quốc Kỳ, chủ tịch VCCA, phát biểu tại lễ phát động. Ảnh: T.A
Theo Chủ tịch VCCA, chương trình xét tặng sẽ không chỉ dừng lại ở việc trao danh hiệu, mà còn là cơ sở để xây dựng hệ thống dữ liệu về nghệ nhân, chuyên gia, nhà nghiên cứu ẩm thực, thúc đẩy hoạt động đào tạo, truyền nghề cho thế hệ trẻ, tạo điều kiện để nghệ nhân có thêm cơ hội tham gia vào các sự kiện ẩm thực quốc gia và quốc tế.
Thông qua chương trình, VCCA kỳ vọng tạo được sự quan tâm sâu rộng của cộng đồng, khuyến khích xã hội nhìn nhận đúng đắn về giá trị nghề ẩm thực, một nghề vừa mang tính nghệ thuật, vừa đóng góp trực tiếp cho phát triển kinh tế, du lịch và bản sắc văn hóa. Bên cạnh đó, chương trình cũng mở ra cơ hội hợp tác quốc tế, quảng bá hình ảnh ẩm thực Việt Nam tại các hội chợ, festival, diễn đàn văn hóa - du lịch toàn cầu.
Việc tổ chức thường niên xét tặng các danh hiệusẽ dần hình thành một truyền thống vinh danh, góp phần đưa nghề ẩm thực ngang tầm với các loại hình nghề nghiệp nghệ thuật khác trong đời sống văn hóa dân tộc. Đây cũng là bước chuẩn bị quan trọng để tiến tới xây dựng Giải thưởng Ẩm thực Quốc gia nhằm nâng tầm vị thế của Việt Nam trên bản đồ ẩm thực thế giới.
Trâm Anh