Làng nghề truyền thống trong dòng chảy '80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc'

6 giờ trướcBài gốc

Tại đây, các làng nghề Thủ đô được tái hiện sống động: Gốm Bát Tràng, lụa tơ tằm Phùng Xá, trạm khắc gỗ Thiết Úng, tò he Làng Xuân La... Mỗi sản phẩm không chỉ là thành quả lao động thủ công mà còn lưu giữ ký ức, bản sắc và khát vọng sáng tạo của người Hà Nội, trở thành điểm nhấn văn hóa đầy sức hút trong triển lãm.

Nơi quá khứ “gặp gỡ” hiện tại

Giữa không gian rực rỡ của Triển lãm thành tựu đất nước, khu vực “Không gian trình diễn làng nghề” được coi như một điểm “giao duyên” kỳ diệu, nơi quá khứ gặp gỡ hiện tại, nơi những giá trị văn hóa truyền thống được thắp sáng giữa nhịp sống hôm nay. Mỗi gian hàng trưng bày của làng nghề truyền thống như một câu chuyện sống động, một minh chứng “sống” về một đất nước thăng hoa cùng những miền giá trị đã có từ lâu đời.

Cổng vào khu vực triển lãm “Không gian trình diễn làng nghề” tại Triển lãm thành tựu đất nước.

Gốm Bát Tràng không chỉ là đất nung và men tráng, mà còn là những vết dấu thời gian in hằn trên đôi tay người thợ, chứa đựng cả sự kiên nhẫn, khéo léo và tâm hồn Hà Nội xưa, lụa Phùng Xá tỏa sáng qua từng tơ sen, mỗi sợi tơ như sợi dây nối giữa hồn quê và hồn nước, thoang thoảng, ngát hương mùi đồng ruộng đầm sen, làng thêu Khoái Nội với họa tiết tinh xảo vẫn vẹn nguyên âm hưởng dân gian và sắc thái sáng tạo riêng biệt, phản chiếu sự bền bỉ, sáng tạo không ngừng từ đôi bàn tay nghệ nhân; trạm khắc gỗ mỹ nghệ Thiết Úng, tò he làng Xuân La là minh chứng cho tinh thần tự do, phóng khoáng trong từng chuyển động của bàn tay nghệ nhân, tựa như một bản giao hưởng sống động giữa giá trị tinh thần và giá trị văn hóa bền bỉ.

Ông Lê Vân Nam, đại diện gian trưng bày Làng nghề tơ tằm Phụ Xá, đang kéo tơ sen để dệt vải.

Ông Lê Văn Nam - người đại diện gian hàng Làng nghề lụa tơ tằm Phùng Xá chia sẻ: “Làng nghề lụa tơ tằm Phùng Xá đến đời tôi là đời thứ 5. Mỹ Đức ngày xưa được ví là “Thủ đô của dâu tằm”, Bảo Lộc bây giờ được gọi là “Thủ phủ dâu tằm”. Các xã, các làng đều có trại tằm tập thể rất lớn”.

Đặc biệt hơn cả, mỗi sản phẩm được “nặn” bằng đôi bàn tay khéo léo của các nghệ nhân, hiện hữu trong “Không gian trình diễn làng nghề”, không chỉ thể hiện bản sắc riêng của làng nghề, mà còn là “đòn bẩy” cho tâm hồn, cảm xúc, và khát vọng tự do sáng tạo của nghệ nhân được neo đậu cùng năm tháng.

Đất nung dần thành hình dưới bàn tay khéo léo của nghệ nhân đến từ làng nghề Gốm sứ Giang Cao, Bát Tràng.

Có những chi tiết không theo khuôn mẫu, đường nét bay bổng, màu sắc phá cách, điểm xuyết “dư vị riêng” của từng làng nghề, đều phóng khoáng và tự do như chính tinh thần của dân tộc “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”. Một không gian văn hóa truyền thống được khai thác triệt để, mang lại cho khách tham quan những cảm nhận sâu xa về một nền văn hóa đa sắc màu, vừa có dấu mốc của thời gian, bền bỉ, vừa mang âm hưởng của một đất nước có hành trình 80 năm đầy tự hào.

Quyết tâm giữ làng, giữ nghề

Giữ một ngôi làng truyền thống, giữ một nghề xưa không chỉ đơn giản là bảo tồn cơ hội kế sinh nhai, mà còn là giữ gìn một phần hồn cốt dân tộc. Thế nhưng, hành trình gìn giữ ấy hôm nay lại đối diện muôn vàn thách thức khi thời thế thay đổi nhanh chóng.

Nghệ nhân thêu tay Xuân Nguyên cần mẫn với từng đường kim mũi chỉ.

Khó khăn lớn nhất chính là sự cạnh tranh khốc liệt của thị trường hiện đại.Các sản phẩm hiện nay đáp ứng thị hiếu tiêu dùng nhanh, tiện lợi, khiến cho sản phẩm truyền thống - vốn nhiều công đoạn, tỉ mỉ, đòi hỏi công phu - trở nên “kén khách hơn”. Chính sự chênh lệch ấy khiến nhiều hộ gia đình làm nghề truyền thống và các nghệ nhân luôn khắc khoải, trăn trở, bởi làm nghề thì giữ được cái hồn, nhưng khó có được thu nhập ổn định.

Không chỉ vậy, một thách thức lớn khác chính là sự thiếu vắng lớp trẻ nối nghiệp. Làng nghề dần vắng bóng những bàn tay trẻ, để lại gánh nặng truyền nghề trên vai những nghệ nhân cao tuổi. Có người vẫn bền bỉ, ngày ngày bên lò gốm, khung cửi, mũi kim… nhưng cũng không khỏi chạnh lòng khi nhìn quanh, bóng dáng người trẻ nối nghề hiếm hoi dần.

Các bạn nhỏ thích thú với các sản phẩm tò he đến từ làng nghề tò he Xuân La.

Thế nhưng, vượt lên tất cả, tình yêu nghề, niềm tự hào và trách nhiệm với tinh hoa dân tộc vẫn giữ họ ở lại. Người nghệ nhân tìm cách cải tiến mẫu mã, kết hợp với xu hướng thẩm mỹ hiện đại, hợp tác cùng nhà thiết kế, doanh nghiệp, đưa sản phẩm ra thị trường rộng lớn hơn, mở lớp dạy nghề, tổ chức tour trải nghiệm...

Chính sự mở lòng ấy đã giúp nhiều sản phẩm truyền thống tìm lại chỗ đứng trong thị trường, vừa giữ được hồn xưa, vừa bắt nhịp với hơi thở nay. Nghệ nhân Đặng Văn Tiên (Làng nghề truyền thống Tò He làng Xuân La) cho biết: “Mọi người thường biết đến Tò he như những mô hình tạo kiểu mang đậm nét truyền thống. Nhưng chúng tôi đã cải tiến rất nhiều: Ít ai biết Tò he còn có thể được dùng để làm những bức tranh, mô hình khởi nghĩa Lam Sơn, Sơn Tinh, Thủy Tinh... để phục vụ việc giảng dạy trong các trường học”.

Nhiều làng nghề đã chứng minh rằng, nghề có thể thay đổi diện mạo nhưng linh hồn thì vẫn nguyên vẹn những giá trị vốn có của nó. “Lụa tơ tằm là một dòng sản phẩm luôn mang giá trị cao. Làm thế nào để người dùng chấp nhận, nhận ra cái đẹp, cái khác biệt trong sản phẩm và họ sẵn sàng mua sản phẩm ở cái giá xứng đáng với chất lượng. Vì vậy, chúng tôi không tìm các phương pháp làm sản phẩm giá trị thấp hơn để phù hợp với xu hướng hiện nay”, ông Lê Văn Nam - người đại diện gian hàng Làng nghề lụa tơ tằm Phùng Xá chia sẻ thêm.

Nghệ nhân Nguyễn Thị Khánh đến từ làng nghề khảm trai Chuyên Mỹ.

Điều đáng mừng hơn cả là sự quan tâm của xã hội dành cho các làng truyền thống. Nhà nước có nhiều chính sách hỗ trợ qua các chương trình OCOP nhằm mục đích quảng bá sản phẩm truyền thống ra thế giới. Đồng thời, Chính quyền địa phương của các làng nghề cũng rất quan tâm, động viên và khuyến khích tinh thần “đau đáu với nghề”. Người dân, đặc biệt là giới trẻ, bắt đầu tìm lại sự trân trọng dành cho sản phẩm thủ công, bởi họ nhận ra rằng đằng sau mỗi món đồ ấy là cả một câu chuyện, một tâm hồn, một bản sắc không thể thay thế. Nghệ nhân thêu tay Xuân Nguyên thuộc làng thêu Khoái Nội cho hay: “Được sự tạo điều kiện của Nhà nước, gian hàng thêu của làng Khoái Nội không chỉ được góp mặt trong triển lãm cấp Quốc gia lần này mà còn có cơ hội được tham gia rất nhiều sự kiện, sân chơi bổ ích trước đó”.

“Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”

“Văn hóa soi đường cho quốc dân đi” - lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ vang vọng trong những trang sách, mà còn được khắc sâu trong từng hiện vật, từng sản phẩm của các làng nghề truyền thống. Mỗi món đồ được trưng bày trong khu vực “Không gian trình diễn làng nghề” đều là minh chứng sống động cho sức mạnh của văn hóa - sức mạnh có thể nâng đỡ, dẫn lối, định hình tư tưởng giúp cả một dân tộc đi qua bao biến thiên của lịch sử.

Nhiều khách tham quan hào hứng với các sản phẩm thủ công từ các làng nghề truyền thống.

Nhận thức được điều đó, nhiều người, đặc biệt là giới trẻ, đã tìm thấy trong không gian triển lãm thành tựu đất nước “80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” một tấm gương phản chiếu chính mình.

Bạn Phạm Thị Trang (sinh viên Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội) tự hào chia sẻ: “Gian hàng về các làng nghề truyền thống nói riêng và Triển lãm thành tựu đất nước “80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” nói chung, cho mình biết thêm Hà Nội có rất nhiều làng nghề truyền thống đáng quý và mình đã được chứng kiến những sản phẩm truyền thống làm rất tốn công sức, thời gian nên dù giá thành có cao hơn một chút thì bản thân mình vẫn sẽ ủng hộ”.

Giữ nghề không chỉ là chuyện của những đôi bàn tay nghệ nhân, mà là câu chuyện của cả cộng đồng, của thế hệ hôm nay và mai sau. Nếu “văn hóa soi đường”, thì giới trẻ chính là những người cầm đuốc, đưa ánh sáng ấy đi xa hơn, rộng hơn, bằng tri thức, sáng tạo và khát vọng. “Mong muốn của tôi sau 30 năm làm nghề, cũng như các người đang gắn bó với làng nghề truyền thống: Những người trẻ, hãy nhìn sản phẩm đó theo cái con mắt của một sản phẩm nghệ thuật, hãy tận dụng những ưu thế về công nghệ thông tin mà mình đang có để bảo tồn, phát triển và lan tỏa những giá trị văn hóa tốt đẹp đến cả trong nước và quốc tế một cách rộng rãi hơn”, nghệ nhân Nguyễn Thị Khánh đến từ làng nghề khảm trai Chuyên Mỹ cho hay.

Bài và ảnh: HẢI YẾN

Nguồn QĐND : https://www.qdnd.vn/80-nam-trien-lam-thanh-tuu-dat-nuoc-hanh-trinh-doc-lap-tu-do-hanh-phuc/lang-nghe-truyen-thong-trong-dong-chay-80-nam-hanh-trinh-doc-lap-tu-do-hanh-phuc-845242